این تحقیق جهت تعیین ویژگی های زیستی و تولیدمثلی گونه گاوماهی قفقازی knipowitschia caucasica در تالاب گمیشان انجام گردید. 464 نمونه از تالاب گمیشان در طول یک سال از بهمن ماه 90 تا دی ماه 91 توسط تور پره صید و در فرمالین 10 درصد فیکس شد. نمونه ها در دامنه طولی 84/15 تا 12/46 میلی متر و دامنه وزنی 03/0 تا 26/1 گرم بود. سن نمونه ها توسط سنگ ریزه شنوایی (اتولیت) تعیین و از +0 تا +2 بود. بیشترین فراوانی در در گروه سنی +0 ساله مشاهده شد. بیشترین فراوانی در هر دو جنس در در کلاسه های طولی 00/35 – 51/32 و 50/37 – 01/35 میلی متر دیده شد. دامنه تغییرات b برای جنس نر 282/3 – 122/3 و برای جنس ماده 298/3 – 106/3 بدست آمد. الگوی رشد این گونه در تالاب گمیشان در همه ماه های سال برای هر دو جنس آلومتریک مثبت بود. بالاترین مقدار فاکتور وضعیت برای هر دو جنس نر و ماده در ماه های تیر و آبان مشاهده گردید. بالاترین ضریب رشد لحظه ای برای جنس ماده در سنین پایین و برای جنس نر در سنین بالاتر دیده شد. بالاترین میانگین شاخص گنادوسوماتیک (gsi) برای جنس ماده در فروردین ماه و برای جنس نر در در اردیبهشت ماه بود. کمینه، بیشینه و میانگین هم آوری مطلق به ترتیب برابر با 205، 20/1720 و 06/645 و برای هم آوری نسبی (تخم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) به ترتیب برابر با 79/492، 81/3621 و 77/1775 محاسبه شد. میانگین قطر تخمک 51/0 میلی متر و از 1/0 تا 92/0 میلی متر متغییر بود.

مطالعه مقایسه ای یک گونه در زیستگاه های مختلف در سطح جمعیت، از اهمیت بالایی برخوردار می باشد به این دلیل این قبیل مطالعات می تواند، اطلاعات مهمی را درباره تنوع پذیری گونه ارائه نماید. نمونه برداری ازبهمن ماه سال91 تا خرداد ماه سال 92 بصورت ماهانه و با استفاده از تور ساچوک و الکتروشوکر(110-220 ولت) صورت گرفت. جمعا 538 نمونه ماهی از2 حوزه آبی، تالاب انزلی و رودخانه سیاهرود صید شدند. تعیین سن نمونه ها از طریق سرپوش آبششی و فلس ها صورت گرفت. در جمعیت تالاب انزلی نسبت نرها بیشتر از ماده ها و در جمعیت سیاهرود نسبت ماده ها بیشتر از نرها بود. ماهیان در تالاب انزلی دارای 7 گروه سنی +2 تا +8 سال و در سیاهرود دارای 8 گروه سنی +1 تا +8 سال بودند. نمونه ها در تالاب انزلی در دامنه طولی 17/33 تا 28/72 میلی متر و دامنه وزنی 490/0 تا 550/6 گرم و در سیاهرود در دامنه طولی 46/24 تا 44/75 میلی متر و دامنه وزنی 214/0 تا 674/6 گرم قرار داشتند. نسبت کلی جنس نر به ماده در تالاب انزلی 43/1: 1 و در سیاهرود 1 :46/1 بود. در هر دو جمعیت ضریب رشد لحظه ای در سنین پایین، بیشتر بود. الگوی رشد در جنس نر و ماده سیاهرود و تالاب انزلی آلومتریک مثبت(3b>) بود. در همه مناطق شاخص وضعیت جنس نر بیشتر از جنس ماده بود. میانگین هم آوری مطلق درتالاب انزلی(6/86) بالاتر و در رود خانه سیاهرود(9/67) برآورد شد. همبستگی معنی داری بین طول و وزن کل با هم آوری مطلق و هم آوری نسبی وجود داشت. دامنه قطر تخمک در تالاب انزلی از 16/0 تا40/2 میلی متر و در سیاهرود از4/0 تا 98/1 متغیر بود. شاخص گنادوسوماتیک در هر دو منطقه در جنس ماده بزرگتر از جنس نر بود.

