بررسی ابلیس، تصویرها، نمودها، جایگاه و ویژگی هایش، در حوزه ی ادیان و با تأکید بر قرآن و نیز نزد عرفا و تعامل و گفتگوی او با عارفان در برخی از متون عرفانی مسائلی است که در این رساله بدان پرداخته شده است. غرض از این تحقیق، بدست دادن چشم انداز تازه ای از ابلیس است، زیرا شیطان در ادب عرفانی جایگاه ویژه ی داشته و نظریات ظاهراً متناقضی پیرامونش وجود دارد. از آن جا که حضور ابلیس در ادبیات عرفانی پررنگ است و دفاعیات نسبتاً گسترده ای از او صورت گرفته، این پژوهش می تواند جایگاه درخشان ابلیس و تأثیرگذاری او بر متون عرفانی را روشن تر کند، و نیز تجارب عرفانی، تعامل عرفا با وی، زمان و مکان گفتگوها، تصویر ابلیس، قدرت و ضعف او و نیز عناصر داستان در این مناظرات را بهتر تبیین نماید.روش تحقیق، کتابخانه ای می باشد که، پس از شناسایی منابع معتبر در ارتباط با موضوع، فیش برداری و سپس تحلیل و تألیف گشته است. نتیجه ی بدست آمده نشان می دهد که، برخی از عرفا با ابلیس مناظراتی داشته اند، و بسیاری از گفتگوها در زمانِ بی زمانی و در مکانِ بی مکانی صورت گرفته است. زبان مناظرات ساده و خالی از صور خیال اما، آهنگین و زیبا و بارعایت کامل اصول نحوی می باشد. برخی از این مناظرات شبیه حکایات قدیمی است؛ عناصر داستان در آن ها قوی نیست زیرا هدف نویسنده داستان پردازی، آن هم به شیوه ی امروزی نبوده است.

چکیده: این پایان نامه با عنوان «بررسی وتحلیل سیر مقامات عرفانی(از آغاز تا قرن هفتم)» در چهار فصل نگارش یافته است. فصل اوّل: در بیان عرفان و تصوف، شامل: لزوم آشنایی باعرفان وتصوف، مبدأ پیدایش تصوف، نخستین صوفیان و معروف ترین مشایخ اهل صوفیه. فصل دوم: مختصر شرح حالی از معروف ترین مشایع اهل صوفیه که درعرفان وتصوف تأثیر گذار بوده اند. فصل سوم: اصطلاحات صوفیانه شامل علل گسترش و بکارگیری اصطلاحات صوفیانه، مفهوم مقام و مقام در اصطلاح اهل تصوف. فصل چهارم: بررسی مقامات (مراحل سیر وسلوک) که در آن به بررسی آثار مولفین اهل تصوف درمورد مقامات عرفانی از ابتدا تا قرن هفتم پرداخته شده است. در بررسی و تحلیل سیر مقامات عرفانی، درمی یابیم که در قرن اول بعد از اسلام از «مقامات» عرفانی و تقسیم بندی آن توسط اهل صوفیه خبری نیست، در قرنهای دوم و سوم است که مقامات در اصطلاح صوفیانه آن با تعداد چهار و یا هفت وارد متون عرفانی شده است. در قرن های چهارم و پنجم و ششم در متون آموزشی عرفانی توسط مولفین اهل صوفیه با تعداد ده، چهل، صد، هزار و هزار و یک بیان شده است و در هر دوره ای با نام مقام یا عقبه یا میدان به طبقه بندی و بحث پیرامون آن پرداخته اند. در همه این ادوار هم از نظر تعداد و هم از نظر نام و ترتیب «مقام» ها تفاوتهایی وجود دارد. در قرن هفتم عطار با نام وادی در منطق الطیر به آن پرداخته است. کلید واژگان: اصطلاحات صوفیه، تصوف، عرفان، مقامات، هفت وادی، مراحل سیر و سلوک، صدمیدان، چهل منزل.

