نام پژوهشگر: محمدرضا حسینی نیا

مبانی، مولفهها وعوامل موثر دراحیا گری نهضت امام حسین)ع( از منظر قرآن وحدیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1392
  سهیلا آزادیان   محمدرضا حسینی نیا

ارزشها و فضیلتهای هر مکتب، مذهب و هر اندیشهای، در گذر زمان گرد فراموشی می گیرند. یااز مسیر اصلی خویش منحرف و دچار ضربهای بنیانی می شوند. برای جبران چنین آفت بزرگی، باید شخصیتهای موثر جامعه به احیا وبازسازی آن اصول وارز شهای فراموش شده بپردازند.موضوع احیاگری در قرآن کریم به عنوان یکی از اهداف عمدهی پیامبران در دمیدن روح حیات به جامعه معرفی شده است: دعوت خدا و پیامبر را اجابت کنید هنگامیکه « ؛) انفال/ 42 (» اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُمْ « »! شما را به سوی چیزی میخواند که شما را حیات میبخشد در شنا سایی این جنبش های بیدارگرانه به یک سری مبانی، مولفهها و عواملی که در این حرکتها تأثیرگذار میباشند پی میبریم. در میان حرکت های احیاگرانه، نهضت امام حسین)ع( به دلیل ریشهدار بودن مبانی و مولفه- های آن در دین، تأثیری به مراتب افزونتر در جوامع دینی دارد.که این مبانی و مولفهها، ظرفیت تأثیر گذاری در زمان ها ومکان های دیگر را دارند. زیرا در صورت بروز خطر در دین، انحراف وانحطاط جامعه ی اسلامی، هر مجاهد فی سبیل الله که بخواهدآن فساد را ریشه کن سازد، با اتکا وعمل به این مبانی ومولفه ها و شناسایی آفات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن ، می تواند به تجدید بنای نظام و حفظ ارزش ها و آرمان های آن بپردازد. لذا با توجه به ضرورت این مسأله، تحقیق حاضر بر آن است به معنا شنا سی واژهی مبانی، مولفه، احیاگری و نهضت بپردازد و مبانی نظری )خدا شناسی، جهانشناسی، انسانشناسی، دینشناسی، امام شناسی دشمنشناسی و زمان- شناسی(نهضت بیدارگرانه امام حسین)ع( را در لابه لای آیات قرآن و سخنان امام حسین)ع( به دست آورد. هم- چنین با در نظر گرفتن علل وعوامل)سیاسی، اجتماعی، فرهنگی واقتصادی( که در شکلگیری نهضت امام )ع( موثر بودهاند؛ مولفههای)بصیرت، شجاعت، عدالتطلبی و ظلم ستیزی، تفکر جهادی و شهادت طلبی، مسئو لیت پذیری، حریت وآزادگی، تکریم محوری وعزتمداری،صلابت اعتقادی و رفتاری و صبر و استقامت(در وجود شخص امام حسین)ع( و یارانش را تحلیل نماید.لازم به ذکر است که از روش کتابخا نهای برای جمع آوری مطالب استفاده شده است.

قاعده سیاق در آثار قرآنی آیت الله جوادی آملی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام - دانشکده الهیات 1393
  مجتبی زینیوند   سهراب مروتی

