نام پژوهشگر: محمد هادی مفتح

رفتار شناسی خواص در تحولات اجتماعی از دیدگاه قران و نهج البلاغه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1391
  عبدالخالق سعیدی ابواسحاقی   محمد هادی مفتح

از جمله موضوعات مهم :«رفتار شناسی خواص ونقش آنها در تحولات اجتماعی از دیدگاه قرآن ونهج البلاغه» است که اهمیتی فوق العاده برای تمام زمانها ومکانها دارد.از دستاوردهای این تحقیق این است که خواص حق مدار جامعه را به سوی حق و خواص اهل باطل جامعه را به غیر حق رهنمون شده اند به گونه ای که در گزارشات قرآنی و نهج البلاغه از خواص، این گونه تحولات کاملاً پدیدار است و آن قدر نقش آنها مهم بوده که برای هدایت جامعه و اصلاح رفتار اجتماعی این موضوع تشریح شده است .هیچ گاه قرآن و نهج البلاغه، خواص و شخصیت ها را محور حق ندانسته بلکه حق را معیار سنجش خواص می دانند.مهمترین نتیجه این تحقیق این است که خداوند وعده نداده افرادی که در طریق حق وحامی ومبلغ آن هستند همیشه به همان حال نگه دارد؛بلکه دایماً با امتحانات گوناگون آنان را آزمایش می کند،وبه تعبیر نهج البلاغه ابتلا وغربال الهی همیشه جریان دارد، اگر سربلند بیرون آیند خداوند بر هدایت شان می افزاید و درک صحیح تشخیص حق از باطل را بدانها عطا می کند. ولی اگر نتوانستند موفق شوند واز راه حق منحرف شدند، از جایگاه خود سقوط می کنند؛ ممکن است کسی زمانی جز خواص اهل حق باشد وزمانی دیگر به جمع خواص منحرف در آید.درتحقیق حاضر به موضوعات ذیل پرداخته شده است: نخست به تعریف کلیات و واژگان وکلیات شامل:انواع نخبگان،عوامل موثر بر رفتار و مبنای رفتار ،اهمیت رفتار خواص از دیدگاه قرآن ونهج البلاغه ومعرفی کلی اختصاص یافته است.در ادامه به بررسی عملکرد خواص ،وظایف،معیاربودن یا نبودن آنها ونتیجه عملکرد خواص در قرآن پرداخته است. ودر پایان به ویژگی های خواص اهل حق وباطل،آسیب خواص ومعیار بودن یا نبودن خواص ونتیجه عملکرد نادرست آنان مورد بررسی قرار گرفته است.

بررسی سندی و دلالی احادیث تفسیری امام صادق (علیه السلام) جزء 26
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1390
  کاطم دهقانی باغی   محمد هادی مفتح

چکیده از امام صادق (علیه السّلام) روایات تفسیری زیادی نقل شده است. از آن حضرت تعداد 162 روایت در جزء 26 قران نقل شده است. روایات تفسیری امام در بین کتب مختلف به صورت پراکنده ذکر گردیده است. در بین کتب دست اول، در جزء 26 قران، کتاب کافی حاوی بیشترین روایات تفسیری از امام ششم می باشد. تفسیر قمی نیز روایات زیادی از امام صادق نقل کرده است. تفسیر البرهان و نور الثقلین روایات تفسیری امام را به صورت یک جا جمع آوری نمود است. با این تفاوت که کتاب نور الثقلین بعضاً روایاتی را که مربوط به تفسیر آیات نیست را نیز آورده است. اغلب روایات تفسیری امام صادق(علیه السّلام) در جزء 26 قران از باب جری و تطبیق و استشهاد به آیات می باشند. در واقع امام با الغای خصوصیات یک آیه مانند: سیاق، فضای نزول، سبب نزول، زمان و مکان نزول آیه و امثال آن، آیه را منطبق بر مصادیق جدیدی می نماید و به این صورت قران جاری وساری برای تمام اعصار می باشد. تعداد اندکی از این روایات فاقد سند می باشند. بیشتر این روایات دارای سند هستند اما بسیاری از آنها به دلیل مجهول الحال بودن یک یا چند نفر از رجال سند، ضعیف می باشند. واژگان کلیدی: روایات تفسیری، بررسی سندی، بررسی دلالی، نقد عرفی بودن زبان قران.

ویژگی های شیعه در آیینه روایات الغدیر
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1391
  مرضیه پاسالاری   رضیه سادات سجادی

شیعه در لغت به معنی فرقه ، حزب ، گروه ، امت ، پیروان ، یاران ، هواداران ، همراهان ، همکاران و دوستان آمده است . در اصطلاح ، شیعه به آن دسته از مسلمانان گفته شده که حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام را خلیفه ی شرعی بلافصل رسول خدا صلی الله علیه و آله می دانند . تعیین علی بن ابیطالب (ع) به جانشینی، از جانب رسول خدا (ص) و با وحی الهی انجام شده و نامگذاری شیعه بر پیروان علی (ع) نیز نخستین بار توسط پیامبر اکرم (ص) صورت پذیرفته است.تعدادی از صحابه رسول خدا (ص) ، از مصادیق شیعه به حساب می آیند . شیعیان به اصول توحید ، نبوت ، معاد ، امامت و عدل و نیز به فروعی چون نماز ، روزه ، حج ، زکات ، خمس و... معتقدند و در پاره ای از مسائل مانند تقیه ، بداء ، رجعت و... با دیگر مسلمانان اختلاف دیدگاه دارند . علامه امینی در کتاب ارزشمند خویش ، " الغدیر" ، در موضوعات مختلف با نقل روایات زیادی از اهل سنت ، شیعه و ویژگیهای آنان را شناسانده است . این پایان نامه با هدف شناسایی شیعه از خلال روایات الغدیر به نگارش درآمده است . کلیدواژه : رسول خدا (ص) ، علی بن ابی طالب (ع) ، شیعه ، اصول و فروع دین ، روایات الغدیر

