چکیده: واژه گفتمان، بار معنایی جدید، قداست و گیرایی ویژه‎ای در اذهان به وجود آورده است که پیام‎آور ایجاد ارتباطی دوستانه و خالصانه میان افراد، مذاهب و تمدن‎های بشریت است. عده‎ای گفتمان را معادل گفتار محادثه، سخن،خطابه ومحاضره دانسته‎اند و عده‎ای دیگر آن را هم‎ردیف ارتباط بشمار می‏آورند درصورتی که گفتمان معنایی فراتر از مکالمه، محاوره و ارتباط دارد؛ به عبارتی کاری است که در آن گفتگو کنندگان برای رسیدن به یک هدف مشترک برای حل یک مشکل یا برطرف‎کردن چالشی به نقد و فهم سخنان یکدیگر می‎پردازند. گفتمان همیشه اثربخش نیست، بلکه نیاز به شرایطی خاص جهت تأثیرگذاری دارد و نیز می‎بایست شناختی کامل از فرد مخاطب داشت، زیرا انسان اندیشه صِرف نیست، بلکه مجموعه‎ای است از عواطف و احساسات. این رساله ترکیبی است از دو بخش در چهار فصل؛ یک قسمت شامل بررسی گفتمان ، گفتگو و سایر جوانب مربوطه به آن و قسمت دیگر، برخی نکات ادبی اعم از صرف، نحو، بلاغت و گاهی تفسیر مدنظر قرار گرفته است و عمده‏ترین چرخه این محور پیرامون برخی نکات بلاغی است این تحقیق با هدف بررسی گفتمان در قرآن، به دنبال اهداف جزیی ذیل است: الف) بررسی نظم و اعجاز در قرآن کریم ب) اصول مخاطب‎شناسی و انواع آن ج) شیوه تمثیل در قرآن کریم د) گفتمان تمدن‎ها و بررسی آن از دیدگاه قرآن کریم هـ) سبک قرآنی و) انواع گفتمان در قرآن کریم شکل‎های متفاوت گفتمان قرآنی عبارتند از: گفتمان خداوند با فرشتگان، شیطان، مردم، پیامبران و ... است و از آنجایی که بخش مهم قرآن خطاب است، شمار آیاتی که پروردگار جهانیان حضرت محمد (ص) مومنان و ناس را مورد خطاب قرار داده است، به مراتب بیشتر از موارد دیگر است.