رساله حاضر کوششی است برای توصیف گفتار کودکان 6 ساله فارسی زبان تهرانی(پایه اول دبستان) در قالب نظریه نقشگرای نظام‏‏مند هلیدی و متیسن (2004). در این رساله که در پنج فصل تدوین یافته از دو فرانقش متنی و تجربی این نظریه برای توصیف گفتار کودکان استفاده شده است.ضرورت و اهمیت چنین پژوهشی از موارد ذیل ناشی می‏شود.نخست اینکه مطالعات توصیفی درباره زبان فارسی و به ویژه درباره گونه گفتاری زبان فارسی و آن هم گفتار کودکان بسیار کم انجام شده است. دوم اینکه دستیابی به یک نظریه زبان‏‏شناختی منسجم و یکپارچه در توصیف زبان فارسی و گونه ‏ ‏های آن برای جامعه علمی ایران لازم و ضروری است. و آخر اینکه سایر رشته‏‏های علمی و مطالعات غیرزبان‏‏شناختی اما مرتبط و مربوط به زبان فارسی مانند روان‏‏شناسی زبان، جامعه‏‏شناسی زبان، آسیب‏‏شناسی زبان، هوش مصنوعی، کاملاً و جداً به توصیفی دقیق و جامع از زبان فارسی نیازمند و محتاج هستند.داده‏‏ ‏های مطالعه شده در این رساله بیش از چهار هزار و دویست بند (ساده و مرکب) می‏باشند. این داده‏‏ ‏های گفتاری کودکان از پژوهشی انجام شده در سالهای 1380 تا 1384 با نام "طرح ملی واژگان پایه در کودکان ایرانی" استخراج و تهیه شده‏‏اند. این داده‏‏ ‏ها از بیان 14 داستان مصور (آزمون تولیدی) توسط 20 کودک فارسی زبان جدیدالورود پایه اول دبستان در شهر تهران حاصل آمده‏‏اند (10 دختر و 10 پسر که بطور تصادفی انتخاب شدند). هر داستان با 3 تا 4 تصویر رنگی و گویا نمایش داده شده است.نتایج کلی این پژوهش نشان می‏دهند که: 1- دختران نسبت به پسران، در توصیف داستانهای مصور، از بندهای بسیار فراوان‏‏تری (دو برابر پسران) استفاده می‏کنند. 2- 90 درصد از بندها در گونه گفتاری زبان فارسی در کودکان، بند ساده‏‏اند و 10 درصد مابقی، بند مرکب می‏باشند. 3- دختران غالباً نشانه‏‏‏ ‏‏‏ها‏‏ی پیرونما را بکار می‏برند (67 درصد) ولی پسران غالباً این نشانه‏‏ها را به کار نمی‏برند (68 درصد). 4- میزان بروز آغازگرهای تجربی نشاندار در گونه گفتاری زبان فارسی در کودکان، 18 درصد است. 5- میزان حذف ضمیر فاعلی در گونه گفتاری زبان فارسی در کودکان، 55 تا 60 درصد است و به عبارت دیگر، حذف ضمیر فاعلی، تمایلی غالب و فراوان و بی‏نشان است. 6- در گونه گفتاری زبان فارسی در کودکان، میزان کاربرد آغازگرهای مرکب/ چندگانه 30 درصد بوده است. 7- سلسله مراتب زیر برای انواع توالی‏‏های احتمالی در آغازگرهای مرکب/ چندگانه در گونه گفتاری زبان فارسی در کودکان مشاهده شده است: متنی- تجربی (98%)< بینافردی- تجربی (5/1%) < متنی – بنیافردی- تجربی (1%). 8- آغازگر متنی در 98 درصد از آغازگرهای مرکب/ چندگانه بکار رفته است. 9- فراوان‏ترین آغازگر متنی، کلمه (بعد) و گونه‏‏های آن بوده و پس از آن، کلمه (دیگر) و گونه‏‏های آن بوده است. 10- آغازگر متنی در بندهای پیرو غالباً (که) است و پس از آن و با کاربرد بسیار کمتر، (تا) می‏باشد. 11- در گونه گفتاری زبان فارسی در کودکان، میزان کاربرد آغازگر بینافردی در آغازگرهای مرکب/ چندگانه تنها 2 درصد است. 12- فرایندهای شش‏گانه فرانقش تجربی با بسامد زیر در گونه گفتاری زبان فارسی در کودکان مشاهده شدند: مادی(5/61 %)< رابطه‏ای(13 %)< ذهنی(10 %)< وجودی(7 %)< رفتاری(5/6 %)< بیانی (2%) 13- پسران بیشتر از دختران از فرایندهای مادی استفاده می‏کنند (68 درصد به 58 درصد) و دختران بیشتر از پسران از فرایندهای ذهنی استفاده می‏برند (12 درصد به 6 درصد). 14- فرایندهای مادی بیش از 60 درصد از کل فرایندها را در گونه گفتار زبان فارسی در کودکان به خود اختصاص می‏دهند. 15- پسران و دختران در کاربرد فرایندهای رابطه‏ای، وجودی، رفتاری و بیانی، تفاوت و اختلاف معناداری را نشان نمی‏دهند. 16- این رویکرد نظری به خوبی می‏تواند از عهده توصیف داده‏‏های زبان فارسی برآمده و در مطالعات گوناگون زبان مانند گویش‏شناسی، سبک‏‏‏شناسی، گونه‏شناسی، آسیب‏‏شناسی زبان بکار گرفته شود.