روش های مدیریت افکار عمومی با نگاهی قرآنی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1390
  محسن صالح فر   محمد هادی مفتح

دین اسلام به مدیریت و هدایت جامعه نگاهی ویژه دارد و اسلام به جامعه انسانی و به صورت خاص به جامعه ایمانی که بر پایه تعالیم و آموزه های توحیدی بنا گردیده اهتمام خاص دارد. بالطبع این اهتمام نیازمند مدیریت و هدایت نیز است. جامعه نیز متشکل از افراد و گروه هایی است که یک کل منسجم و یکپارچه را تشکیل می دهد و عامل مهم و کلیدی که یک هماهنگی و انسجام را در جامعه ایجاد می کند عامل فکر و اندیشه است که افراد و گروه های جامعه نسبت به مسائل گوناگون دارند. جریان های متفاوتی در مدیریت و هدایت جامعه نقش ایفا می کنند . این جریان ها گاه تاثیرات مثبت و گاه تأثیرات منفی از خود در اندیشه افراد جامعه به صورت غالب ایجاد می کند. افکار عمومی به عنوان اندیشه غالب افراد جامعه به عنوان قدر مشترک بین آنها شناخته می شود که گاه نهاد مدیریت جامعه باید از آن زنگارهای شبهه را بزداید و گاه باید مفاهیم و اندیشه هایی را القا کند و در یک کلام به هدایت و مدیریت افکار عمومی اهتمام ورزد

معناشناسی حوزه واژگانی جنّت در قرآن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1391
  محمد معظمی گودرزی   جعفر نکونام

موضوع تحقیق معناشناسی تاریخی و توصیفی «جنّت» و و دیگر واژگانی است که در این حوزه معناشناختی قرار می گیرند. در معناشناسی تاریخی روشن می شود که «عَدْن» و «فِردَوس» واژگانی دخیل هستند. «عَدْن» در میان اعراب پیش از نزول قرآن به معنای بهشت حضرت آدم و حوّا و فِردَوس علاوه بر این معنا به معنای بهشت موعود نیز کاربرد داشته است و چنین کاربردهایی برگرفته از یهودیان و مسیحیان عصر نزول بوده است. «جَنَّت» واژه ای اصیل است و در میان اعراب پیش از نزول قرآن به معنای باغ دنیوی و بهشت اخروی کاربرد داشته است. شواهد تاریخی حاکی از آن است که منشأ اصلی و اولیه باغ و باغ سازی، اندیشه ها و باورهای دینی آدمیان در مورد بهشت آرمانی بوده است. همچنین بررسی ها نشان می دهد که علارغم اختلافات جزئی بین دین های زرتشت، یهود، مسیح و اسلام در توصیف بهشت، منشأ و خاستگاه اصلی آن ها واحد است. آنچه که خداوند در توصیف بهشت به کار برده است، گوشه ای از نعمت های نامحدود بهشت است که برای مخاطبان اولیه قرآن قابل درک بوده است. در معناشناسی توصیفی با استناد به قرائنی از خود آیات قرآن، دو مسأله ی مهم و محوری بدست می آید. یکی اینکه: از آیات قرآن اصل وجود بهشت های چندگانه، استنباط می شود. مسأله دیگر اینکه: نمی توان اصل وجود نعمت های بهشتی را انکار کرد و آن ها را از باب تشبیه و تقریب به ذهن دانست؛ آنچه که آیات قرآن بر آن دلالت دارد، وجود تفاوت ماهوی بین نعمت های دنیوی و اخروی است که واقعیت خارجی و تأویل آن ها در قیامت آشکار می شود.

راهبرد های پیشبرد فرهنگ از دیدگاه قرآن وسنت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1391
  مجید بیگی   محمد هادی مفتح

راهبرد واژه ای است که معادل اصطلاح استراتژی می آید وبه معنای ارائه الگوو خط مشی کلان تعریف می گردد که تعیین جهت و روش حرکت از شرایط فعلی به شرایط مطلوب رادر کوتاه ترین راه وبا کسب بهترین نتایج تبین و تعیین می کند.هر راهبرد می تواند راهکار های متعددی را در بر بگیرد. با پژوهش وبررسی در این نوشتار چنین بدست می آید که قرآن و پیشوایان معصومین (ع) بخصوص حضرت پیامبر اکرم (ص )در گذر دادن جامعه خود از فرهنگ باطل به فرهنگ اسلامی راهبرد هایی را اتخاذ نموده اند و توانسته اند با بکارگیری آنها فضای فرهنگی جامعه خود را به بهترین وجه تغییر داده وفرهنگ اسلامی را در جامعه جاهلی مسقر نمایند که از جمله آن راهبرد ها می توان به راهبرد نفی واثبات ،راهبرد تدریج در ارائه فرهنگ جدید ، راهبرد تدریج در انتخاب مدعوین ،راهبرد دعوت سلبی ،راهبرد عینی سازی مفاهیم وغیره اشاره کرد که یک برنامه ریز فرهنگی می تواند با در نظر گرفتن شرایط های مشابه از آن راهبردها در پیشبرد فرهنگ استفاده نماید . کلمات کلیدی : راهبرد ،فرهنگ ، قرآن ، سنت .

بررسی مباحث کلام اجتماعی آیت الله جوادی آملی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1391
  فرزاد امیری   عسکر دیرباز

از آنجایی که فعالیت های جمعی انسان بخش وسیعی از حیات زمینی وی را در بر می گیرد از اینرو شناخت صحیح نسبت به حیات اجتماعی و نقش رسالت انسان در آن ساحت، از جمله ضروری ترین معرفتهای بشری است که تنها در صورت اصلاح این روابط و تصحیح مناسبات، فرد و جامعه رشد و تکامل پیدا می کند، لذا این بخش در سعادتمندی انسان نقش مهمی را ایفا می کند و اهمیت و کاربرد کلام اجتماعی را دو چندان می نماید. در این راستا بهره گیری از کلام و مباحث عمیق آیت الله جوادی آملی از اهداف اصلی اجرای پایان نامه بوده و از سوی دیگر بر اساس یافته های صورت گرفته استاد بر این باورند که روح جمعی در همه احکام و حِکَم اسلام منتشر و مفروش است . همانگونه که گلاب در برگ گل مفروش و منتشر گشته است.