سیاق یکی از قواعد مهمی است که مفسران قرآن کریم در فهم معنای کلمات و آیات از آن بهره گرفته اند.آیت الله جوادی آملی،قاعده سیاق را به عنوان یک ابزار مهم در فهم آیات قرآن، مورد تأکید قرار داده و تأثیر چشمگیر آن را در فهم معانی آیات بیان کرده است. بیشتر مفسران کاربرد سیاق را در کشف معانی واژگان ،جملات وآیات دانسته اند. این پژوهش در پی آنست که بکارگیری قاعده سیاق ،در آثار قرآنی آیت الله جوادی آملی،را مورد بازشناسی قرار دهد و برای دست یابی به این مهم ضمن معناشناسی قاعده سیاق کاربرد آن را در کشف فعل محذوف، تشخیص مرجع ضمیر، کشف معنا و قواعد جدید برخلاف معانی کتب لغت وقواعد کتب صرف و نحو مانند تنوین پذیری غیر منصرف، کشف ترکیب( نقش) واژگان وکشف مصداق آیه وشان نزول آیات با نگاهی همه جانبه مورد بررسی و تحلیل قرار دهد در فصل پنجم با توجه به اینکه ایشان در بکارگیری روایات در تفسیر قرآن دقت و توجه ویژه ای مبذول داشته است و قائل به تقدم قاعده سیاق بر حدیث ماثور،است با بررسی فقه الحدیثی روایات و عرضه روایات بر قرآن به ویژه با در نظر گرفتن قاعده سیاق ، به طور مفصل به ارزیابی روایات و نقد وبررسی اجتهاد مفسران در استفاده از روایات جهت تفسیر قرآن پرداخته شده . و بر این اساس در موارد بسیاری مثل ناسازگاری روایت با سیاق آیه به دلیل شواهد درونی ، ناسازگاری روایت با سیاق آیه دربیان مکی و مدنی بودن ، ناسازگاری روایت با سیاق آیه به دلیل بی ربط بودن روایت شان نزول با آیه، روایات را رد و اجتهاد مفسران را نقد می کند . در مواردی مثل سازگاری روایت با سیاق آیه ....،روایات را تایید می نماید . در این پژوهش شیوه های ایشان درکشف معانی واژگان ، عبارات ، آیات و نقد روایات با تکیه بر قاعده سیاق بازبینی و تحلیل می شود روش تحقیق در این مقاله اسنادی -کتابخانه ای و با تکیه بر روش کیفی از نوع تحلیل محتوایی و استنباطی است

آسیب شناسی عدم استجابت دعا از دیدگاه قرآن و احادیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - موسسه آموزش عالی غیردولتی و غیرانتفاعی باختر ایلام - دانشکده الهیات 1393
  جلیل نصرالهی   محمدرضا حسینی نیا

یکی از زیباترین جلوه¬های ارتباط انسان با خدا، دعا و نیایش یا گفت وگو با خداوند است. رابطه تکوینی و فقر ذاتی انسان نسبت به خدا، فطرت خداجویی انسان را اشباع نمی¬کند. لذا نیازمند ارتباط اختیاری با خداوند است که جلوه¬ای از فقر ذاتی اوست. دعا بهترین وسیله ارتباط با خداوند می¬باشد. دراین پژوهش تلاش خواهد شد که در قسمت آثار دعا به بررسی فلسفه دعا، زمان و مکان دعا، تشویق به دعا، و دستاوردهای دعا پرداخته شود، در مورد شرایط استجابت دعا به بحث در مورد اقسام دعا، اهمیت دعا از دیدگاه قرآن و احادیث، برکت¬های دعا و شرایط استجابت پرداخته می¬شود و قسمت آسیب شناسی عدم استجابت دعا را با مباحث تاخیر در استجابت دعا، موانع استجابت دعا از منظر قرآن و احادیث و آسیب شناسی عدم استجابت دعا مورد بررسی قرار خواهیم داد.

نقد و بررسی تفسیر المنار در تفسیر نمونه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم - دانشکده علوم قرآنی ایلام 1393
  مرتضی خلیلی زاده   محمدرضا حسینی نیا

قرآن کتاب هدایت و انسان سازی است و مفسران در طول اعصار مختلف به تفسیر آن پرداخته اند، از جمله این تفاسیر تفسیر نمونه و المنار هستند. صاحب تفسیر نمونه در تفسیر خود به طور گسترده از تفاسیر مختلف استفاده کرده است، یکی از تفاسیری که صاحب تفسیر نمونه بیش از تفاسیر دیگر به نقد و بررسی آن پرداخته تفسیر المنار است. صاحب تفسیر نمونه گاهی از نظریات صاحب تفسیر المنار در تفسیر خود به عنوان مؤید نظرات خویش استفاده کرده و گاهی آنها را مورد نقد و بررسی قرارداده است بر این اساس گاهی نظرات رشیدرضا را با دلایلی از قبیل: مطابقت با قرآن، همسویی با نظرخویش، و هماهنگی با روایات معصومین تائیدکرده و گاه با دلایلی نظیر مخالفت با قرآن و سنت، و عدم صلاحیت روایات برای تفسیرآیه نقد و رد کرده است. از آنجا که هر روزگاری دارای معظلات و مشکلات و پیچیدگی هایی است و دو تفسیر نمونه و المنار براساس گرایش و رویکرد اجتماعی- تربیتی نوشته شده اند و مفسران این دو تفسیر به دنبال یافتن پاسخ برای معظلات و مشکلات اجتماعی بوده تا نیازهای جامعه و مشکلات اجتماعی عصر خود راه حل کنند و راه حلهایی ارائه داده اند به بررسی و نقد دیدگاههای تفسیر المنار در تفسیر نمونه پرداخته شده است، سپس روشها و مناهج تفسیری المنار و نمونه بررسی شده و در ادامه آراء و نظرات المنار درباره آیات اعتقادی، آیات تربیتی – اجتماعی و آیات الاحکام بیان شده است. و سپس حول محورهایی از قبیل امامت، معاد، نبوت، قضاوت و داوری، جهاد، احسان به والدین، ارث، غذای حلال، وضو، خمس و... بحث شده است. و پس از بررسی آراء و نظرات صاحب المنار درباره مباحث فوق و نقدهای صاحب تفسیر نمونه، نظر درست درباره مباحث فوق بیان شده است.

