نام پژوهشگر: علی غلامی فیروزجایی

اوضاع اقتصادی قلمرو آل بویه
پایان نامه دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) - قزوین - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1390
  علی غلامی فیروزجایی   محسن بهرام نژاد

ظهور حکومت شیعی مذهب آل بویه در قرن چهارم هجری به عنوان یکی از مهمترین حوادث تاریخی قرن چهارم و پنجم هجری، تاثیرات عمیق و مهمّی در تحولات جامعه آن روزگار و به طور خاص تحولات و شرایط اقتصادی داشته است. حکومت آل بویه توانست با توانایی و اقتدار امیرانی چون رکن الدوله، عمادالدوله، معزالدوله، عضدالدوله و دیگر حاکمان، بر مناطق پر برکتی چون جبال، فارس، خوزستان و عراق مسلط شده که این ایالت ها علاوه بر بهره مندی از شرایط طبیعی اقتصاد همچون کشاورزی، معدن، ثروت آبی و صنعت خود امیران بویهی نیز با سیاست ها و اقدامات اقتصادی همچون توجه به آبادانی و عمران شهرها و بازارها، بازسازی سدها و بندها، امنیت بخشیدن به راه ها و جاده های کاروانروی تجاری و غیرتجاری، برقراری سیستم مالیاتی و توجه به امر تجارت و بازرگانی بر رشد و ترقّی اقتصادی قلمرو تحت سلطه خود افزودند. و در این میان نیز برخی از امیران بویهی بر خلاف حاکمان اولیه، بیشتر به درآمد و ثروت اندوزی خودشان توجه کرده و با وضع مالیات های سنگین، عدم توجه به بازار و رشد تجارت، سد سازی و آبیاری به امور اقتصادی و زندگی مردم وقعی نمی نهادند که این امر موجب پسرفت اقتصادی مردم، از بین رفتن آبادانی شهرها و بازارها و به تبع آن ایجاد شورش-ها، بحران های اقتصادی و ظهور گروهی به نام عیاران در مناطقی همچون بغداد و کرخ در اواخر دوران بویهی که موجب ناامنی و غارت اموال تاجران و بازاریان در شهرها شده بودند. در پایان باید گفت که خود امیران متأخر بویهی به جای توجه به امر اقتصاد بیشتر در جنگ و ستیز بین خودشان برای رسیدن به قدرت بودند که این امر منجر به تباهی دولت و حکومت گردید.