مبانی انسان شناسی اخلاق اقتصادی از منظر قرآن و روایات شیعی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات 1391
  مرتضی اکبری دهزیری   محمد هادی مفتح

امروزه بسیاری از کشورهای اسلامی با مشکلات ناشی از فقر و توزیع نابرابر امکانات روبرو هستند و این درحالی است که عناصر مهم رشد و توسعه اقتصادی و گسترش عدالت اجتماعی در آموزه های اسلامی مطرح گردیده است که توجه به آن در برنامه ریزی های اقتصادی می تواند تمدن شکوهمند اسلامی را زنده و رفاه و آسایش عمومی را به ارمغان آورد؛ یکی از نگرش های کارآمد اسلام دراین باره، آمیختن ارزش های اخلاقی با اقتصاد است که از آن به اخلاق اقتصادی تعبیر می شود؛ اساساً پرداختن به نظام های اقتصادی، سیاسی و یا حقوقی هر مکتب، در ابتدای امر نیازمند توجیه و تبیین شناخت انسان از منظر آن مکتب است؛ با شناخت صحیح از انسان می توان، برنامه و طرحی جامع درباره نظام اجتماعی یک جامعه ارائه داد. استفاده از آموزه های قرآنی و روایی از راهکارهای شناخت صحیح انسان در مکتب اسلام به شمار می رود که دستیابی به موضوع یاد شده را میسر می نماید. اخلاق اقتصادی نیز که از شاخص های مهم مکتب اقتصادی اسلام محسوب می گردد، دارای مبانی انسان شناسانه ای است که تاثیر به سزایی در پردازش الگوی مطلوب مکتب اقتصادی اسلامی دارد. در واقع مبانی انسان شناسی اخلاق اقتصادی اسلامی، در صدد بیان نحوه عملکرد انسان در مواجهه با فعالیت های اقتصادی در سه حوزه کار و تولید، توزیع و تجارت و مصرف بر اساس اصول و ضوابط انسان شناخت اخلاق اسلامی است؛ دستیابی به مبانی و اصول یاد شده از طریق بازپردازش مبانی عام انسان شناسی اسلامی، بازبینی و تحلیل نیازهای انسان که خاستگاه پدیداری اقتصاد و رفتارهای اقتصادی است، امکان پذیر است. برایند پایبندی جامعه دینی به مبانی و اصول انسان شناخت اخلاق اقتصادی و معیار قرار دادن آن ها در رفتارهای اقتصادی، زمینه های انحراف از الگوی اقتصادی مطلوب اسلام را اصلاح می کند و با عقلانی- وحیانی- اخلاقی شدن رفتارهای مزبور، ایجاد عدالت اجتماعی و نیل به رفاه نسبی جامعه دینی را به عنوان چشم انداز آرمانی مکتب اقتصادی اسلام، در پی خواهد داشت.

بررسی تطبیقی آراء علوم قرآنی علامه طباطبایی و آیت الله معرفت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1391
  رضا نصیری   محمد هادی مفتح

چکیده‏ درارتباط با قرآن کریم، دانشی به نام علوم قرآنی شکل گرفته است که برخی از دانشوران علوم قرآنی در کتاب های مستقل بدان پرداخته اند، از جمله آیت الله معرفت در کتاب گرانقدر التمهید، و برخی دیگر مانند علاّمه طباطبایی در ضمن کتب تفسیریشان از این علم بحث کرده اند. از دیدگاه مرحوم علاّمه، وحی نوعی سخن گفتن خدا با پیامبر خویش و شعوری مرموز و مخصوص است. این سخن آسمانی و الهی، از طرف خداوند متعال بر قلب پاک رسول خدا (ص) به دو صورت دفعی و تدریجی نازل شده است. از طرفی آیت الله معرفت معتقد است که قرآن تنها به صورت تدریجی و در طول بیست سال بر پیامبر اسلام نازل شده است. تأویل قرآن از دیدگاه علاّمه، حقایقی خارجی و واقعی است که آیات قرآن بدان مستند است. اما از منظر استاد معرفت تأویل از جنس مفاهیم و الفاظ هستند. به عبارتی تأویل نوعی تفسیر است که علاوه بر رفع ابهام دفع شبهه نیز می کند. در زمینه جمع آوری قرآن، غالب قرآن پژوهان از جمله این دو استاد معتقد به جمع آوری قرآن در سه مرحله هستند؛ جمعی که در زمان پیامبر اکرم (ص) انجام شد و در زمان ابوبکر و عثمان نیز صورت پذیرفت. از دیدگاه هر دو عالم در قرآن هم محکم و هم متشابه وجود دارد. از دیدگاه مرحوم علامه آیات محکم و متشابه هر دو نیاز به تأویل دارند. و استاد معرفت نیز معتقد است که تفسیر در مورد همه قرآن است که هم در محکم و هم متشابه وجود دارد و تأویل به یک معنا برای همه قرآن و به معنای دیگری برای خصوص آیات متشابه می باشد. همچنین نسخ از دیدگاه علاّمه به معنای به سر آمدن زمان حکمی از احکام است، در آیات قرآن نسخ صورت گرفته است. مرحوم علاّمه با توجه به شرایطی که برای نسخ قائل هستند به نسخ شش آیه به طور قطع نظر داده اند. استاد معرفت نیز امکان نسخ را از مسلّمات می داند، و معتقد به نسخ هفت آیه هستند. اگر چه از ایشان در مورد نسخ دیدگاه دیگری هم گزارش شده است. کلید واژه ها: وحی و نزول قرآن، تفسیر و تأویل، جمع و تألیف قرآن، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، علامه طباطبایی، آیت الله معرفت.

