چکیده در تاریخ شعر معاصر ایران، اندیشه آزادی و آزادی خواهی با مفهوم دموکراسی غربی آن دارای ارزش و ویژگی خاصی است. زیرا دگرگونی ها و تحولات بزرگی که از زمان مشروطیت (1285 ش ) تا پیروزی انقلاب اسلامی ،( 1357 ) در ایران به وجود آمد، سبب شد که تعدادی از شاعران و نویسندگان متعهد در دوران استبداد و خفقان، یعنی از کودتای 28 مرداد 1332 تا 22 بهمن 1357، در راه اعتلای آزادی و نکوهش استبداد پیشگام شوند و ادبیات متعهد و ملتزم را در مسیر جامعه گرایی و مردم باوری رونق بخشند. شاعران نیمایی تحت تأثیر موضوعات دردناک اجتماعی و مردمی و نیز با الهام گرفتن از اندیشه های ترجمه شده مکتبهای غرب و شرق در آن دوره، به شکل کاملاً نمادین و کنایه آمیز مسأله وجود استبداد و خفقان و فقدان آزادی و لزوم بودن آن را در سروده های خود انعکاس دادند و در این راه نه تنها گرفتار زندان شدند، بلکه مورد شکنجه واقع گردیدند و بعضی نیز به قتل رسیدند. شاعران نامداری مانند نیمایوشیج، احمد شاملو، مهدی اخوان ثالث، محمد رضا شفیعی کدکنی، فروغ فرخزاد، هوشنگ ابتهاج، و منوچهر آتشی در سروده های خود به شکل آشکار یا پنهان در موضوع آزادی و استبداد مضامینی عرضه کردند. همچنین شاعران دیگری مانند: سیاوش کسرایی، خسرو گلسرخی، محمد زهری، سعید سلطان پور، سیاوش مطهری، و... در آثارشان به صورت کاملاً بارزتر و با جرأت و شهامت بیشتری به موضوع استبداد و خفقان و نبودن آزادی پرداخته اند. البته همه این شاعران از نگاه ویژه وابستگی های حزبی و سیاسی خود به آزادی و استبداد توجه داشته اند و باید دانست که نوع نگرش برخی از آنها از مفاهیم عمیق و بنیادین دینی فاصله دارد . زبان و بیان این شاعران اغلب در قالب نماد و سمبولیسم، استعاره، تشبیه، اسطوره سازی همراه با استفاده از عناصر طبیعت و جامعه به شکل کهنه ونو بوده و در این پایان نامه کوشش شده تا این موارد نیز در شعر شاعران آزادی خواه مورد بررسی قرار گیرد.