چکیده: نگاهی گذرا بر روند شکل گیری شعر نو فارسی و شعر حرّ عربی تأثیر پذیری ادبیات فارسی وعربی را از یکدیگر نشان می دهد. این تأثیرپذیری ها که شباهت های بسیاری را می زاید، هر پژوهشگر کنجکاوی را وا می دارد که به بررسی روند تأثیر و تأثر این دو نوع قالب شعری بپردازد.در ادبیات فارسی نیما یوشیج با بهره گیری از تجربیات شاعران پیشین در عرصه ی نوآوری، قالب شعر فارسی را دگرگون کرد. در ادبیات عربی نیز همین حادثه به دست نازک الملا ئکه، شاعر عراقی رخ داد. علاوه بر شباهت های بسیار در جریان شکل گیری شعر نو فارسی و عربی، در اصول و مبانی این گونه از شعر نیز نزدیکی هایی می بینیم، که از مهمترین آنها دگرگونی طول مصراع ها و جای قافیه ها، وحدت شکلی شعر و برتری دادن مضمون بر فرم و شکل می باشد. در این پژوهش ضمن بررسی روند نوگرایی در ادبیات فارسی و عربی، به عوامل و چگونگی شکل گیری شعرنو فارسی و شعر حرّ عربی پرداختیم. در این راستا نیما یوشیج به عنوان پدر شعر نو فارسی و نازک الملائکه و بدر شاکر السیاب به عنوان پیشگامان شعر حرّ عربی نقش تمام کننده را ایفا کرده اند. به همین جهت در این فرصت کوتاه، ویژگی های شعری آنها و تلاش هایشان را در جهت تحوّل شعر، مورد تأمل بیشتری قرار داده ایم. در بخش تطبیق اصول و مبانی شعر نوی فارسی و شعر حّر عربی، نیما و نازک الملائکه بعنوان نظریه پردازان اصلی این دو گونه شعر در محور بحث قرار گرفته اند. واژگان کلیدی : شعر فارسی، شعر عربی، شعرنو، شعرحرّ?نازک الملائکه،نیما یوشیج،بدر شاکر السیاب

جریان های ادبی در طول تاریخ از پدیده های اجتماعی به خصوص تاثیر بسیاری گرفته-اند. جنگ هشت ساله در کشور ما موجب به وجود آمدن نوعی ژانر به نام ادبیات دفاع مقدس گردید. نویسندگان این عرصه موضوعات متعددی را در قالب های مختلف از جمله داستان و رمان مورد توجه قرار دادند و از دیدگاه های متفاوت به بررسی و بازتاب آن پرداختند. در این پژوهش سعی شده است چهار رمان (زمستان 62 اسماعیل فصیح، شب ملخ جواد مجابی، سفر به گرای 270 درجه احمد دهقان و شطرنج با ماشین قیامت حبیب احمد زاده) مورد بررسی قرار گیرد و مقایسه موضوع جنگ در این رمان ها و بازتاب آنها از جنبه های اجتماعی در چندین موضوع نشان داده شود. رمان ها و نویسندگان در این پژوهش در دو دسته متفاوت جای می گیرند. رمان هایی که در ایام جنگ به نگارش درآمده اند و رمان هایی که پس از پایان جنگ نوشته شده است. رمان های زمان جنگ، جنگ شهرها و تلخی های جنگ را حکایت می کند و بازتاب جنگ در جامعه را نشان می دهد. از این جهت در دسته رمان های منفی و انتقاد محور جای می گیرند. اما رمان های نوشته شده پس از جنگ، فضای جنگ را در میادین و صحنه نبرد برای خواننده ترسیم می کنند. نویسندگان رزمند? این رمانها در پی انعکاس واقعیت هایی هستند که در زمان جنگ امکان بازگویی آن وجود نداشته است، ولی در انتقال بخشی از ارزش های انسانی نیز غافل نبوده اند. این رمان ها در دسته رمان های ارزش محور و مثبت جای می گیرند. تحلیل و بازتاب موضوعات در این رمان ها نشان می دهد که نویسندگان این آثار نگرش های مثبت و منفی خود را که از افکار و عقاید آنها در دوران جنگ و پس از جنگ سرچشمه می گیرد، به کار برده اند. بازتاب و بازخورد آن رویدادها، موضوعات و دگرگونی ها در ادبیات رنگین و غنی ملت ها جلوه هایی شگفت از تولید فکر و آفرینش معناهای تازه برای ماندگاری و تداوم تکاپو و پویایی می یابند و راهگشای آینده می شوند.

بوستان یکی از مهمترین کتب اخلاقی ادب فارسی است که در آن بغیر از اخلاق به مسائل دیگری از جمله مسائل اجتماعی، سیاسی و... نیز توجه شده است . اثر گرانقدر سعدی در طول تاریخ مورد تقلید بسیاری از گویندگان قرار گرفته، از جمله مقلدان سعدی، نزاری قهستانی شاعر هم عصر او می باشد. نزاری بر آن بوده کتاب دستور نامه خود را به شیوه بوستان به رشته نظم درآورد. هدف اصلی هر دو کتاب تشویق بشر به ساختن مدینه فاضله است هر دو شاعر در ترسیم مدینه فاضله خود به مذهب و عقاید خود نیز اشارات فراوانی کرده اند. از ویژگیهای بارز این دو اثر طرح مسائل اخلاقی و اجتماعی است که مورد نیاز انسان قرار می گیرد. هدف این پژوهش برسی وجوه اشتراک و افتراق دو کتاب بوستان و دستورنامه است. در این نوشتار به بررسی افکار، عقاید، آثار و مدینه فاضله هر دو شاعر پرداخته شده و هر دو کتاب از لحاظ محتوایی و ادبی تحلیل و مقایسه شده اند. بر اساس تحلیل انجام شده به این نتیجه دست یافتیم که نزاری در کتاب دستور نامه خود در پاره ی از موارد به کتاب بوستان نظر داشته اما نه به صورت کامل و جزء به جزء از لحاظ محتوایی در پاره یی از موارد نزاری، موضوعات مطرح شده توسط سعدی را مد نظر داشته است اما از لحاظ ادبی وجه اشتراک زیادی بین دو شاعر وجود نداشت.