علل و پیامدهای انحراف از عدالت اجتماعی از دیدگاه روایات
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1391
  زهرا قاسمی وند آذر   رضیه سادات سجادی

دراین پژوهش علل و پیامدهای انحراف از عدالت اجتماعی از دیدگاه روایات مورد بررسی قرار گرفته است. پس از بیان مفهوم و اوصاف عدالت و نیز ابعاد آن از منظر روایات، عدالت به عدالت فردی و اجتماعی، و در مرحله عدالت اجتماعی به ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و قضایی تقسیم گردیده است. عدالت اجتماعی به معنای اعطای حقوق و مطالبات منطقی هر شخص به تناسب صلاحیت، شایستگی و نیازمندی های واقعی، فطری و اجتماعی او است. از رهگذر این تحقیق مشخص می شود، چه عواملی منجر به انحراف جامعه از مسیر عدالت شده است؛ و اینکه انگیزه های منحرفان از عدالت اجتماعی چه می باشد؟ این عوامل با توجه به روایات، در سه گروه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مورد بررسی قرارگرفته است. همچنین آثاری که انحراف از عدالت اجتماعی دارد، از بیان حضرات معصومین (ع)، در دنیا و آخرت بیان شده است. با نگاهی کلی به پسندیده بودن تحقق عدالت اجتماعی و ناپسندی آثار انحراف از این مسیر ودر نتیجه، از بین بردن عوامل این انحراف می توان بیش از پیش در راستای تحقق جامعه ای عدالت منظر گام برداشت.

بررسی راههای مشروع اعتراضات اجتماعی و پاسخ های آن در متون دینی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1391
  زهرا توقع همدانی   محمد هادی مفتح

در این پژوهش طرق مختلف اعتراضات اجتماعی اعم از مشروع(قانونی) و غیرمشروع(غیرقانونی) و روش برخورد صحیح با آنها، با استفاده از نحوه پاسخ دهی قرآن کریم به اعتراضات و برخوردهای پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و حضرت علی(علیه السلام) با معترضان و مخالفان هم عصرشان، مورد تبیین قرار گرفته است. در نتیجه با استفاده از کلام الهی و سیره معصومین(علیهم السلام) (در اینجا سیره پیامبر و امیرالمومنین)، اولا افراد جامعه اسلامی می توانند اعتراض مشروع را از نامشروع تمیز داده و به تکالیف اجتماعی خود در جامعه اسلامی به درستی عمل نمایند؛ ثانیا مدیران جامعه اسلامی با روش برخورد صحیح با اعتراضات اجتماعی آشنا خواهد گشت. کلمات کلیدی: اعتراضات اجتماعی، برخورد با اعتراضات، مخالفان، سیره علوی، سیره نبوی، قرآن

استعدادهای معرفتی انسان در قرآن از منظر علامه طباطبایی و سید قطب
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات 1391
  صفر نصیریان آذر بناب   محمد هادی مفتح

تحقیق حاضر، با عنوان استعدادهای معرفتی انسان در قرآن ،در رابطه با مبادی اصلی کسب معرفت در انسان به طور کلی و مبدا واحد همه این مبادی به طور خاص بحث می کند .این مبادی عبارتند از: معرفت رشد طبیعی و معرفت حس طبیعی به عنوان معرفت های مشترک انسان با سایر مخلوقات و معرفت سخن وری ، ایمانی، عقلانی ، اختیار و انتخاب و همچنین معرفت وحیانی به عنوان معرفت های اختصاصی انسان. الهی دانان سه دیدگاه عمده راجع به انسان دارند؛ دیدگاه منطقی ،دیدگاه فلسفی و دیدگاه اخلاق مدار و اما قرآن هم در این رابطه دیدگاه دیگری دارد. استعداد خاص انسان از منظر برخی مفسرین تألّه(خدا خواهی) فطری اوست ؛به طوری که این موجود الهی در هر سه زمینه بینش گرایش و عمل سیر إلی الله دارد.از جمله ی آیاتی که در زمینه اثبات استعدادهای خاص انسان مهم تلقی می شود ،آیه امانت است .این آیه بیان می کند که استعدادهای معرفتی انسان خلاصه در استعدادهای پیش پا افتاده نیستند . در تفسیر این آیه، علامه طباطبایی و سید قطب ، هر یک نظر جداگانه ای دارند.از نظر علامه طباطبایی، این استعداد ولایت (معرفت) خدا و از نظر سید قطب علم و عمل اختیاری انسان است. این استعدادها از اصول و ریشه های استعداد انسان به شمار می روند؛ به گونه ای که همه استعدادهای عملی و معرفتی بایستی سرانجام به همین استعدادها ختم شوند.البته نباید غافل شد که این استعدادها به شکل عمومی و البته فطری در همه انسانها وجود دارد .همچنین باید گفت که اشتراک انسانها در بسیاری از استعدادها ،منافاتی با آن استعداد خاص در انبیاء که استعداد و قوه دریافت وحی و روح القدس است ندارد. قوه روح القدس در جهت تکمیل و هدایت آن قوای دیگر است. این قوه در پیامبران نقش بی واسطه و در انسانهای عادی نقش با واسطه ای ایفا می کند ؛از این رو از اهمیتی حیاتی برخوردار است.وحی و شرع مکمل ایمان و عقل و سایر استعدادهای انسان و در حقیقت راهنمای این استعدادها می باشند .عمل به تعالیم وحی و شریعت اعم از ظاهر و باطن ، تنها راه رسیدن به مقامات عرفانی همچون ایمان ، یقین ،رضا و به طور کلی معرفت است.

