نام پژوهشگر: علی اکبر محسنی

تحلیل محتوایی و ساختاری اندیشه مرگ و زندگی در شعر محمود درویش
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1389
  طیبه امیریان   علی اکبر محسنی

اندیشه مرگ و تولّد دوباره ملّت و تمدّن عرب به طور عام و فلسطین به طور خاص، یکی از گسترده ترین موضوعاتی است که در شعر شاعران ادب مقاومت فلسطین و به ویژه در شعر محمود درویش نمود یافته است. این شاعر برجسته ی ادب مقاومت، توانسته است با نوآوری و آفرینش هنری اش، معناهایی گوناگون و جدید در مورد اندیشه مرگ و زندگی ارائه دهد و ملّت عرب را از میان اندوه ها، تنهایی ها و محرومیّت ها بیرون بکشد و آنان را از فرورفتن در باتلاق عقب ماندگی ها برهاند وهمگام با دنیای متمدّن به پیش ببرد. محمود درویش با ابتکار شاعرانه اش، پیوندی ماهرانه، زیبا و ناگسستنی میان مرگ و آزادی حقیقی، زندگی جاودانه، هویّت وعشق و همچنین ارتباط تنگاتنگ میان شهید و شهادت با زندگی ابدی و راستین برقرار می نماید. این شاعرپرآوازه ی فلسطینی، درپس پرده و نقابی از رمزهای طبیعی چون آب، سنگ، باد، گُل و رمزهای غیرطبیعی و نیز با کاربرد هنری اسطوره های نامیرای تاریخ باستان همچون؛ اسطوره تموز و ققنوس، گِیل گَمِش و.. توانسته است پیوندی ماهرانه و زیرکانه میان این رمزها و اسطوره ها با اندیشه ی مرگ و زندگی جاودانه ایجاد کند و برای تحقّق و برپایی زندگی حقیقی و جاوید، بهره جوید. درویش، ساختارهایی از واژه های متنوّع و گسترده مانند: فعل ماضی، مضارع، اسم مفرد و... را به همراه رمزگانِ هنری گوناگون دیگری استفاده کرده است و با آنچنان مهارتی ترکیب های شعری جذّابی پدیدآورده که در مجموع، اندیشه بقا و جاودانگی را به خواننده القا می کند. محمود درویش تصاویر بیانی مختلفی مانند؛ تشبیه، مجاز و استعاره از مرگ و زندگی می آفریند. اندیشه ی محمود درویش در مورد مرگ و زندگی با شیوه ی تفکّر دیگر شاعران نامی هم عصر خویش تفاوت دارد. وی با دیدگاهی خوشبینانه تر به موضوع مرگ و زندگی می پردازد.

رویکردی جامعه شناختی بر شعر عصر انحطاط
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1389
  پروانه ستایش نیا   تورج زینی وند

دراین پژوهـش براساس معیـارهای جامعـه شناختی ادبـی ،به بررسـی ،تحلیـل وبازتـاب موضـوعاتی اجتمـاعی همچـون ؛ رخدادهای، اجتماعی،وضعیّت طبقات اجتماعی ،نقدوشکـایت ازاوضاع اجتماع،گرایش ادبیـات به میان عامّـه،فقرواوضـاع نامناسب اقتصادی،اخلاق اجتماعی،حرفه ادیبان،حسرت واندوه براوضاع گذشته،باده نوشی وباده سرایی،فکاهه وهـزل،تصوّف و توسـل به پیامبر(ص)درشعرشاعرانی همچـون:بوصیـری،الشـابالظـریف،بهاءالدین الزهیر،ابن نباته ،صفیالدین الحلّی،پرداخته شده است

مضامین قصر وحصر در نهج البلاغه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  فیروزه صمیمی   علی اکبر محسنی

