امروزه انواع سامانه های دارورسانی تراپوستی شامل سامانه های مورد استفاده در صنایع دارویی، آرایشی-بهداشتی و صنایع غذایی وارد بازار شده اند، که در صنایع غذایی می توان از سامانه های تراپوستی حاوی مواد انرژی زا و ویتامین ها نام برد. در این پژوهش، سامانه تراپوستی دارو در چسب مواد انرژی زا از دو ماده کافئین و پنتوتنیک اسید تهیه شدند. برای بررسی اثر عاملیت چسب برروی رهایش و خواص چسبندگی نمونه ها شامل مقاومت پوستگی و چسبناکی، سامانه هایی با ترکیب درصد ثابت از کافئین و پنتوتنیک اسید(ویتامین ب5) در چسب حساس به فشار آکریلیکی بدون عامل و چسب های حساس به فشار با عاملیت های کربوکسیل و هیدروکسیل با ترکیب درصد یکسان آماده شدند. از اتیلن گلیکول به عنوان افزاینده نفوذ به میزان هفتادو پنج درصد نسبت به وزن جامد چسب در تمامی فرمول بندی ها استفاده شد. نتایج نشان می داد، نمونه ای که دارای چسب با گروه عاملی کربوکسیل است، از بیشترین میزان خواص چسبندگی برخوردار بوده و کمترین مقدار رهایش دارو را از خود نشان می دهد. همچنین تاثیر اتیلن گلیکول برروی رهایش و خواص چسبندگی نمونه حاوی چسب آکریلیکی با گروه عاملی کربوکسیل بررسی شد، که نتایج حاکی از آنست که با افزایش میزان اتیلن گلیکول، رهایش کافئین و ویتامین ب5 افزایش یافته و خواص چسبندگی نمونه ها کاهش می یابد. درانتها، میزان بارگذاری اولیه کافئین و ویتامین ب5 در نمونه دارای چسب آکریلیکی با عاملیت کربوکسیل افزایش یافت و نتیجه حاصل شد که با افزایش بارگذاری اولیه میزان رهایش، افزایش و خواص چسبندگی، کاهش می یابد.

توجه به سامانه های نوین دارو رسانی در صنایع همزمان با عرضه داروهای با منشا بیوتکنولوژی آغاز شد. سامانه های دارو رسانی تراپوستی در حال حاضر یک جایگزین مناسب برای سامانه های دارو رسانی خوراکی و تزریقی هستند. هدف از این تحقیق بررسی تاثیر ترکیب فرمولبندی سامانه ریزامولسیونی دسموپرسین استات بر روی مقدار تجمعی داروی آزاد شده و شدت عبور پوستی دسموپرسین استات است. اجزای ریزامولسیون ها شامل: ترکیب تویین80 و اسپن80 به عنوان مواد فعال سطحی، 1- دکانول به عنوان کمک فعال سطحی و ایزوپروپیل مایریستات به عنوان فاز روغنی هستند. ابتدا محدوده ریزامولسیون ها توسط نمودار مثلثی تعیین شد. سپس با تعیین متغیرهای مستقل hlb بین 7 تا 9، s/cs بین 2:1 تا 5:1 و smix/oil بین 5:5 تا 7:3، فرمولبندی های مورد نیاز توسط نرم افزارdesign-expert7.0.0 مشخص گردید و پایداری آن ها بررسی شد. نتایج آزمون رهایش و عبور پوستی نشان داد که با کاهش s/cs و smix/oil مقدار تجمعی داروی آزاد شده و شدت عبور پوستی افزایش می یابد و با افزایش hlb میزان داروی آزاد شده کاهش و شدت عبور پوستی افزایش می یابد. ریزامولسیون بهینه ارایه شده توسط نرم افزار دارای 8= hlb، 1: 01/3 =s/cs و 54/4: 46/5= smix/oil است. سپس پایداری ترکیب بهینه، اندازه ذرات، مقدار داروی آزاد شده و شدت عبور پوستی آن اندازه گیری شد. آزمون عبور پوستی بر روی محلول دارو نشان داد که ریزامولسیون ها عبور پوستی را بین 57/1تا 45/4 نسبت به محلول دارو افزایش می دهند. در آخر پچ ریزامولسیونی با ترکیب بهینه تهیه شد، مقدار تجمعی داروی آزاد شده، داروی عبوری از پوست طی 48 ساعت و خواص چسبندگی آن اندازه گیری شد.

