به منظور بررسی اثر کودهای آلی، شیمیایی و مایکوریزا بر شاخص های فیزیولوژیکی، خصوصیات مورفولوژیکی، عملکرد، اجزا عملکرد و کارآیی جذب فسفر در گیاه سورگوم علوفه ای رقم اسپیدفید آزمایش مزرعه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی با سه تکرار و در دو فاکتورa ( دو سطح استفاده و عدم استفاده ازمایکوریزا از گونه (glomus mosseae)) و فاکتور b در ( 5 سطح کود شیمیایی، کود گاوی، کمپوست زباله شهری، ورمی کمپوست، بدون کود) در سال زراعی 89 - 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر فاکتورهای مورد بررسی بر سرعت رشد نسبی، درصد ماده خشک، درصد برگی بودن ، درصد ساقه و نسبت برگ به ساقه معنی دار نبود. اما بر سایر شاخص های اندازه گیری شده معنی دار بودند. به طوری که نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که مایکوریزا صفات عملکرد علوفه تر را در چین اول 5/19 درصد و در مجموع دو چین 9/14 درصد نسبت به عدم تلقیح افزایش داد، با تلقیح مایکوریزا علوفه خشک در چین اول، دوم و مجموع دو چین به ترتیب 1/22، 6/17 و 4/19 درصد نسبت به عدم تلقیح آن افزایش داشت، همچنین در چین اول عملکرد برگ 7/17 درصد و عملکرد ساقه 2/25 درصد، در چین دوم عملکرد برگ 6/25 درصد و در مجموع عملکرد برگ خشک 3/22 درصد و عملکرد ساقه خشک در گیاه سورگوم 7/17درصد نسبت به عدم تلقیح رشد داشت. استفاده از مایکوریزا در مقایسه با عدم کاربرد آن کارآیی جذب فسفر را در چین اول و مجموع دو چین به ترتیب 22/21 و 42/19 درصد و کارآیی استفاده از فسفر را درچین دوم افزایش داد، همچنین مایکوریزا اثر معنی داری بر ارتفاع بوته در چین دوم و تعداد پنجه در چین اول داشت. در بین انواع کود، کود گاوی در اکثر شاخص ها برتری نشان داد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات متقابل کود × مایکوریزا بر تعداد پنجه در چین اول، عملکرد علوفه تر و درصد ماده خشک در چین اول، کارآیی جذب فسفر در مجموع دو چین، کارآیی مصرف فسفر در چین اول و کارآیی استفاده از فسفر در چین اول و مجموع دو چین معنی دار بودند. و ترکیب مایکوریزا با کود گاوی مناسب ترین شرایط را برای تولید علوفه سورگوم فراهم کرد. در مجموع نتایج این آزمایش نشان داد که کودهای آلی به همراه مایکوریزا می توانند جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی باشند.