این تحقیق با بررسی تطبیقی نظام مردسالاری یا پدرسالاری در خانواده در دوره زمانی پهلوی و بعد از انقلاب اسلامی صورت گرفت. متغیر های پژوهش، نظام تقسیم کار، ابعاد تغییرات و عوامل موثر بر تغییرات را شامل می شود. روش تحقیق تطبیقی تاریخی است. در چهارچوب نظری تحقیق از نظرات جامعه شناسانی همچون دیدگاه نوسازی اسملسر و ایزنشتاد، همچنین نظریه گیدنز، نظریه همبستگی دورکیم و از نظریه جامعه شناسان شهری از جمله ازرا پارک و لوئیس ورث به صورت تلفیقی استفاده شده است. در این تحقیق، سلطه ی مردسالاری یا پدرسالاری و مقاومت در برابر آن، با استناد به دو منبع تعریف کننده ی هویت در جامعه ی معاصر ایران، یعنی گفتمان سنتی و گفتمان مدرن مورد بررسی قرار گرفت، گفتمان سنتی، تبیین کننده ی الگو های رفتاری مردسالارانه یا پدرسالاران های موجد سلطه ی مردسالاری یا پدرسالاری است و گفتمان مدرن به عنوان بسترساز پتانسیل های مقاومت در برابر گفتمان سنتی و سلطه ی مردسالاری یا پدرسالاری به کار می رود با وجود چیرگی ارزش ها و الگو های فرهنگ سلطه ی مردسالاری یا پدرسالاری بر جامعه ی ایران و نهاد خانواده با روبه روشدن جامعه ی ایران با مدرنیته و تأثیرپذیری ساخت اجتماعی و فرهنگی جامعه از فضای ایجاد شده، دگرگونی هایی در سلطه ایدئولوژی پدرسالاری ایجاد شده است. نتیجه این که به علل پیشرفت صنعتی، افزایش آگاهی، فعالیت اجتماعی زنان، واگذاری بیشتر نقش های خانواده به نهاد ها از جمله مدرسه، بیمارستان، سرای سالمندان و . . . زوال خانواده گسترده، پیدایش خانواده هسته ای و اشکال دیگر خانواده در عصر امروزی، جدا شدن محیط کار از خانه، تبدیل تقسیم کار ساده به پیچیده، رشد شهر ها و افزایش جمعیت شهری و . . . همه و همه در تغییر ارزش ها و هنجار های سنتی حاکم بر خانواده ها موثر واقع شدند.