در نهج البلاغه برای انتقال مفاهیم والا، اسلوب و شیوه های گوناگونی بکار گرفته شده است؛ که هرکدام از این اسلوبها، از ویژگی و کاربرد خاصی برخوردار است. قصر و حصر نیز، یکی ازاین شیوه ها برای بیان مقاصد است. روش قصر، یکی از مباحث مهم علم معانی، برای تأکید مضامین جمله هاست و عبارت است از اختصاص دادن چیزی به چیز دیگر به شیوه ای مخصوص و نفی ماسوای آن. هدف ما در رساله ی حاضر این است که روش مزبور را به طور دقیق در نهج البلاغه که یکی از مهمترین و شریف ترین میراث فکری امام علی علیه السلام محسوب می شود ، مورد بررسی قرار دهیم. با تأمل در خطبه ها، نامه ها و حکمتهای نهج البلاغه درمی یابیم که روش قصر و شیوه های گوناگون آن دراین کتاب گرانسنگ بکار رفته و در مضامین بسیار مهم اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی – سیاسی بازتاب یافته است. درنهایت تحلیل روشهای اسلوب قصر به عنوان قوی ترین روش تأکید مضامین جمله ها ما را با بسیاری از دغدغه های فکری و اخلاقی مهم این امام همام آشنا می سازد. این پایان نامه شامل چهار فصل می باشد. 1.فصل اول: کلیات بحث؛ دراین فصل بیان و اهداف مسأله، فرضیات تحقیق و روش تحقیق و.. ارائه شده است. 2. فصل دوم: نگاهی گذرا به تأکید در ادبیات عرب؛ که شیوه ها و اسالیب متنوع و مختلف تأکید در ادبیات عرب را در برمی گیرد، به شکل مصداقی و نسبی مورد بررسی قرارگرفته است. 3. فصل سوم: قصروحصر؛ دراین فصل به تعریف قصر، اسالیب و روشهای آن و نیز انواع قصر وتفاوت آنها و... پرداخته شده است. 4. فصل چهارم: که به عنوان مضامین قصروحصر نهج البلاغه نام گذاری شده، سه بخش را دربردارد: بخش اول؛ مضامین اعتقادی، بخش دوم؛ مضامین اخلاقی و بخش سوم؛ مضامین سیاسی – اجتماعی را پوشش می دهد.

الصوره الفنیه فی الصحف العربیه (صور خبال در روزنامه های عربی)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  عبدالحسن عریضی   یحیی معروف

انسان در هر کجای کره خاکی که باشد ، برای ایجاد رابطه با دیگران از زبان و ادوات آن بهره می گیرد تا آنچه را که در ذهن دارد ، منتقل کند. و وقتی از زبان استفاده می کند ، بدون شک از صور خیال بهره می گیرد ، حتی اگر این رابطه ساده باشد. ولی بعضی از این رابطه ها بین انسانها ، همچون رابطه رسانه ها با مردم ، بسیار وسیع هستند. و یکی از مهمترین جزء از اجزاء رسانه روزنامه می باشد ، که همه طبقه های جامعه را در بر می گیرد. در این پایان نامه ، صور خیال را که روزنامه ها در ایجاد رابطه با مردم مورد استفاده قرار می دهند ، بررسی کرده ایم. صور خیال مورد تحلیل عبارتند از ؛ تشبیه ، استعاره ، مجاز و کنایه. تا به کمک آنها به نتایج مطلوب برسیم ، و آن استفاده روزنامه نگاران از صور خیال به هنگام نیاز برای انتقال آنچه به آن می اندشند ، می باشد.

زیباشناسی اسلوب استفهام در دیوان ابو طیب متنبی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  رویا متکیایی   علی اکبر محسنی