امروزه روش های نوین دارورسانی از طریق پوست جانشین روش های قدیمی تر ( دارورسانی از طریق دهان، تزریق و غیره ) شده اند. یکی از مهم ترین چالش ها در این روش جدید، انتخاب چسب مناسب بعنوان حامل دارو می باشد. از بین کلیه ی انواع چسب ها، چسب های آکریلیکی محلولی بدلیل مزایای فراوان نسبت به سایر انواع چسب ها در این زمینه بطور گسترده استفاده می شوند. علیرغم این گستردگی استفاده، این چسب ها تاکنون برای ساخت پچ های حاوی داروهای بسیار کم محلول مثل دیکلوفناک دی اتیل آمونیوم بندرت مورد استفاده قرار گرفته اند که این کار در این پروژه انجام گرفته است. در این پروژه ابتدا تاثیر متغیرهای زمان، آغازگر و مقدار کومونومرها ( وینیل استات و هیدروکسی اتیل آکریلات ) بر خواص چسب حساس به فشار آکریلیکی محلولی بررسی شد. زمان بهینه 10 ساعت و مقدار بهینه برای آغازگر 5/0%، وینیل استات 22% و هیدروکسی اتیل آکریلات 6 % وزنی بدست آمد. سپس چسب های با قطبیت متفاوت با داشتن زمان و آغازگر بهینه سنتز شدند که حاوی 0.5% وزنی آکریلیک اسید نیز بودند. قطبیت چسب ها با تغییر مقدار هیدروکسی اتیل آکریلات در چسب تغییر داده شد. سه نمونه ی چسب هر یک به ترتیب حاوی 2، 6 و 8% وزنی هیدروکسی اتیل آکریلات بودند. به این چسب ها عامل شبکه ای-کننده آلومینیوم استیل استونات اضافه شد. سپس این چسب ها برای ساخت پچ دیکلوفناک دی اتیل آمونیوم بکار گرفته شدند. ترکیب هر پچ شامل 5/2% منتول، 5/2% پروپیلن گلیکول، 10% اسپن (80) و 12% داروی دیکلوفناک دی اتیل آمونیوم و 73% وزنی چسب آکریلیک با قطبیت متفاوت بود. آزمایشات نشان داد هر چه قطبیت چسب افزایش یابد رهایش دارو از پچ کاهش و زمان تاخیر افزایش می یابد. همچنین با افزایش قطبیت چسب شار نفوذ پوستی دارو با زمان افزایش می یابد.

در تحقیق حاضر سامانه های تراپوستی دارو در چسب حاوی داروی مسکن بوپرونورفین تهیه شده و اثر سه ماده تویین 80، لوریل الکل و لولینیلیک اسید به عنوان افزاینده های نفوذ بر میزان رهایش دارو از این سامانه ها، و همچنین خواص چسبندگی نمونه های ساخته شده مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمون چسبندگی نشان داد که همه افزاینده های نفوذ، چسبناکی و مقاومت پوستگی را افزایش می دهند ولی در مورد مقاومت پوستگی از بین افزاینده های نفوذ ذکر شده تنها تویین 80 باعث کاهش مقاومت پوستگی گردید. به علاوه، نتایج آزمون رهایش و عبور پوستی حاکی از این بود که در میان افزاینده های نفوذ استفاده شده تویین 80 بالاترین مقدارتجمعی داروی آزاد شده را دارد. در مورد عبور پوستی بالاترین شار عبور پوستی برای لولینیک اسید مشاهده گردید.

پچ اکسلونِ حاوی داروی ریواستیگمین، تاکنون تنها سامانه ی تراپوستی تجاری برای بهبود علائم این بیماری است. از مهم ترین محدودیت های این سامانه، رهایش کوتاه مدت آن (یک روز) است. هدف از این پژوهش علاوه بر بومی سازی مراحل تهیه ی سامانه ی تراپوستی حاوی ریواستیگمین، افزایش زمان رهایش دارو و نیز آسان سازی مراحل تهیه ی سامانه است. نانوذرات کیتوسان با استفاده از روش ژل شدن یونی تهیه شدند. بهینه سازی بازدهی تهیه و اندازه ی نانوذرات کیتوسان با نرم افزار طراحی آزمایش انجام شد که در نهایت مقادیر بهینه ی غلظت کیتوسان و tpp جهت دست یابی به بیشترین بازدهی تهیه و کوچک‏ترین اندازه ی نانوذرات در بازه ی تعیین شده ی متغیرها، با اندازه ی نانوذرات 6/45 نانومتر و بازدهی تهیه 64%، به ترتیب 25/1 و 6/0 میلی گرم بر میلی لیتر پیش بینی شد. بارگذاری داروی ریواستیگمین در این نانوذرات نیز با در نظر گرفتن عوامل مختلف بررسی شد. تحت شرایط مورد بررسی، بارگذاری بسیار پایین (کم تر از 10%) و نانوذرات برای مراحل بعدی غیر قابل استفاده بودند. به همین دلیل میکروذرات کیتوسان با درصد داروهای مختلف (7، 29 و 42 درصد)، که در نتیجه ی افزایش نسبت دارو به پلیمر در محلول اولیه (10، 50 و 100 درصد) حاصل شد، تهیه شدند. اندازه ی هر سه دسته از میکروذرات بین 1 تا 5 میکرومتر اندازه گیری شد. بررسی رهایش برون تنی دارو از میکروذرات نشان داد میکروذرات حاوی 29 درصد دارو در مقایسه با دو گروه، رهایش مناسب تری را ارئه می دهند. سامانه ی تراپوستی حاوی این میکروذرات با درصدهای مختلف میکروذره به جرم خشک چسب (5، 10 و 15 درصد) تهیه و خواص چسبندگی آن ها بررسی شد. افزایش درصد میکروذرات در چسب، تا 15 درصد، خواص چسبندگی را کمتر از 10% کاهش داد، اما از بازه ی مطلوب آن خارج نکرد. بنابراین سامانه ی حاوی 15 درصد میکروذره برای مقایسه ی رهایش و چسبندگی سامانه ی حاوی میکروذرات با سامانه ی حاوی همین مقدار دارو و بدون حضور میکروذرات انتخاب شد که در نتیجه، رهایش دارو از سامانه ی حاوی میکروذرات مناسب تر بود اما چسبندگی سامانه ی بدون میکروذرات بیش تر بود. در نهایت، با وجود بارگذاری پایین دارو در نانوذرات کیتوسان، برای تکمیل پژوهش، نانوذرات نشان دار شده ی کیتوسان با استفاده از fitc، در شرایط بهینه ی به دست آمده، تهیه و خروج آن ها از پچ بررسی شد. اندازه ی متوسط این نانوذرات 70 نانومتر به دست آمد اما نانوذرات در شرایط آزمایش از پچ آکریلیکی خارج نشدند.