علل وپیامدهای انحراف از عدالت اجتماعی در قرآن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات 1391
  مریم شقاقی   رضیه سادات سجادی

چکیده عدل میانه و وسط قرارگرفتن ورعایت اعتدال بین دوطرف افراط وتفریط درهمه‏ی اموراست،وبه اعتباری نهادن هرچیزیدرجایخودش است. عدالت ازبنیادی ترین مفاهیم دراندیشه اسلامی واجرای عدالت ازوظایف همه انبیاءالهی است. دراین بین افرادی ازعدالت سرپیچی کرده یاازآن منحرف شده اند. دلایل این انحراف درخلال آیات قرآن کریم به طورپراکنده ذکرشده است.باتوجه به آیات قرآن،دودسته عوامل فردی واجتماعی انحراف از عدالت و پیامدهای ناشی از آن مورد بررسی قرار گرفته است. ازجمله عوامل فردی انحراف ازعدالت می توان به گرایش ها ودشمنی های افراطی،رشوه وپارتی،گواهی وشهادت دروغ ،نفاقگری، کم فروشی،ترک امربه معروف ونهی ازمنکر،اعتمادبه ستمکاران،ربا،خودبینی وخودستایی،آمیختگی حق باباطل وسرپیچی از فرمان حاکم اشاره نمود. موانع اجتماعی عدالت نیزهمچون بدعت گذاری توسط مسئولان،محقق نکردن حکم درباره خود،نداشتن جدیت وتلاش، نشناختن ورعایت نکردن حقوق یکدیگر ، عدم احساس مسئولیت وتعهد ودردمندی دربرابرستم، خودداری مردم ازگفتن حرف حق ومشورت باحاکمان،قاطعیت نداشتن رهبردراجرای عدالت وازجمله اهداف منحرفان ازعدالت اجتماعی، حب دنیا، غرور و حفظ موقعیت است. انحراف ازعدالت نیزپیامدهایی دارد؛ازجمله : گمراه یوحرکت درمسیرباطل،مبغوض خداواقع شدن،نابودی برکتها،سلطه ستمگران واشرار، ازدست دادن یاری الهی و از بین رفتن امنیت. کلید واژه: عدالت، عدالت اجتماعی، ظلم، قرآن، انحراف از عدالت، حق، قسط، پیامدها.

عوامل و جریانهای موثر در پیدایش احادیث ساختگی مهدویت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1393
  محمد مهدی فرقدانی   محمد هادی مفتح

به نام خدا از آن جا که در تاریخ اسلام متاسفانه پدیده جعل اتفاق افتاده و موضوع مهدویت هم مجموعه ای بزرگ از احادیث را تشکیل می دهد بر آن شدیم تا کنکاشی انجام دهیم بر روی عوامل و جریان هایی که در جعل احادیث مهدویت نقش داشته اند . این کار شامل یک مقدمه و چهار فصل است به این قرار : 1) مقدمه : شامل : پیشینه گرایش به مهدویت ، سرگذشت احادیث ، تألیفات مهدویت ، اهمیت و هدف تحقیق ، پرسش های تحقیق ( شامل یک سوال اصلی و سه سوال فرعی) ، فرضیات تحقیق ، پیشینه و شیوه تحقیق 2) فصل اول : شامل : بیا ن کلیات مانند :تعریف کلید واژه ها ، بیان نسب ، کنیه و القاب ، تاریخ ولادت امام زمان (عج الله ) و ... . 3) فصل دوم : شامل : بیان احادیث جعلی در زمینه ولادت ، نام و نسب ، مدح و ذم بلاد ، خشونت مهدوی ، تایید مذهب ، طمع به اموال و امکانات بلاد و ائمه علیهم السلام ، نشانه ها و رخ دادهای ظهور. 4) فصل سوم : توضیح احادیث فصل قبل 5)پاسخ به سوالهای فرعی شامل : الف ) در کدام برهه ی تاریخی و در میان کدام جریان احادیث ساختگی بیشتر بوده ؟ ب ) باور شیعه 12 امامی درباره مهدویت چگونه از تاثیر احادیث ساختگی مصون مانده ؟ ج ) ویژگی احادیث مهدویت چیست که مورد اقبال جریانهای گوناگون جهت استفاده جناحی می باشد؟

لزوم ایجاد و چگونگی سازمانهای اطلاعاتی و امنیتی در حکومت اسلامی از نظر قرآن و حدیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشکده اصول الدین 1393
  سید مصطفی سیدیان   احمد عابدی

این پایان نامه شامل 5 فصل مهم و ضروری است که با کمک هر فصل نتیجه گیری آسانتر به دست می آید در ابتدا به مفاهم و کلیات سازمانهای اطلاعاتی پرداخته شده و واژه ها توضیح داده می شوند و سپس در فصل دوم به احکام اطلاعاتی پرداخته شده تا عنصر اطلاعاتی با شناخت آن وارد حوزه اعمال حرام نشود و سپس در فصل سوم به لزوم تشکیل این سازمان از نظر قرآن و حدیث می پردازد و در فصل چهارم به آثار و پیامدهای تشکیل این نظام می پردازدو در پایان تهدیدها و آسیبهای این نظام مورد بررسی قرار گرفته و راههای مقابله به آن از نظر قرآن و سنت پیشنهاد گردیده است.