ابوطیب متنبی(303هـ-354هـ) شاعر و ادیب بزرگ عرب، درعصرعباسی، اشعار غنی و پر بار خویش را، با تمامی فنون زیبایی ساز بلاغت، آراسته است. وی برای آنکه قصاید بی مانندی را خلق نماید، قدرت و وسعت تخیل خویش را به همراه، هوش و ذکاوت کم نظیرش به کار گرفته، و با چیره دستی هر چه تمام تر انواع ابزار بلاغی، از جمله معانی و بیان را در دیوان خویش به خوبی، به نمایش گذاشته است. تصویر سازی هنری در قالب استفهام و آراستن کلام به پرسش مجازی، یکی از خلاقیت هایی است که متنبی برای زیبا ساختن اشعارش به کار برده است. رساله حاضر، با بررسی استفهام های موجود در دیوان متنبی، در پی اثبات یکی دیگر از ابعاد وسیع هنرنمایی این شاعر بزرگ در عرصه ی بلاغت است. وی الفاظ و ادوات پرسشی را، با توجه به موقعیت ها و شرایط حاکم به زمان سرودن قصیده، به کار گرفته، و بین فضای قصیده و معنای مجازی استفهام، هماهنگی ایجاد نموده است. پرسش های وی از روحیات ویژه اش، تاثیر پذیرفته اند و دلیل آن هم وجود فراوان اغراض مجازی، نفی و انکار در اشعارش می باشد . واژگان کلیدی: متنبی، استفهام، ادوات پرسشی، پرسش مجازی.

تصحیح،تحقیق و تعلیق المطالع السعیده فی شرح الفریده
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1389
  سعید کرمی   شهریار همتی

چکیده: کتاب «الفریده» از جمله کتاب های زیبا و دل نشین شیخ سیوطی می باشد ومیتوان آنرا خلاصه کتابهای ایشان دانست. ایشان آنرا در مقابل الفیه ابن مالک سروده اند و محتوای الفیه ابن مالک را در 600 بیت گنجانده است و 400 بیت از قاعده هایی که مورد نیاز می باشند، به آن اضافه نموده است. این الفیه متشکل از چند مقدمه و هفت کتاب می باشد مقدمات آن در مورد: تعریف کلمه و اقسام آن ها و کلام، جمله، معرب و مبنی، منصرف و غیر منصرف، نکره و معرفه و اقسام آن می باشد. کتب هفتگانه آن به شیوه ی جامعی از ارکان که همان مرفوعات و ... و زوائد که همان منصوبات و مجرورات ومجزومات می باشد. متأسفانه، این اثر با قدر و منزلتی که دارد مورد توجه علمای عرب و غیر عرب قرار نگرفته و از حلقه های تدریس و تحقیق به دور مانده است، و نیاز به توجه خاص و تدقیق در آن و عرضه در زمینه های علمی بیشتری دارد. بنده در این زمینه به اندازه توانایی کم خویش به زنده کردن آن و تنقیح و تصحیح آن اقدام نموده ام. و همانند سایر تنقیحات کتاب های قدیمی شیوه های زیر را به کار برده ام: 1. تصحیح متن با حرکات و اعراب گذاری 2. تطبیق آن با کتاب همع الهوامع 3. نگاشتن تعلیقات وشروح بر پایان نصوص 4. تخریج آیات و احادیث و امثال با ذکر مراجع 5. تخریج شواهد شعری و شرح آن با ذکر مراجع 6. شرح کلمات غریب و نا مأنوس. کلید واژه ها: نحو و صرف، سیوطی، الفیه سیوطی، فریده، کتب قدیمی نحوی، ادبیات تعلیمی

بررسی تطبیقی کاربرد رنگ در شعر محمود درویش و منوچهر آتشی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  صدیق نوری   علی اکبر محسنی

