مفهوم «آزادی» در درون دستگاه های نظری و جهان بینی گوناگون دارای معانی متفاوتی می شود. نظام سرمایه داری بر پایه مبانی بینشی و ارزشی خود، تفسیر خاصی از آزادی اقتصادی ارائه داد و اصل آزادی را در فعالیت های اقتصادی برای همه فعالان اقتصادی به عنوان یکی از اصول مسلم اعلام کرد. از آنجایی که هسته اصلی لیبرالیسم اقتصادی را اصالت فرد و آزادی های فردی تشکیل می دهد، لیبرالیسم ضمن به رسمیت شناختن آزادی برای فرد بیشترین تأکید را بر «آزادی از مداخله دولت» می گذارد. این مفهوم از آزادی با مبانی بینشی نظام سرمایه داری (دئیسم، اصالت فرد، خویش مالکی، ارزش های نسبی، عقل ابزاری و...) به طور کامل سازگار است. در نظام اقتصادی اسلام که زیربنای آن را ارزش های اسلامی تشکیل می دهد، فعالیت های اقتصادی در مجموعه ای از ارزش ها شکل می گیرد. آزادی در بینش توحیدی اسلام یک ارزش مسلم است مشروط بر آنکه با سایر ارزش ها متناسب باشد و باعث نقض آنها نشود. مفهوم و قلمرو آزادی های اقتصادی از دیدگاه اسلام با مکتب سرمایه داری متفاوت است. به گونه ای که نظام سرمایه داری ابتدا تنها به آزادی مطلق اقتصادی توجه کرده اما اسلام از ابتدا آزادی اقتصادی مشروط را پذیرفته و در همان زمان دخالت مشروط دولت را نیز پذیرا بوده است. اسلام، نه آزادی اقتصادی مطلق که آزادی اقتصادی مقید را پذیرفته است و محدودیت های متعددی بر آزادی اقتصادی افراد بر حسب مصالح جامعه قرار داده است. در اسلام دایره مشخصی از آزادی برای افراد وجود دارد که در آن حیطه آزادند و لازم است افراد از قلمرو خود خارج نشوند. مفهوم اصل عدم مداخله دولت در فعالیت های اقتصادی که خود متأثر از اعتقادات خداپرستی طبیعی است، از مفهوم لیبرالیسم اقتصادی تفکیک ناپذیر است و در مبانی نظری لیبرال، آزادی بی حد و حصر و بدون هیچ مزاحمتی اصالت دارد؛ در حالی که دولت اسلامی می تواند به طور مستقیم به فعالیت های گسترده ای دست بزند. در این تحقیق با هدف تبیین آزادی اقتصادی از منظر نظام سرمایه داری و اسلامی با تأکید بر دیدگاه میلتون فریدمن و سید محمدباقر صدر به بررسی اندیشه ایشان پرداخته ایم. در این رابطه در پاسخ به سؤال اصلی این تحقیق که عبارت است از: دیدگاه شهید صدر درباره آزادی اقتصادی با دیدگاه فریدمن چه نسبتی دارد؟ فرضیه ای بدین شکل طرح گردیده است: دلالت های شهید صدر در باب آزادی اقتصادی با نظریات فریدمن در تضاد است.

در طی سال های اخیر مطلعات گسترده ای بر روی رفتارهای اقتصادی انجام شده است. یکی از روش هایی که مذهب می تواند از طریق آن بر روی اقتصاد تأثیرگذار باشد، اثر مذهب بر روی نحوه مصرف کالاهاست. در این پژوهش سعی شده است تا اثر سرمایه مذهبی بر روی میزان مصرف انواع کالاها اعم از ضروری و تجملی مورد بررسی قرارگیرد. از آنجا که سرمایه مذهبی عاملی کیفی است، لذا برآورد دقیق آن به روش مستقیم غیر ممکن است، به همین منظور سعی شده تا با ارائه شاخص هایی، به اندازه گیری میزان آن در جامعه و در بین استان های کشور پرداخته شود. داده های مورد نیاز این پژوهش از نتایج آمارگیری از درآمد و هزینه خانوار شهری که هر ساله از سوی مرکز آمار ایران جمع آوری شده است و مدل های این پژوهش با روش داه های تابلویی اقتصاد سنجی برای استان های کشور برای دوره زمانی 89-1379 برآورد شده است. نتایج به دست آمده حاکی از این است که مذهب می تواند بر چگونگی مصرف خانوارها و تخصیص بودجه آن ها بر روی کالاهای لوکس و ضروری اثرگذار باشد.

این پژوهش در پی توصیف تابع عرضه نیروی کار فرد مسلمان در فضایی است که جامعه متعهد به اجرای قواعد و قوانینیبر مبنای هنجار های اسلامی می باشد. از این رو قوانین و ارزش های ویژه ای بر بازار کار حاکم خواهد بود. به علت اهمیت عرضه نیروی کار در اقتصاد اسلامی میبایست نحوی اثر بخشی عوامل موثر بر عرضه نیروی کار فرد مسلمان مشخص گردد و نتایج این اثر بخشی بر تابع عرضه نیروی کار فرد مسلمان روشن گردد. در این پژوهش سعی شده است با نگرشی متفاوت عواملی را برای تاثیر گذاری بر تابع عرضه نیروی کارفرد مسلمان معرفی نماید و با نگاهی توصیفی به دو عامل وجدان کاری و اخلاق کاری، اثرات این دو عامل را بر عرضه نیروی کار فرد مسلمان مورد بررسی قرار داده. در مرحله اول اثرات وجدان کاری و اخلاق کاری بر میزان بهره وری فرد اشاره دارد سپس با پذیرش این موضوع که این دو عامل بر میزان بهره وری اثرگذار است به این نتیجه می رسد که این دو عامل باعث جابجای منحنی عرضه نیروی کار فرد مسلمان می گردد.

از جمله اهداف مهم نظام اقتصاد اسلامی، برقراری عدالت اجتماعی می باشد. یکی از راه های برقراری عدالت اجتماعی، استفاده از ابزارهای تأمین مالی اسلامی در توسعه مناطق محروم می باشد. مناطق محروم با وجود دارا بودن منابع غنی محیطی و انسانی، در عمده شاخص های اقتصادی و اجتماعی در پایین ترین سطح قرار دارند که ضرورت سرمایه گذاری و تأمین مالی خرد در این مناطق را بیشتر می کند. در این پژوهش سعی شده است از اوراق استصناع به عنوان روشی جهت تأمین مالی خرد در این مناطق استفاده گردد.