مثنوی مولانا اثری تعلیمی است که با هدف تعلیم مریدان سروده شده است؛ اما عشق خاصی که مولانا در زندگی تجربه کرده است و به تبع آن غلب? عشق حق در جان او که جسم خاکی او را از خاک به افلاک رسانده است و تجرب? عظیم غزلسرایی ناب او در غزلیات شمس بر ذهن و زبان او در مثنوی نیز تأثیر گذاشته و بخش هایی از این اثر را به شعر غنایی بدل ساخته است. غنا و شور غنایی که حاصل تداعی های شهودی و ناب عارفانه و مواجید و شیدایی های اوست مثنوی را به متنی ساختارشکن و متفاوت با مثنوی های مشابه و معمول زبان فارسی تبدیل کرده است. عواملی چند چون عشق به عالم غیب و آرزوی بازگشت، سیطر? شمس، حضور عاشقانه حسام الدین و آرمانگرایی انسان کامل بیان مولانا را از ساحت تعلیمی به ساحت غنایی کشانده است و باعث ساختارشکنی در ساختار معمول زبان تعلیمی و تمثیلی ، نیز تحول تصویرسازی در بخش های غنایی شده است. تصویر سازی در این بخش ها سیر تحولی از تشبیه تا استعاره و از استعاره تا نماد را طی می کند و دراین سیر تحول گاهی مولانا چنان تحت تاثیر عشق قرار می گیرد که زبانی سراسر رمزی و نمادین از نوع نمادهای تصویری پراکنده که خاص زبان غنایی است شکل می گیرد و ساحت تک لایه ای استعاره جای خود را به ساحت چند لای? نماد می سپارد . تأثیر این عشق شورانگیز حتی گاهی بیان مولانا را به شیو? سوررئا لیستهای قرن نوزدهم نزدیک می سازد که اگرچه خاستگاه این دو با هم متفاوت است اما می توان شباهتهایی در شعر مولانا با نظریه های این مکتب ادبی سراغ گرفت.