امروزه رنگ جزئی از جهان اطراف ما و لازم و ملزوم زندگی ما است و بدون شک، به عنوان جزئی از مهم ّترین عناصر زیبایی به شمار می رود. تا جایی که تقریباً زندگی غیر رنگی (سیاه و سفید) از ما دور شده است. شناخت معانی و مفاهیم رنگ در ادبیات، درک ذوق و احساس زیبایی شناسی شاعر را برای مخاطب ملموس تر و راحت تر می کند. درویش و آتشی، شاعران مورد پژوهش در این رساله، از ظرفیت عظیم رنگ ها، برای انتقال اندیشه ها، مقاصد و پیـام های خود در حوزه های گوناگون اجتماعی، فرهنگی، دینی و سیاسی در فضای واقعی، کنایی، نمـادین و اسطوره ای به مخاطبان خود، به خوبی بهره برده اند. بنابراین در شعر آن ها، بسیاری از محدودیت هایی را که کلمات عادی دارا هستند، رنگ ها در هم می شکنند و ظرفیتی وسیع تر را برای انتقال پیام های گوناگون فراهم می آورند. رنگ سبز در دیوان درویش و آتشی بیشترین فراوانی را دارد، و در معانی جاودانگی، شهادت، خیر، شادابی و خیر به کار رفته است. در دیوان درویش، بعد از رنگ سبز به ترتیب فراوانی، رنگ های سفید، آبی، سیاه، قرمز، خاکستری و زرد، و در دیوان آتشی به ترتیب، رنگ های قرمز، سفید، سیاه، آبی، زرد و خاکستری قرار دارد، که هر یک دربردارنده ی مفهومی نمادین یا غیر از آن می باشد. در شعر این دو شاعر به کمک انواع هنجار گریزی ها و استفاده از عناصر تخیّل و احساس، شاهد برخورد هنرمندانه با زبان عادی هستیم، که به بهترین شیوه ارائه داده اند.

بررسی مضامین طنز در شعر شاعران برجسته ی عصر مملوکی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  مرضیه محمدی درخشش   علی اکبر محسنی

شعر دوره ی مملوکی، هر چند از دیدگاه بسیاری از پژوهشگران این دوره، دچار رکود و ضعف بسیار گشت، ولی در خود ویژگی ها و نوآوری ها یی داشت که بررسی و واکاوی آنها، خالی از فایده نیست. یکی از این نوآوری ها، زبان مطایبه و طنز است با اینکه طنز یکی از غنی ترین انواع ادبی است که در دوران مختلف شاهد آن هستیم، آنگونه که باید به آن توجه نشده و مورد بررسی قرار نگرفته است. همین امر سبب شده است که ادبیّات عرب به ادبیّاتی عبوس متهم گردد.

مضامین اسلوب تأکید در نامه ها وکلمات قصار نهج البلاغه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  شهلا محمدی   علی اکبر محسنی

در هر زبانی روشهای گوناگونی برای بیان معانی وجود دارد که نویسنده یا گوینده با بهره گیری مناسب از هر یک سعی دارد موضوع مورد نظرخود را به ذهن و اندیشه ی مخاطب نفوذ دهد اسلوب تأکید که یکی از مهمترین مباحث علم بلاغت به شمار می رود از جمله ی این روشهاست ومی توان آنرا درآثار نفیس بسیاری از سخن پردازان وادیبان این علم یافت و آن عبارت است از تثبیت و تمکین یک معنی و مفهوم در ذهن مخاطب با بهره گیری از ادوات و اسلوبهای خاص بیانی. درنهج البلاغه برای انتقال مفاهیم والا وارزشمند روشهای گوناگونی بکار رفته که ازجمله آنها اسلوب تأکید می باشد، با تأمل در نامه ها وکلمات قصار در می یابیم که بیشترین روشهای تاکیدی بکار رفته درآنها اسلوب قصر وقسم ومضارع موکد می باشد، که امام(ع) آنهارا در اوج زیبایی وشیوایی برای تاکید بر مضامین اعتقادی، سیاسی، اقتصادی، نظامی واخلاقی بکارگرفته است وتجزیه وتحلیل آنها آدمی را در جهت برنامه های انسان ساز سوق می دهد.

سبک شناسی شعر دینی سید حیدر حلّی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  مریم مطهری   تورج زینی وند