چکیده: پس از اینکه صنعت ماشینی به عنوان یکی از پدیده های نوین وارد زندگی جوامع مختلف شد، ساختار، فکر و اندیشه ی جوامع را دگرگون کرد. این پدیده ی نوظهور در ایران نیز در دوره ی قاجاریه و به خصوص پس از جنگ های ایران و روس و به دنبال آن، شکست ایران، آشکار شد و کم کم حضور خود را در شعر شاعران دوره ی قاجاریه و پس از آن با عنوان اشعار «صنایع عصری» نشان داد و شاعران با راه های مختلف حضور صنایع و ماشین آلات میکانیکی را به تصویر کشیدند. از همین روی نگارنده در این تحقیق سعی داشت تا ضمن بررسی تاریخچه و علل پدیداری این اشعار، آن ها را از زمان قاجار تا سال 1320هـ . ش. از نظر سبک شناسی بررسی کرده و ویژگی های آنها را دریابد. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد که هر چند پی گیری این موضوع از سوی شاعران به عنوان یک امر واحد، نوگرایی تلقی می شود، اما نوع برخورد هر یک از این شاعران در دوره های مختلف، متفاوت است؛ شاعران دوره ی قاجار اغلب با همان دیدگاه سنتی به این موضوع می نگرند و زبان، بیان و اندیشه ی آنها ریشه در سنت شعر فارسی و به خصوص سبک خراسانی دارد، اما در دوره های بعد، نوع برخوردها متفاوت است و زبان، بیان و وزن و موسیقی، قالب های شعری که برای این منظور به کار گرفته می شود و حتی اندیشه ی شاعران، دستخوش تغییر و تحول می شود و به خصوص در دوره ی مشروطیت شاعران سعی می کنند از این گونه اشعار برای طرح مضامین اجتماعی_ فرهنگی نیز استفاده کنند. ?

آب و آتش دو عنصر مهم و اساسی جهان آفرینش که نزد تمامی اقوام و ملل همیشه محترم و ارزشمند بوده و شعرا و نویسندگان از آنها به همراه دیگر عناصر استفاده های فراوان کرده اند. این دو عنصر که دارای ریشه و پیشینه عمیق هستند نزد شعرا جلوه های گوناگون پیدا کرده اند. هریک از این کلمات (آب و آتش) دایرۀ وسیعی از معانی و تصاویر را در بر می گیرند که بسیار متناقض و متضاد یکدیگر هستند. در این پژوهش ما به تجلیات متفاوت و تصاویر گوناگون آب و آتش در آثار مسلم منظوم عطار و مولوی می پردازیم. تصاویر و معانی عرفانی آب مقدمه و پیش زمینه ایی برای معنی آتش و عشق است و معانی عشق و جذبه در آب کمتر حضور دارد و عشق پایۀ بعدی معرفت و حاصل معرفت است که در کلمۀ آتش رخ می نمایاند. در بین تصاویر و ترکیباتی که عطار و مولوی با کلمات آب و آتش ساخته اند گاه ترکیباتی دیده می شود که مخصوص آنهاست و در هیچ جای دیگری استفاده نشده است و گاه شیوه استفاده آنها متفاوت از هم می باشد. مولوی از نظر ساخت ترکیبات کم سابقه و جدید از عطار پیشی گرفته است و بعضی ترکیبات مولوی گاه فقط یک بار آنهم فقط توسط خود مولوی استفاده شده است. سخنان بزرگان اندیشه آنجا که به عشق اشاره دارد به همراه کلمۀ آتش جلوه گری می کند و سیر و سلوک در مراحل مقدماتی خود با کلمۀ آب به تصویر کشیده می شود. آب با نرمی طی طریق معرفت و آتش با تندی و تیزی طریق عشق می کنند و انسان را به مراحل کمال و وصال راهنمایی می کنند. در این پژوهش تمامی ابیاتی که کلمات آب و آتش ذکر شده است را مورد بررسی قرار داده و موارد اصلی را ذکر نموده ایم.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.