نام پژوهشگر: احسان نیک پی

بررسی بسترها و ریشه های تروریسم در خاورمیانه (مطالعه موردی القاعده و طالبان)
پایان نامه دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) - قزوین - دانشکده علوم اجتماعی 1389
  احسان نیک پی   مجید بزرگمهری

خاورمیانه یکی از مناطق جهان است که بیشترین میزان خشونت سیاسی(تروریسم) در آن رخ داده است. به عبارت دیگر، توسل به اقدامات خشونت آمیز سیاسی (تروریسم) جهت دستیابی به اهداف سیاسی و مذهبی به جزئی از فرهنگ مرمان منطقه تبدیل شده است. زمینه ها و بسترهای مختلفی در شکل گیری و تداوم افراط گرایی مذهبی(القاعده و طالبان) در خاورمیانه تاثیر گذار بوده است. گرایش به افراط گرایی مذهبی در میان مردمان کشورهای خاورمیانه را نمی توان تنها به یک عامل خاص نسبت داد بلکه عوامل مختلف سیاسی (رژیم های غیر دمکراتیک و سیاست های دولت های منطقه ای و فرامنطقه ای) اجتماعی (بی سوادی، تبعیض، محرومیت)، اقتصادی (فقر، بی کاری، اختلافات طبقاتی)، فرهنگی- مذهبی ( برداشت های خاص از مذهب) و .... زمینه مناسبی را برای پیدایش و گسترش تروریسم فرآهم کرده است. به عبارت دیگر مجموعه عوامل ذکر شده در شکل گیری و تداوم این پدیده تاثیر گذار بوده است. ولی استبداد و بی توجهی به خواست مردم، اصلی ترین عامل از میان سایر عوامل تشکیل دهنده تروریسم بوده که تاثیر به سزایی در تقویت تروریسم در خاورمیانه داشته است. پس از آن نیز مذهب اسلام (فرقه حنبلی) و شرایط نامساعد اقتصادی و اجتماعی نقش چشمگیری در پیدایش افراط گرایی مذهبی در خاورمیانه داشته است. سایر عوامل کم و بیش در شکل گیری تروریسم(القاعده و طالبان) در خاورمیانه تاثیر گذا بوده اند و در رتبه های بعدی قرار دارند. به هر حال، تا زمانی زمینه ها و بسترهای تروریسم در خاورمیانه رفع نگردد، امید چندانی به نابودی تروریسم وجود نخواهد داشت. به عبارت دیگر، مقابله نظامی به تنهایی سبب نابودی افراط گرایی مذهبی در خاور میانه نخواهد شد، بلکه علی رغم اینکه باید در ابتدا مواضع افراط گرایان مذهبی را به شدت درهم کوبید ولی همزمان باید چاره هایی برای رفع ریشه های تروریسم در خاورمیانه اندیشیده شود.