سید حیدر حلّی یکی از بزرگترین شاعران عراق است. شعر او بویژه شعر دینی اش، در خدمت مردم و ارزش های انسانی- اسلامی قرار دارد. او توانسته است میان شعر دینی و اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر روزگار خویش پیوندی محکم برقرار کند. مضمون اصلی شعر دینی وی، مدح و رثای اهل بیت (ع) بویژه رثای امام حسین (ع) است. وی در این غرض شاعری نوگراست و بر اغلب شاعران این فن برتری یافته است. شعر دینی او تصویر دقیقی از آرزوها و مشکلات مردم جامعه و دعوت آنان به مبارزه و مقاومت است. از نظر سبک و اسلوب، شعر دینی او تقلیدی و در چارچوب شعر سنّتی قرار دارد؛ امّا از هر گونه ابداع و ابتکار در معنا و مضمون خالی نیست. وی در پیشبرد معانی شعر خویش، در کنار صنعت بیان و علم معانی، از محسّنات بدیعی نیز بهره جسته است؛ امّا در بکارگیری آنها، جانب اعتدال را رعایت نموده و از غرق شدن در این گونه صنایع، خودداری نموده است. کلید واژگان: سید حیدر حلّی، شعر دینی، شعر شیعی، اهل بیت (ع).

صور خیال در اشعار احمد مطر
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات 1393
  آرمین ستاروند   علی اکبر محسنی

استفاده از صورخیال و تصاویر فنی همواره وسیله¬ای مناسب برای زیباسازی کلام و بیان مقصود شاعران در دوره¬های مختلف بوده است که شناخت این عناصر گامی در جهت فهم بهتر اشعار آن¬ها است. احمد مطر شاعر معاصر عراقی از جمله شاعرانی است که رنج های امت عربی را در اشعار خود به تصویرمی¬کشد و با صدای مردم هم¬آواز و در دردهایشان شریک می¬شود. فریاد آزادی، مبارزه با استبداد و خودکامگی حاکمان دیکتاتور و بیان اوضاع نابه¬سامان اقتصادی، در سراسر اشعار او نمود پیدا می کند. او برای بیان مقاصد خود، از صورخیال و تصاویر فنی، علی¬رغم ماهیت سیاسی اشعارش با زیبایی و ظرافت خاصی بهره برده است. لافتات او سرشار از تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه و نمادهای گوناگون است که آن¬ها را در اسلوب¬های گوناگون از جمله اسلوب قرآنی، طنز، گفتگو و... بیان می¬کند. در این پژوهش، مهم¬ترین نشانه¬ها و پیامد¬های استبداد و وخامت اوضاع اقتصادی در شعر احمد مطر مورد بررسی قرار گرفته و در ضمن بیان اشعار، صورخیال و عناصر تصویری و فنی به¬کار رفته در آن¬ها و تأثیر شناخت آن¬ها در انتقال محتوای پیام، مورد بررسی قرار گرفته است.

بررسی و تحلیل تصاویر بیانی در احادیث نبوی :مطالعه موردی:کتاب های ریاض الصالحین و نهج الفصاحه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات 1393
  ناظم مجیدپور   علی اکبر محسنی

چکیده: بدون تردید احادیث نبوی، مقدس‏ترین متون عربی بعد از قرآن کریم به شمار می‏آید . ارزش‏های بیانی و محتوایی آن دارای جوانب متعددی است و ظهور آن در عرصه ادبیات، غنای خاصی به درونمایه ‏و سبک هنری ادبیات بخشیده است. عظمت گفتار نبوی را می‏توان در آیات مبارکه زیر دریافت که خداوند درباره‏اش می فرمایند: ?وَمَا یَنطِقُ عَنِ الْهَوَی. إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحَی?(نجم،53/ 3-4) و (پیامبر) از روی هوس سخن نمی‏گوید. این سخن چیزی به جز وحی نیست. لذا تدبّر و تفکّر در احادیث و روایات آن حضرت (ص)، جهت درک و فهم آنها ضرورتی اجتناب ناپذیر است. در این راستا، تأثیر علوم بلاغی، به حدی است که می توان گفت، بدون در نظر گرفتن وجوه بلاغی، درک درست و دقیق احادیث امکان پذیر نیست. بنابراین یکی از ویژگی های ممتاز تعابیر پیامبر خدا (ص) که به روشنی از اندیشه ژرف و روح لطیف و تخیل دامن گستر ایشان پرده برمی دارد، فهم تصاویر هنری و جذّابی است که تنها به کمک الفاظ و جملاتی ظاهراً ساده و معمولی خلق گردیده اند، و تابلوهای نفیس و خیره کننده ای را در برابر دیدگان، به نمایش گذارده اند. سخنان پیامبر اسلام (ص)، سرشار از تشبیهات و تمثیلاتی جذّاب و استعاره هایی بی بدیل و توصیفاتی دقیق و صحنه‏پردازیهایی بی مانند است که در پرتو این هنر، الفاظ و جملات از دایره تنگ معانی خود، خارج گردیده‏اند و به صورت تصاویری زنده و زیبا و تابلوهای جذّاب و گویا تجلی یافته‏اند. پیامبر اسلام (ص)، معارف ژرف و اندیشه های ملکوتی خویش را با استفاده از این گونه عناصر، در سطح فهم همگان، تنزّل بخشیده، و معنویات را به قلمرو محسوسات در آورده واسلوب را در خدمت انتقال پیام قرار داده است تا مخاطبان، پیام آسمانی وی را بهتر و عمیق تر دریابند. در این رساله با روش تحلیلی توصیفی تلاش شده است تا برخی از روش هایی که پیامبر گرامی اسلام (ص) برای مجسم جلوه دادن و به تصویر در آوردن حقایق در دو کتاب مهم «ریاض الصالحین» و «نهج الفصاحه» اشاره شود و احادیث آن مورد بررسی زیبایی‏شناسی و بلاغی قرار گیرند.

