چکیده طومار، نسخه¬ی نوشتاری روایت¬های شفاهی است. نقّالان که قدرت باز آفرینی و تجسم و تخیل سرشاری دارند، به کمک این امتیاز و شاگردی نزد استادانِ فن و داشتن طومار به مهارت می¬رسیدند. معمولاً طومار¬ها از آغاز کار کیومرث تا پایان پادشاهی بهمن را شامل می¬شوند و نقّالان برای تدوین طومار¬های خود، علاوه بر روایات شاهنامه، از اخبار منظومه¬های پهلوانیِ بعد از فردوسی، مانند: گرشاسب¬نامه، بانوگشسب¬نامه و...، منابع تاریخی، طومارهای کهن¬تر و حتی از تخیلات خود نیز بهره گرفته¬اند. طومارهای نقّالی و داستان¬های متعدّد و پر شاخ و برگ آن¬ها از نظر ساختاری و موضوعی، ویژگی¬هایی دارند که با روایات شاهنامه از جهاتی متفاوت است؛ مهم¬ترین آن¬ها عبارتند از: 1.تغییر در اسامی؛ 2.علّت¬تراشی برای وقایع جهت روشن ساختن مبهمات؛ 3.تکرار یک بن¬مایه در روایات گوناگون؛ 4.لحن عامیانه و گاهی سخیف؛ 5.شاخ و برگ دادن بیشتر به داستان¬ها؛ 6.هیجان دادن بیشتر به داستان؛ 7.تکرار سخنان افراد در داستان¬های مختلف؛ 8.تأثیر¬پذیری از زبان عربی؛ 9.نامفهوم بودن عبارات؛ 10.برداشت غلط از ابیات شاهنامه؛ 11.مسایل جدید و نوظهور؛ 12.تناقض؛ 13.شخصیّت¬های نوظهور؛ 14.تأثیر¬پذیری از عناصر سامی و اسلامی. در این تحقیق هر یک از موارد یاد شده با آوردن نمونه¬هایی از متن طومار نقّالی، مورد بررسی قرار می¬گیرند و با روایات شاهنامه مقایسه می¬شوند. واژگان کلیدی: فردوسی، شاهنامه، طومار، نقّالی.