کرامت تکوینی (ذاتی) انسان از منظر قرآن و حدیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم - دانشکده علوم قرآنی ایلام 1394
  اله یار ملکشاهی   محمدرضا حسینی نیا

کرامت در لغت به معنی شرافت و بزرگواری و در اصطلاح به نوعی عطیه ی الهی اطلاق می-گردد،که در نهاد بشر بوده و هویتش را تشکیل می دهد، و به دو دسته ی ذاتی و اکتسابی تقسیم می شود، ولی بغرنج ترین مسئله ی عصر حاضر آن است که غالب تحقیقات، کرامت اکتسابی، و به ندرت کرامت ذاتی را از جنبه ی مواهب معنوی مورد بررسی قرار داده اند، که در این میان به فضلیت جسمی بشر، بر سایر مخلوقات توجهی نشده است، و هر فرقه ای با داشتن نوعی پیش فهم نادرست مبادرت به تعریف بسته و درون دینی از انسان نموده، که این امر نتیجه ای جز تضارب افکار و تضییع حقوق وی را در پی نداشته است. بنابراین محوریترین بحث پژوهش حاضر، استخراج ملاک-های کرامت ذاتی انسان از منظر قرآن و روایات، در دو ساحت روح و جسم، و معرفی آن ها به جهانیان به عنوان بهترین منشور حقوقی بشر بوده است. بر این اساس مهمترین نتایج و دستاورد-های قرآنی و روایی تحقیق حاضر عبارتنداز: تبیین و اثبات کرامت تکوینی انسان در دو بعد ظاهری و باطنی، تعریف جامع انسان بنا بر ویژگی های فراطبیعی آن، افشای بی اعتباری دیدگاه ها و رویکرد-های متعارض کرامت ذاتی انسان، پناه بردن به اجتهاد کلان، در اصلاح برخی از قوانین فقهی فرعی نادرست و قوانین بین المللی مغایر با مبانی تکریم انسانی، محور قرار دادن «انسانیت» و «عطایای ذاتی پروردگار» به انسان در برخورداری از حقوق شهروندی و نه امور فعلی که عارضی اند، بهره مندی همه ی ادیان، مذاهب، مستضعفان فکری، کافران و حتی افراد لائیک از حرمت انسانی، محوریت قرآن و روایات معتبر در استخراج مبانی کرامت، توجه به نقش ارج نهادن به منزلت انسان در خلق آثاری ارزشمند چون محبت، همدلی، وحدت و عدالت در دنیا و به ارمغان آوردن صلحی پایدار و جهانی .

گونه شناسی سبک های دین داری مسلمانان در قرآن و نهج البلاغه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم - دانشکده علوم قرآنی ایلام 1394
  رحمت بادفر   محمدرضا حسینی نیا

نوع مواجهه مسلمانان با ابعاد دین متفاوت است نوع مواجهه و میزان پایبندی مسلمین به دین اسلام گویای سبک دین داری مسلمین است در این تحقیق با دوگونه اصلی دین داری کامل و نافص مواجه هستیم در دینداری ناقص با سبک هایی از دینداری همانند دین داری ولایت گریزی، دین داری منافقانه، دینداری ابزاری شامل دین داری های گزینشی، نوآورانه،اضطراری و دنیاطلبانه و دین داری جاهلانه شامل دینداری افراطی،متحجرانه و خوارج می باشد.