نام پژوهشگر: مریم دست موزه

بررسی جایگاه جزیره خارک در مناسبات بین المللی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سیستان و بلوچستان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  مریم دست موزه   مسعود مرادی

جزیره خارک یکی از مهمترین جزایر خلیج فارس است ، این جزیره همواره در طول زمان دارای اهمیت های گوناگونی بوده و به شکلی در مناسبات بین المللی مطرح بوده است . در طول قرن شانزدهم میلادی شرکت هند شرقی پرتغال ، جزیره خارک را به عنوان مکانی برای فعالیت های تجاری خود مورد توجه قرار داد ، و در قرن هیجدهم میلادی هم شرکت هند شرقی هلند با همین دیدگاه به این جزیره نگریسته و تجارتخانه ای در آن جا تأسیس کردند و تا مدت ها در این جزیره حضور داشتند ، در این زمان شرکت هند شرقی انگلیس نیز در رقابت با فعالیت های تجاری هلندی ها در جزیره خارک ، بندر ریگ را که در 40 مایلی این جزیره بود به عنوان مکانی برای فعالیت های تجاری خود برگزیدند . در قرن نوزدهم میلادی آنها در رقابت با فعالیت های روسیه در ایران و همچنین در رقابت با اقدامات شاهان قاجار برای اعمال حاکمیت خود بر هرات ، این جزیره را اشغال کردند ، پس از آن جزیره خارک برای صدور سنگ و گچ برای احداث پالایشگاه آبادان و جاده های منتهی به آن مورد استفاده قرار گرفت . از دیگر قدرت هایی که خیال تسلط بر این جزیره را در سر می پروراندند ، فرانسوی ها بودند که البته دو بار آن هم بر روی کاغذ آن را بدست آوردند ، یک بار در دوره ی کریم خان زند و بار دیگر در دوره ی فتحعلیشاه قاجار . امّا در مقطعی از قرن بیستم جزیره خارک مورد کم توجهی قرار گرفت و تبدیل به تبعیدگاهی برای زندانیان ، بخصوص زندانیان سیاسی گردید ، با تبدیل شدن این جزیره به جایگاه صدور نفت بار دیگر کانون توجه کشورهای دیگر و مناسبات بین المللی قرار گرفت .