مسئله فراگیری زبان کودک سالهاست مورد توجه روان شناسان و زبان شناسان قرار گرفته است. نظریات مختلفی در باب چگونگی فراگیری زبان توسط کودکان مطرح است که از جمله آنها می توان به نظریاتی چون شرطی سازی عامل که اسکینر بیان کرد، نظریه شناختی پیاژه و نظریه یادگیری فطری زبان که توسط چامسکی مطرح شد، اشاره کرد. در این پژوهش میدانی به بررسی کاربرد صفت در گفتار کودکان 6-4 ساله فارسی زبان تهرانی پرداختیم. نمونه های مورد نیاز این پژوهش با حضور در مهد کودک و از طریق آزمون های تصویری انفرادی از بچه ها جمع آوری گردیده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. براساس آمار به دست آمده به تفکیک سه گروه سنی 4 و 5 و 6 ساله ها به نتایج زیر دست یافتیم: 1- میزان به کارگیری صفت برتر با افزایش سن افزایش پیدا می کند. 2- میزان استفاده از صفت مرکب با افزایش سن بیشتر می شود. 3- تعداد مقولات معنایی صفت با افزایش سن بیشتر می شود. 4- بچه ها با وجود ادراک صفت برترین آن را در گفتارشان به کار نمی برند 5- پربسامدترین صفات در گفتار کودکان صفات بزرگ و کوچک می باشند .

پژوهش حاضر با عنوان «بررسی فراوانی واژه های مصوب فرهنگستان در حوزة زیست شناسی در کتاب درسی زیست شناسی دورة پیش دانشگاهی» حاوی پنج فصل است. هدف از این پژوهش بررسی میزان کاربرد واژه های مصوب فرهنگستان در حوزة مطالعات زیست شناسی در کتاب درسی مقطع پیش دانشگاهی تألیف شده در وزارت آموزش و پرورش می باشد. این پژوهش به دنبال یافتن پاسخی برای پرسش های زیر است: 1- چه میزان از واژه های مصوب فرهنگستان در زمینه علم زیست شناسی در کتاب درسی زیست شناسی مقطع پیش دانشگاهی استفاده شده است؟ 2- میزان واژه های معادل سازی نشده و معادل سازی شده در فرهنگستان در زمینه علم زیست شناسی چقدر است؟ 3- میزان واژه های معادل سازی شده به کار نرفته در کتاب درسی پیش دانشگاهی چقدر است؟ داده های این پژوهش به دو بخش قابل تقسیم می باشد. دسته اول واژه های زیست شناسی مستخرج از دفترهای اول تا پنجم فرهنگ واژه های مصوب فرهنگستان و بخش دوم، کتاب درسی زیست شناسی مقطع پیش دانشگاهی می باشد که واژه های زیست شناسی موجود در آن مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج کار نشان می دهد که 1- مؤلفین کتاب درسی زیست شناسی دوره پیش دانشگاهی با تعداد زیادی از معادل های فارسی پیشنهادی فرهنگستان آشنایی دارند. 2- بعضی از معادل های فارسی پیشنهادی فرهنگستان سوم به کتاب درسی هنوز راه پیدا نکرده است و مؤلفین با وجود واژه های مصوب از واژه های قرضی استفاده می کنند. 3- کاربرد واژه های مصوب در کتاب درسی بیشتر از واژه هایی است که مؤلفین خود با سلیقه و ذوق خود به ترجمه آن واژه ها پرداخته اند و میزان کاربرد این واژه های سلیقه ای بسیار کم است.