نام پژوهشگر: اعظم حاجیان

تبیین عقلی محدودیت معرفت به خدا در آیات و روایات
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات 1390
  اعظم حاجیان   عسگر دیرباز

پایان نامه حاضر، محدودیت معرفت به خداوند را در آیات و روایات مورد بررسی قرار می-دهد. معرفت خداوند برترین معارف و مهم ترین معرفتی است که نتایج بسیاری را در پی دارد، از جمله آنکه: انسان بواسط? آن به معرفت پیامبر و حجت خداوند نائل می شود. با وجود این، شناخت انسان نسبت به خداوند محدود است، زیرا خداوند علت است و انسان معلول و لازم? معرفت یافتن عالم به معلوم احاطه است؛ در حالی که معلول هرگزتوان احاط? کامل بر علت خویش را ندارد؛ در نتیجه علم او نیز کامل نخواهد بود، بلکه می تواند با معرفت به خویش و صفاتش و رفع نقص آنها، به معرفت نسبی پروردگار نائل آید. در مورد میزان محدودیت معرفت به خداوند دو دیدگاه کلی وجود دارد: محدودیت کامل،که منجر به عدم شناخت خداوند و تعطیل معرفت می باشد و محدودیت نسبی؛که میزانی از شناخت را برای انسان قائل است اما شناخت کامل و همه جانبه را رد می کند. نظری? تعطیل و توصیف ناپذیری از جمله دیدگاه هایی است که در این رابطه محدودیت کامل رامی پذیرند، این نظریات به شدت مورد انتقاد بوده وادعای آنها قابل پذیرش نمی باشد. پژوهش حاضرمعرفت خداوند را ممکن می داند، اما در این رابطه در پی اثبات محدودیت نسبی است. معرفت عقلی، قلبی، فطرت، شناختِ خود و شناخت آیات و دلائل، از جمله راه های معرفت خداوند می باشند،که این راه ها تنها ما را در شناخت وجه ذات و صفات خداوند، یاری می رسانند، زیرا کنه ذات و صفات خداوند برای انسان غیر قابل شناخت است. در این پایان نامه پس از بررسی دیدگاه های مختلف در رابطه با محدودیت معرفت به خداوند، به این نتیجه می رسیم که ادعای اهل تعطیل و تفکیک مبنی بر اینکه: عقل انسان راهی به معرفت دینی ندارد، باطل است. بلکه عقل انسان توانایی معرفت خداوند را در حدّ طاقت بشر داراست. بنابراین نظریات عدم امکان معرفت به خداوند را رد می کنیم اما به معرفت کامل نیز قائل نمی باشیم.