جمالزاده یکی از نویسندگان پیشرو در زمین? ادبیات داستانی است که کتاب ها و یادداشت های پراکنده قابل توجهی از او به جا مانده است. اولین نکته ای که در مطالع? هر اثر جمالزاده جلب توجه می کند، زبان و سبک خاص نویسندگی اوست که سرشار از کنایات و ضرب المثل هاست و به قول دکتر محجوب یکی از نویسندگانی است که همراه با صادق هدایت در جمع آوری و حفظ فرهنگ عامیانه تلاش کرده است. دربار? جمالزاده و آثار و افکار او کتب بسیاری نوشته شده است، اما آنچه که تاکنون به آن پرداخته نشده مشخص کردن کنایات و ضرب المثل ها و استعارات (عامیانه ها) زبان اوست که علاوه بر اینکه به خواننده کمک می کند تا سخن او را بفهمد، راهی است برای آشنایی با این اصطلاحات که در داستان و به طور ملموس بکار رفته اند.در این رساله پنج کتاب جمالزاده: یکی بود و یکی نبود، تلخ و شیرین، قص? ما به سر رسید، سر و ته یک کرباس، کشکول جمالی، از لحاظ کاربرد کنایات و اصطلاحات عامیانه و ضرب المثل ها بررسی می شوند و با استفاده از فرهنگ های تخصصی: امثال و حکم(علامه دهخدا)، فرهنگ کنایات سخن(دکتر حسن انوری)، داستان های امثال (دکتر حسن ذوالفقاری)، فرهنگ فارسی عامیانه(ابوالحسن نجفی)، فرهنگ لغات عامیانه(سید محمدعلی جمالزاده)، فرهنگ عوام(امیرقلی امینی). به توضیح آنها پرداخته شده است.وحاصل کار در نمودارهای مشخص شده که میزان کاربرد کنایه و ضرب المثل و عبارات عامیانه در هر کتاب به طور مجزا نشان داده می شود و سپس روی هم رفته میزان استفاد? جمالزاده از این عناصر در پنج کتاب مقایسه شده است.