نام پژوهشگر: مریم نیک فخر

تحلیل بلاغی و لغوی عبارتهای وصفی درقرآن با محوریت جزء سی ام
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1392
  مریم نیک فخر   عباس اقبالی

چکیده: یکی از فنون برجسته در متون ادبی «وصف» است. در اهمیت این فن مهم همین بس که وصف عمود و پایه شعر و نثر فنّی است و قرآن کریم نیز به گونه¬ای موثر با طرحی حساب شده و در موضوعات گوناگون، آن را به کار بسته و مجموعه¬ای از مفاهیم مرتبط به هم را عرضه می-کند. پژوهش حاضر بر آن است تا به واکاوی وصف به عنوان یکی از ویژگی¬های مهم ادبی در قرآن به ویژه در جزء سی¬ام این کتاب شریف، بپردازد. در این راستا ابتدا به تعریف وصف، اغراض و انواع آن در ادب عربی با ذکر نمونه¬هایی از شعر جاهلی و قرآن پرداخته شده است. همچنین بیان شگردهای ادبی زبان وحی، شیوه جمله¬سازی و خلق تعابیر و روش القای معانی در آن، تبیین ساختار دستوری – نحوی و صرفی- و بلاغی که در قالب تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه جلوه¬گر است، مورد ارزیابی قرار گرفته و تناسب کاربست انواع وصف¬ها با اهداف دینی این زبان وحی تبیین شده است. این پژوهش معلوم ساخته که بیشترین حوزه تنوع جویی در زبان ادبی، حوزه نحو است و وصف مفرد در آیات شریفه قرآن نیز نسبت به انواع دیگر آن از بسامد بالایی برخوردار است. این پژوهش شامل سه فصل است. فصل اول به مثابه مقدمه و مبنا برای ورود به فصل¬های دیگر به بحث پیرامون وصف و انواع و اهداف آن در آیات قرآن و ذکر نمونه¬هایی در ادب جاهلی پرداخته است. در فصل دوم با بازنگری مجدد و استفاده از بررسی¬های جدید و نگرشی ساختاری ویژگی¬های تعابیر وصفی بررسی با توجه به ساختار آن، در بخش صرفی و نحوی ذکر شده است که بررسی و تبیین آرایی که نحویان در مورد صفت و مشتقات آن بیان کرده¬اند و واکاوی مصادیق انواع وصف-های قرآنی به ویژه در جزء سی¬ام اختصاص یافته است. تشریح عناصر بیانی وصف و واکاوی مصادیق آن و اهتمام به نشان دادن جنبه¬های متفاوت توصیف در عناصر ذکر شده، فصل سوم این پژوهش را در بر می¬گیرد که به بررسی و ذکر نمونه-هایی از آن در هر بحث تا حد امکان به ویژه در جزء سی¬ام و به صورت آماری و ارائه نمودار آن خواهد پرداخت.