واژه پژوهی در المیزان(منابع و دیدگاه ها)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات 1393
  مسعود رجبی   محمد هادی مفتح

مقصود ما از بررسی واژه پژوهی در تفسیر گرانقدر المیزان معطوف به بررسی مبانی، قواعد، منابع و در نهایت سبک و روشی است که علامه جهت نیل به مراد خداوند از واژگان قرآن، در پیش گرفته است. اعتقاد به وحیانیت الفاظ، گزینش وچینش الفاظ قرآن، عدم وقوع تسامح وتساهل در الفاظ قران و نیز رعایت سطح مخاطب از جمله مهم ترین پیش فرض ها و مبانی واژه پژوهی علامه طباطبایی در تفسیر المیزان است. از منظر علامه برای فهم کلام خداوند نباید تنها به قواعدی بسنده نمود که در فهم کلام بشری کاربرد دارند. علامه استفاده از قواعد جاری کلام بشری را در فهم سخن خداوند نفی نمی کند؛ بلکه معتقد است که کلام خداوند وجوه خاص و منحصر به فردی دارد که فهم آن، قواعد و روش خاصی می طلبد.قرائنی نظیر سیاق و مقام و نیز قاعده وضع الفاظ برای ارواح معانی که گویای این مطلب است که تفسیر و تبیین واژگان در المیزان بیش از همه مبتنی به خود قران است. یکی از ویژگی های برجسته المیزان، اهتمام به یادآوری آرای دیگر مفسران در حوزه مباحث واژه پژوهی، نقد و تحلیل آن هاست. علّامه پس از نقل دعاوی و ادل? مفسران، آن ها را با استفاده از روش های گوناگون، نقد می کند. از جمله مهم ترین شاخصه ها و معیارهای علامه در نقد و ارزیابی آراء، می توان از سیاق، مقام، بلاغت وفصاحت قران و قواعد زبان عربی نام برد. از آنجا که تفسیر المیزان یکی از معتبرترین تفاسیر قرآن به قرآن است با بررسی مباحث واژه پژوهی المیزان می توان به فهم ضابطه مندی از مفردات قرآن دست یافت و با اتخاذ مبانی و قواعد صحیح و منابع معتبر تا حد امکان از خطا در تفسیر مصون ماند. کلمات کلیدی: مبانی-واژه پژوهی-المیزان-سیاق-منابع.

افشاگری در قرآن و حدیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشکده اصول الدین 1393
  اکبر طهماسبی   محمد هادی مفتح

هدف این پروژه بررسی مسأله ی افشاگری از دیدگاه قرآن و حدیث است . روش جمع آوری مطالب در این تحقیق روش کتابخانه ای است که در هشت فصل تنظیم گردیده است. فصل اول: مفاهیم و کلیات ؛ در این فصل پس از بیان مسأله، سوالات اصلی و فرضی، هدف و... به تعریف لغوی و اصطلاحی افشاگری و برخی از اصطلاحات مختلف پرداخته شده و تا حد امکان ارتباط آن ها با افشاگری بیان شده است. فصل دوم: انواع افشاگری و انگیزه های آن ها ؛ موضوعی که در این قسمت به چشم می خورد،تقسیم بندی افشاگری به دو نوع اخلاقی و سیاسی است و بقیه انواع افشاگری، زیر مجموعه آن ها قرلر گرفته است. در ضمن مفهوم انتقاد، در این بخش ذکر و ارتباط آن با افشاگری بیان شده است. فصل سوم: رازداری و جایگاه تقیه در اسلام ؛ از آن جا که رازداری در مقابل افشاگری قرار دارد، لذا سعی شده در این فصل، مفهومی از رازداری و انواع آن ارائه شود و پیرو همین موضوع به بررسی مفهوم و جایگاه تقیه در قرآن و حدیث پرداخته شده است. فصل چهارم: تحریم افشاگری ؛ پس از بیان مفهوم ، انواع و انگیزه های افشاگری و همچنین بیان مفهوم و انواع رازداری که در مقابل افشاگری است، در این فصل از پایان نامه، به بررسی یکی از احکام افشاگری که تحریم افشاگری است، پرداخته شده و برخی از آیات و روایاتی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم به تحریم افشاگری پرداخته و یا آن را مذمت کرده، آورده شده و در پایان، نمونه ای از جلوگیری خداوند از افشا شدن اسرار مومنان، طبق آیات قرآن ذکر شده است. فصل پنجم: جواز افشاگری ؛ یکی دیگر از احکام افشاگری، حلیت و جواز ان است. در برخی از آیات و روایات با به وجود امدن شرایطی، حکم تحریم افشاگری برداشته شده و جواز آن صادر می شود و. حتی گاهی ، طبق آیات و روایات، این امر واجب می شود که در این فصل به بیان این آیات و روایات پرداخته شده است. فصل ششم: افشاگری های خداوند ؛ در این فصل نیز، برخی از آیات که در آن، خداوند به افشاگری پرداخته، آورده شده است. مسأله ای که در این آیات جالب توجه است این است که بیشتر افشاگری های خداوند درباره ی منافقان است. فصل هفتم: سیره ی معصومین (ع) و بزرگان اسلام در افشاگری ؛ در این فصل از نوشته، نمونه هایی از رفتار معصومین (ع) و بزرگان اسلام در مورد افشاگری و هم چنین چگونگی برخورد ان ها با افشاگران آورده شد ه است. فصل هشتم: نتبجه، در پایان نتیجه ای از بحث بیان شده، و امید است چه در این مسأله وچه در مسائل دیگر با بهره گیری اکمل از شریعت ناب پیامبر اسلام (ص)، آیات قرآن، روایات و سیره معصومین (ع)، بهترین شیوه زندگی را برگزیده تا در رسیدن به کمال راه درست را انتخاب کرده باشیم.