این تحقیق جهت بررسی الگوی رشد، روند تغییرات شکل بدن در طی مراحل اولیه و تحلیل الگوی همبستگی ساختارهای بدن در طی مراحل اولیه رشدی و بررسی نقش عملکردی و کارآیی هر یک از مراحل شکلی ماهی کلمه (rutilus rutilus caspicus)انجام شد. نمونه برداری در مجتمع بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری سد وشمگیر از استخر 5/0 هکتاری که یک مزوکوم طبیعی جهت پرورش لارو های ماهی کلمه بود صورت گرفت. نمونه برداری از لحظه تفریخ شروع شد که در 12 روز ابتدایی به صورت روزانه، از روز 12 تا روز 30 با فواصل یک روزه و از روز 30 تا روز 45 با فواصل دو روزه و از روز 45 تا روز 60 با فواصل 5 روزه و از روز 60 تا روز 80 با فواصل ده روزه صورت گرفت. نمونه ها در محلول بافر فسفاته فرمالدهید چهار تا 10 درصد تثبیت گردیدند. تهیه ی تصاویر با لوپمجهزبه دوربین کوداک6 مگاپیکسل،ازنیم رخ چپ انجام گرفت. اندازه ی طول پوزه، طول سر، طول تنه، طول دم، طول کل، قطر چشم، ارتفاع بدن با استفاده از نرم افزار imagej نسخه p1.44 از تصاویر استخراج شد.ریخت سنجی هندسی به روش لندمارک گذاری با استفاده از نرم افزارtpsdigنسخه 2.16 انجام شد. در ابتدا داده های مختصات لندمارک هابا استفاده از آنالیزgp رویهم گذاری شدند و تغییرات شکلی در طی رشد به صورت شبکه ی تغییرات شکلی توسط نرم افزارtpsregترسیم شد،همبستگی بین متغیرهای شکلی و طول کل با استفاده از آزمون همبستگی در نرم افزار past مورد بررسی قرار گرفت. در آنالیز تجزیه به مولفه های اصلی، تغییرات وابسته به مولفه های جدید انتخاب و خط سیر رشد با رسم محور rwa (بعنوان توصیف کننده شکل بدن) در برابر طول کل ترسیم شد.شکل میانگین شبکه ی تغییرات شکلی مربوط به آنها برای هر گروه سنی با استفاده از نرم افزار tps splineمحاسبه شد. به منظور خوشهبندی شکل بدن بین گروه های سنی آنالیز خوشه ای با استفاده از الگوریتم wardانجام شد آزمون چند متغیره با استفاده از داده های تبدیل و استاندارد شده به منظور بررسی معنی دار بودن یا نبودن اختلافات موجود در صفات آنتوژنیک استفاده شد. نتایج نشان داد آلومتری رشد همه نواحی مورد بررسی بدن ماهی کلمه به جز ناحیه تنه و قطر چشم در طی مراحل اولیه رشدی مثبت است. تغییرات ضرایب رشد نیز سه نقطه عطف را در روزهای سوم و سی ام و چهل و یکم پس از تفریخ نشان دادند. بر طبق نتایج آلومتری چند متغیره، ارتفاع بدن و طول پوزه بیشترین ضریب رشد را داشتند. بر طبق نتایج rw، تغییرات عمده ای در مناطق تعیین شده یعنی سر و تنه و دم رخ داده است. روند تغییرات rw1 به rw2 و pc1 به pc2 سه گروه شکلی را نشان می دهد. بر اساس آزمون پراکندگی اقلیدسی واردز چهار مرحله اصلی بر پایه تغییرات شکلی در دوران زندگی ماهی کلمه از روز صفر تا روز هشتاد پس از تفریخ بدست آمد. بر اساس آزمونcvaسه گروه شکلی که بیان گر تغییر شکل ماهی کلمه در طول رشد است و صفات موثر در این روند تغییر مربوط به لندمارک های y8, y6 و y9 بر روی محور یک و x1, x6,x7, x8 بر روی محور دو است لندمارک 7 مربوط به ناحیه دمی و لندمارک 6 و 8 مربوط به ناحیه تنه و لندمارک 9 مربوط به ناحیه سر است که بیان کننده افزایش ارتفاع بدن و تغییر شکل بدن دوکی به پهن می باشد و افزایش طول پوزه برای تحتانی شدن دهان و پیدا کردن شکل کارآمد برای کف زی خواری است. تغییرات شکلی استخراجی از tps spline حاکی از آن است که تغییرات لندمارک های پیکره نه لندمارکی تغییراتی را به وضوح در ناحیه سر، پوزه، دم و ارتفاع بدن شاهد هستیم که در نهایت ما تغییر شکل و روند تبدیل شدن از یک ماهی با شکل کشیده به یک ماهی با ارتفاع بدن بالا را به راحتی می بینیم.

چکیده ندارد.