بررسی ساختاری و محتوایی رثا در عصر مملوکی با تکیه بر ابن نباته
پایان نامه دانشگاه رازی - کرمانشاه - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  احسان بهرامی   جهانگیر امیری

ادب عصر مملوکی(923-656 هـ ق) که اکثر مورّخان، حمله‏ی مغول(656هـ ق) را نقطه‏ی آغاز آن می‏دانند، لبریز از مرثیه‏هایی حُزن انگیز است. در این دوره حوادثِ طبیعی مانند سیل ،زلزله ، خشکسالی و در نتیجه‏ی آن بیماری و قحطی .ونیز حوادث انسانی از جمله جنگ‏هایی که در داخل وخارج از مرزهای سرزمین‏های تحتِ حکومت ممالیک رخ داد،مانند جنگ‏های صلیبی و حملات مغول ،سبب شد، میزان مرگ ومیر و کشته شدگان بسیار زیاد شود.آن‏گونه که هیچ خانواده‏ای نبود مگر این‏که بخاطرِ مرگِ یکی از عزیزانِ خود می‏گریست. هم‏چنین ویرانی شهرها و کوچ‏هایی که شاعران به اجبار انجام می‏دادند، سبب ‏شد که آنان برای شهرهای ویران شده وگاه برای خود وغربت نشینی‏اش، اندوهناک، مرثیه سرایی کنند . در کنار این عوامل،برای زنده نگه داشتنِ یاد فرماندهان وامیرانی که در دفاع از وطن کشته‏می‏شدند مرثیه‏هایی ماندگار از این عصربرجا ماند. در نتیجه تعداد مرثیه‏ها در این دوره بسیار افزایش یافت به طوری که در این دوره، شاعری نیست مگر اینکه در رثا ،قصیده‏ای دارد. مرثیه‏هایی که گاه سرشار از اندوه وعاطفه است وگاه عاطفه در آن رنگ خود را می‏بازد. ابن نباته(768-686هـ ق) امیرالشعرای مشرق،از بزرگترین شاعران در عصر مملوکی است که مرگ همسر ، کودکان ودوستان نزدیک و آشنایان دور را چشیده‎‏است. همین امر سبب برجای ماندنِ مرثیه‏های زیادی در دیوانش شده‏است. وی گاه برای فرزند وهمسر ودوستان نزدیکش، مرثیه‏هایی صادقانه و پُر اندوه می‏سراید که مرثیه خاص نامیده می‏شود وگاه برای دیگر شاعران وآشنایان مرثیه‏هایی شبیه به مدح، با شدّت حُزنِ کمتر می‏‏سراید،که مرثیه عام نامیده می‏شود.با این‏که در هر دو نوع مرثیه آرایه‏های بدیعی و صور بلاغی فراوان به‏کار رفته‏است امّا کمیت وتعداد آن‏ها در مراثی عام بسیار بیشتر است که این خود از ضعف عاطفه در مراثی عام و تلاش ابن نباته برای هنرنمایی بیشتر و دور شدن از احساس حکایت می‏کند.