مشقت وسختی در زندگی انسان از دیدگاه قرآن وحدیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشکده اصول الدین 1393
  کریم مرادی خادم   محمد هادی مفتح

هدف این پروژه بررسی مسأله ی مشقت و سختی های زندگی انسان از دیدگاه قرآن و حدیث است . روش جمع آوری مطالب در این تحقیق روش کتابخانه ای است . این پایان نامه دارای هشت فصل می باشد .فصل اول به کلیات اختصاص داده شده که شامل دو بخش است بخش اول مقدمات تحقیق که شامل بیان مساله تحقیق وبیان اهمیت مساله و...می باشد ودر بخش دوم به مفاهیم اعم از لغت واصطلاحات پرداخته شده است.در فصل دوم به سختی واین که زندگی دنیا پر از سختی است وحکمت وجود سختی ها پرداخته شده ودر آخر رابطه سختی ها با آسانی بیان شده است. در فصل سوم به بررسی منشا سختی ها از دیدگاه قرآن وروایات پرداخت شده که شامل سه بخش است عبارتند از : ترفیع درجه ، تکفیر گناهان ، امتحانات الهی که برای هرکدام از موارد ، براهین ومصادیقی از قرآن واحادیث ذکر شده است. در فصل چهارم به بحث تحمل سختی و این که چقدر تحمل سختی برای انسان ضرورت دارد پرداختیم و راه هایی برای تحمل سختی ها ذکر شد. در فصل پنجم راه های رفع بلا وسختی انسان مورد بحث قرار داده شد و به مواردی از این راه ها اشاره کردیم. در فصل ششم از جنبه دیگری به سختی ها نگاه کرده وبیان شد که درست است که سختی ها برای انسان ناخوشایند است ولی دارای آثارو فوائد بسیاری است و در آخر ، برخی از آن موارد بیان شد. در فصل هفتم به بیان مصادیق سختی که در آیات قرآن به آنها اشاره شده ، پرداخته شد و در پایان این تحقیق ، در فصل هشتم نمونه هایی از سختی های اهل بیت علیهم السلام و روش برخورد ایشان با آن مصائب را ذکر نمودیم .

آسیب شناسی اخلاق سیاسی کارگزاران از منظر نهح البلاغه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1393
  راضیه نظام محله   محمد هادی مفتح

حاکمان و مدیران جامعه به عنوان مجریان سیاست و مدیریت در جامعه نقش اساسی در پیشرفت یا انحطاط جامعه دارند که در بعد اخلاقی و سیاسی همواره در معرض خطرات و آسیب¬هایی قرار دارند. این رساله با عنوان «آسیب شناسی اخلاق سیاسی کارگزاران از منظر نهج البلاغه» و با شیوه توصیفی بر آن است آسیب¬هایی که مسئولان را از کارکرد مثبت به تأثیرگذاری منفی می¬کشاند و به تبع آن جامعه را به انحطاط سوق می¬دهد؛ با توجه به سخنان گوهر بار امام علی7 در نهج البلاغه بازشناسی نماید. برای این منظور بعد از مفهوم شناسی به بررسی رابطه بین اخلاق و سیاست پرداخته شد و این نتیجه حاصل شد با توجه به یگانگی هدف کلی دین، سیاست و اخلاق از هم جدا نبوده و بین آن¬ها رابطه انکارناپذیر وجود دارد. معیارهای انتخاب و انتصاب کارکنان از منظر امام علی7 مورد بررسی قرار گرفت و مواردی چون تقوا و ایمان، اصالت خانوادگی، سابقه روشن و درخشان، شجاعت و تجربه کاری و ... به عنوان معیارهای گزینش حکومتی مطرح شد. در ادامه توصیه¬های امام علی7 به کارگزاران همچون: تقوا، عدالت، زهد، مدارا با مردم، رازداری و حفظ اسرار مردم، نصیحت و نقدپذیر ... مورد بررسی قرار می¬گیرد. در آخرین قسمت رساله نیز به آسیب¬های که زمامداران ممکن است به آن دچار شوند پرداخته شده است. آسیب-های چون تجمل¬گرایی، رشوه پذیری، تملق و چابلوسی، خشم و غضب و ...مورد بررسی قرار گرفت. زمامداران باید خود را از این آسیب¬ها دور نگه دارند زیرا، در صورت دچار شدن به این آسیب¬ها و آفات، زمینه برای تفرقه، و بسیاری از مشکلات در جامعه فراهم می¬شود. رهبران جامعه باید الگویی نیکو برای مردم باشند و در جهت تزکیه خود و خیرخواهی برای مردم بکوشند و با شناخت این آسیب¬ها و پرهیز از آن¬ها خود و جامعه را از فساد در امان بدارند.

بررسی تطبیقی ویژگی های مشترک قوم بنی اسرائیل و مردم آخرالزمان از منظر قران و روایات معصومین
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1393
  حکیمه خلیلی زاده حاجی   محمد هادی مفتح

قران کریم به قوم بنی اسرائیل اهتمام ویژه ای دارد و در آیات بسیاری از ویژگی های آنان نام برده است. آیات مربوط به بنی اسرائیل شامل نعمت های خداوند به ایشان، دستورات خداوند، نوع برخورد آنان، انحرافات اخلاقی و اجتماعی و در نهایت فرجام و عذاب آنان است. با توجه به اینکه آیات مربوط به ویژگی های منفی قوم بنی اسرائیل بیشتر و بارزتر است، در این پژوهش به آن ویژگی ها اشاره شده است. از سوی دیگر مردم آخرالزمان که با توجه به روایات، دوره نبوت پیامبر اسلام تا ظهور امام عصر ( عجل الله تعالی شریف) و به خصوص دوران غیبت کبری را شامل می شود، در بسیاری از انحرافات و کج روی ها مانند بنی اسرائیل هستند. درباره این شباهت ها روایات بسیاری از معصومین(علیهم السلام) وارد شده است که می توان در قالب شباهت های اعتقادی و فردی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دسته بندی نمود. این امر زمینه ای مناسب برای تطبیق دو قوم بنی اسرائیل و مردم آخرالزمان را فراهم کرده است که در این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای به این موضوع پرداخته شده است. با توجه به اصل تشابه امم و تغییر ناپذیر بودن سنت خداوند( 23/ فتح)، عقوبت های دنیوی و اخروی (مسخ- خواری در دنیا - محرومیت از بهره های اخروی- سرگردانی- تسلط دیگران بر آن ها- قساوت قلب و عذاب دردناک) که در آیات، برای بنی اسرائیل ذکر شده است، برای آن دسته از اهل آخرالزمان که مرتکب این رفتارها شوند نیز اتفاق می افتد. پس مردم آخرالزمان می توانند با عبرت گیری و درس آموزی از شباهت انحرافات و زمینه پیدایش آنان، راه مستقیم را انتخاب، و زندگی توأم با ایمان به خدا و تسلیم در برابر فرامین الهی داشته باشند.

