خاک به عنوان جزئی از طبیعت، هم دارای تغییر پذیری ذاتی است که در نتیجه برهم کنش عوامل تشکیل دهنده آن است و هم دارای تغییر پذیری غیر ذاتی می باشد که حاصل مدیریت کشت و کار، استفاده از اراضی و فرسایش است. یکی از هدف های اصلی در مدیریت پایدار اراضی، شناسایی مدیریت هایی است که از یک سو سبب ارتقاء کمی و کیفی تولید در طولانی مدت شده و از سویی دیگر سبب حفظ کیفیت خاک گردیده و منجر به تخریب اراضی نشوند. جهت شیب تعیین کننده مقدار انرژی خورشیدی است که خاک دریافت می کند و مقدار این انرژی دمای هوا و خاک و مقدار آب قابل دسترس خاک را مشخص می سازد. جهت شیب با تاثیر بر توزیع اقلیم خرد در زمین نما منجر به تفاوت در ویژگی های خاک ها می شوند. لذا در این مطالعه به منظور کسب اطلاع از وضعیت شکل های مختلف عناصر کم مصرف در خاک از خاک‏های موجود در شیب های رو به شمال و شیب های رو به جنوب در پنج منطقه مورد مطالعه (ارسنجان، قم، برف انبار (فردو)، سپیدان، باجگاه) نمونه برداری شد و با استفاده از روش عصاره‏گیری دنباله‏ای سینگ و همکاران، شکل های مختلف و نحوه توزیع عناصر منگنز، آهن، روی و مس به دست آمد. نتایج نشان داد توزیع خصوصیات فیزیکی و شیمیایی در شیب های رو به شمال و شیب های رو به جنوب که ارتباط نزدیکی با شکل های مختلف شیمیایی عناصر کم مصرف دارند، مقدار شکل های مختلف شیمیایی عناصر کم مصرف را در موارد زیادی به طور معنی داری تحت تاثیر قرار دادند. با توجه به نتایج بدست آمده مشخص شد که شکل تتمه و متصل به اکسیدهای آهن از این عناصر در هر دو جهت شیب، بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده اند. شکل های قابل دسترس این عناصر به مقدار خیلی کم یافت شدند و مقدار آنها در خاک های مورد مطالعه، خیلی کم بود. همچنین مقدار شکل قابل دسترس این عناصر بوسیله عصاره گیرهای dtpa و edta عصاره گیری شدند و نتایج نشان داد که عصاره گیر edta عملکرد بهتری نسبت به dtpa دارد و همچنین edta توانست مقدار شکل قابل دسترس عناصر مورد مطالعه را به مقدار بیشتری نسبت به dtpa استخراج کند که نشان می دهد edta میتواند به میزان بیشتری نسبت به dtpa مورد استفاده قرار گیرد.