بررسی و تحلیل بینامتنی قرآنی در اشعار مظفر نواب
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات 1391
  حسیبه نیریزی   علی اکبر محسنی

یکی از موضوعاتی که امروزه در عرصه ی بررسی و تحلیل متون ادبی بشر مطرح است بحث بینامتنی می باشد، یعنی این که هر متنی از متون ادبی وامدار میراث ادبی و فرهنگی عصرهای پیشین است و به دیگر عبارت متون حاضر به اشکال مختلف از متون غایب تأثیر می پذیرد. اشعار مظفرنواب شاعر شیعی و انقلابی معاصر عراق، نیز از این قاعده مستثنی نیست. مظفر نواب در بغداد به دنیا آمد، وی یکی از مهمترین شعرای شیعی و متعهد عرب است که به مسائل مهمی همچون استعمار خارجی، استبداد داخلی، سلطه طلبی امریکا، خودکامگی و بی کفایتی سردمداران عرب و مشکلات کشورهای اسلامی وعربی پرداخته است. او تقریباً از همه ی اسلوب های رایج در شعر عربی استفاده نموده است که یکی از بارزترین این شیوه ها تناص یا بینامتنی قرآنی است که شاعر به طور چشمگیری از آن بهره برده است. شاعر برای بیان افکار و اندیشه های انقلابی، آرمانی و اصلاح گرایانه ی خویش از همه ی اشکال و شیوه های بینامتنی قرآنی استفاده نموده است.

صورخیال در اشعار سیاسی نزار قبانی
پایان نامه دانشگاه رازی - کرمانشاه - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  فرشته روشن چراغ   علی اکبر محسنی

چکیده : استفاده از صورخیال و تصاویر فنی، همواره وسیله ای مناسب برای زیبا سازی کلام و بیانِ مقصود شاعران در دوره-های مختلف بوده است که شناخت این عناصر، گامی در جهت فهم بهتر اشعار آن هاست. نزار قبانی شاعر معاصر سوری پس از جنگ حزیران1967م، با زبانی تلخ، گزنده و انتقادی، اشعار خود را برای بیداری مردم و وجدان های خفته ی حاکمان و سران عرب به کار می گیرد. فریاد آزادی، مبارزه با استبداد ستمگران و خودکامگان، بیان خفقان اجتماعی و ترسیم اوضاع نابه سامان سرزمین های عربی، در سراسر اشعار او نمود پیدا می کند. در این پژوهش، مهم ترین نشانه ها و پیامد های استبداد در شعر نزار قبانی مورد بررسی قرار گرفته و در ضمنِ بیان اشعارسیاسی او، صورخیال و عناصر تصویری و فنیِ به کار رفته در آن ها، شناخت ظرافت ها و زیبایی ها و تأثیر شناخت آن ها در انتقال محتوای پیام، و بسامد بیشترین میزان بهره گیری شاعر از هر کدام، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. او برای بیان مقاصد خود، از صورخیال و تصاویر فنی، در اشعار سیاسی، همانند اشعار عاشقانه و تغزلی با زیبایی و ظرافت خاصی بهره برده است. اشعار سیاسی او سرشار از کنایه، استعاره، تشبیه، مجاز و نمادهای گوناگون است که آن ها را در اسلوب های گوناگون و روش های نو، با مهارت خاصی به کار برده است. واژه های کلیدی: نزار قبانی، صورخیال، تصاویر فنی، استبداد، شعر معاصر عرب.

جلوه های تعهد و التزام دینی و اخلاقی در شعر سید رضی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1386
  اکرم دارایی نیا   علی اکبر محسنی

چکیده ندارد.

رمز و اسطوره در شهر بدر شاکر سباب
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1387
  مریم دلشاد   علی اکبر محسنی

چکیده ندارد.