تطورات اخلاق سیاسی مسلمانان در نیمه دوم قرن اول هجری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1393
  منصور کریمی   محمد هادی مفتح

در این نوشته، گرایشات و تحولاتی که در نیمه دوم قرن اول هجری در تفکر مسلمانان در برخورد با رویدادهای سیاسی در حوزه اخلاق سیاسی پدید آمده ، مورد بررسی قرار میگیرد و بیان میشود که آیا این رویدادها و موضع گیریها انگیزه ی دینی داشته اند یانه و اگر داشته اند چطور در میسر آموزه های دینی حرکت کرده اند. نقش صحابه و تابعین نیز به عنون صاحبنظران این دوره در طرح نظریه های اخلاق سیاسی بیان گردیده که در جای خود حائز اهمیت است.

بررسی علمی قرآن: بُعد زمین شناختی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات 1393
  علی اصغر شعاعی   محمد تقی دیاری بیدگلی

در قرن اخیر تفسیر علمی قرآن، مورد توجه بسیاری از مفسران و دانشمندان علوم تجربی قرارگرفته است و مطالب علمی به رشته تحریر درآمده است؛ اما در مورد مباحث تخصصی مرتبط با زمین کمتر پژوهشی نگاشته شده است. این پژوهش که به روش کتابخانه ای انجام شده است، ضمن تأکید بر جنبه هدایت گری قرآن، به موضوع «بررسی علمی قرآن: بُعد زمین شناختی» پرداخته است. در این راستا اظهارات مفسران و صاحب نظران علوم قرآنی، و نیز زمین شناسی در مورد آیات مرتبط با مباحث خلقت، اوصاف و ویژگی ها و کوه ها به عنوان مهم ترین عوارض سطحی زمین، مورد بررسی تطبیقی قرارگرفته و ضمن بیان جمع بندی تحقیق، نتیجه گیری نهایی ارائه شده است. از جمله نتایج این تحقیق، مطابقت برخی مباحث زمین شناسی از جمله تئوری های تکتونیک صفحه ای و ایزوستازی با مفاد آیات قرآن کریم، دفع شبهه ی تعارض قرآن با علم و نیز تبیین ارتباط برخی از آیات زمین با یکدیگر است.

بررسی آرای مفسرین معاصر فریقین در تفسیر آیه ذر
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات 1394
  سید مرتضی سجادی   محمد هادی مفتح

در این تحقیق به بررسی آرای مختلف راجع به آیه ذر که به دو گروه کلی موافقان وجود عالم ذر و مخالفان وجود چنین عالمی تقسیم می شود، پرداخته شده است که گروه دوم که همان مخالفان باشند، خود به دسته های مختلف تقسیم می شوند که ...

روش شناسی فرهنگ سازی بر پایه قرآن و سیره پیامبر(ص)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات 1394
  عبدالله الهی زاده   محمد هادی مفتح

چکیده: فرهنگ به معنای اخصّ آن مشتمل بر نظام اعتقادات، ارزش ها، اخلاقیات و رفتارها بوده و منبعث از وحی و جهت دهنده و محتوا بخش نظام ها و بخش های جامعه است. و تحقق آرمان ها و اهداف جامعه اسلامی مستلزم تأمین کارکرد های فرهنگی آن است . لذا در این پایان نامه روش شناسی فرهنگ سازی بر پایه ی قرآن کریم و سیره ی حضرت محمد صلی الله علیه و آله مورد توجه قرار گرفت و از روش اسنادی و تاریخی در تحقیق استفاده شد. و به این نتیجه رسیدیم که قرآن کریم و پیامبر گران قدر اسلام با فراهم نمودن مقدماتی مانند: تربیت و خود سازی، شرح صدر، توکل، آرامش و ثبات قدم، صبر، شناخت فرهنگ زمانه، شناخت خرافات و بدعت ها و روش برخورد با آن ها، شناخت هد ف و هد ف گذاری، نیازسنجی، شناخت اولویت های فرهنگ سازی، اعتماد سازی و جلب توجه، نیرو سازی؛و رعایت اصولی چون: اصل توحید، اخلاص، استقامت و بردباری، رفق و مدارا، انعطاف‏ پذیری، تدریج، تکریم، صراحت بیان و وضوح پیام، توجه به گرایش‏های فطری انسان‏، حسن ظن‏، قاطعیت، پرهیز از زور و اجبار، دشمن‏شناسی‏، هم دلی و اتحاد و اصل تعاون‏ و استفاده از ابزارهای مناسب از قبیل: تعلیم‏ و تبلیغ، رأفت و دل سوزی، امید بخشی و تشویق، انذار و تنبیه، استفاده از زبان مخاطب، الگوسازی و ارائه ی الگو، امر به معروف و نهی از منکر، تولی و تبری، تشکیلات و حکومت، مدیریت فرهنگی، خانواده، زیبا سازی ( توجه به عنصر زیبایی) و عرف‏؛ به حذف، اصلاح، پالایش و ابرام فرهنگ موجود جامعه پرداخت و با دمیدن روح توحیدی اسلام در آن و با ارائه معارف بلند الهی، فرهنگ جدید و متعالی اسلام را بنا نهادند. واژگان کلیدی: فرهنگ، فرهنگ سازی، قرآن، سیره، مهندسی فرهنگی، حکومت اسلامی، مدیریت فرهنگی، الگو سازی فرهنگی.