فرامرز میرزایی

نام پژوهشگر: فرامرز میرزایی

شخصیت پردازی زن در ادبیات داستانیبا نگاهی به سه رمان:لیالی ترکستان،عذراءجاکرتا،عمالقه الشمال نوشته نجیب کیلانی

پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1389
شهلا زمانی صلاح الدین عبدی

نجیب کیلانی با نوشتن بیش از چهل رمان که رنگ وبوی اسلامی دارند، ازپیشگامان ادبیات اسلامی است. او اولین نویسنده ای است که در داستان های خود به مشکلات مسلمانان فراتر از مرزهای جهان عرب پرداخته است،و رمان های آوانگاردانه ی خود مثل«لیالی ترکستان»، «عذراءجاکرتا» و«عمالقه الشمال»را به این موضوعات اختصاص داده است.که حوادث آن ها -به ترتیب -در ترکستان،اندونزی ونیجریه اتفاق می افتد. رمان های مذکور تاریخی-سیاسی بوده وحوادثی که در آن ها اتفاق می افتد ،واقعی است وکیلانی با بهره گیری از قوه ی تخیل سرشارخود،در لابلای این حوادث واقعی ،حوادث تخیلی را قرار داده است، شخصیت هایی که در بخش حوادث واقعی ایفای نقش می کنند، واقعی هستند ، وقهرمان های حوادث تخیلی ،خیالی هستند.شخصیت های زن حاضر در رمان ها، شخصیت های تخیلی واصلی هستند وهم پای قهرمان داستان دررمان حضور دارندوایفای نقش می کنند؛ودر پیشبرد حوادث رمان موثر اند. در هر رمان،یک شخصیت اصلی زن وجود دارد ،شخصیت هر سه زن، مرکب است.کیلانی،برای شخصیت پردازی ازدو شیوه ی مستقیم و غیر مستقیم استفاده کرده است .وی برای شخصیت های اصلی بیشتر از عنصر راوی، گفت وگو، وتوصیف اعمال ورفتار ، وبرای شخصیت های فرعی بیشتر از شیوه ی غیر مستقیم، توصیف رفتار ،چهره وگفت وگو بهره برده است . هم چنین کیلانی توانسته تطابقی ویژه بین عملکرد اشخاص داستانی با اسم آن ها برقرارکند، چنان که اعمال ورفتار شخصیت-های داستان، شاهدی گویا بر نام آن ها می باشد. وی در این داستان ها، زنانی را به تصویر می کشد که باوجود مشکلاتی که بر آن ها تحمیل می شود، بر عقیده ومذهب خود پافشاری می کنندو زندگی آن ها، فقط در چهارچوب خانه منحصر نمی شود، بلکه پا به پای مردان مبارزه می کنند.مبارزه ی آن ها یاشفاهی،یا مسلحانه ویا عقیدتی است.او توجه زیادی به توصیف سیمای ظاهری زنان ندارد، بلکه بیشتر خصوصیات باطنی آن ها را به تصویر کشیده است ،جزئیاتی که او درتوصیف شخصیت های زن ارائه داده،بیانگر اطلاعات وسیع او از جایگاه زن در اسلام است.