جهان رو به توسعه با مسائل مهمی مانند بحران انرژی ، کمبود مواد غذایی ،فقر و ... روبرو است .این عوامل بیشتر نتیجه انفجار و رشد بی رویه جمعیت می باشد . لذا جهت تامین مواد غذایی و مبارزه با فقر غذایی افزایش محصولات کشاورزی و کاهش ضایعات آن اجتناب ناپذیر است . به این منظور مبارزه با آفات و بیماریها که بخش عمده ای از محصولات کشاورزی را ازبین می برند ضروری است . برنج به دلیل ویژگی هایش بعد از گندم در مکان دوم از نظر تامین انرژی قرار دارد . علیرغم اینکه دارای تنوع ژنتیکی و توان سازگاری بالایی است ولی به علت ورود بی رویه برنجهای خارجی به کشور و عدم قرنطینه گیاهی مناسب بررسی عکس العمل ارقام ایرانی و وارداتی به آفات و بیماریها ضروری می باشد . در این تحقیق مقاومت 8 رقم برنج به شپشه آرد tribolium castaneum با توجه به خصوصیات بیولوژیک آن مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشات در آزمایشگاه، در انکوباتور، دمای 2+_28درجه سانتیگراد،رطوبت نسبی 70درصد و دوره نوری 24ساعت تاریکی در دو مرحله آزمایشات طول دوره پیش از بلوغ و آزمایشات باروری انجام گردید. در مرحله اول طول دوره پیش از بلوغ هر لارو تعیین و در آزمایش باروری، تعداد نتاج روزانه و مربوط به هر حشره ماده شمارش و ثبت شد. همچنین نرخ خالص تولید مثل، نرخ ذاتی افزایش جمعیت، زمان لازم برای دو برابر شدن جمعیت، میانگین زمان نسل و نرخ محدود افزایش جمعیت در ارقام مختلف محاسبه و مقایسه آماری انجام گرفت . همچنین با توجه به اینکه میانگین باروری در طول روزها بسیار متغیر بود، جهت مقایسه، از نرخ تجمعی باروری استفاده شد. با بررسی نتایج مشخص گردید که مقاومترین ارقام به شپشه آرد رقم های 6 ir ، 8 ir و کاووسی بودند، زیرا کمترین نرخ باروری را این حشره زمان تغذیه از ارقام مذکور داشت. لازم به ذکر است شپشه آرد tribolium castaneum از راسته سخت بالپوشان ، خانواده teneberionidae می باشد، حشره ای است همه جایی و چند خوار که زیان های قابل توجهی را به محصولات انباری وارد می کند.

در این تحقیق زنبورهای پارازیتویید شته ها (hym, braconidae, aphidiinae) در منطقه زاگرس جنوبی مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه برداری در طول سال های 86-88 انجام شد و طی آن نمونه هایی از گیاهان حاوی شته سالم و پارازیته شده از مناطق مختلف زاگرس جنوبی به روش مشاهده ای و مستقیم جمع آوری گردید. شناسایی گونه ها بر اساس خصوصیات مرفولوژیک انجام گرفت. 9 جنس و 16 گونه از زنبورهای پارازیتویید شناسایی شدند. و در نهایت 42 رابطه زنبور پارازیتویید-شته و گیاه گزارش گردید. گونه های جمع آوری شده عبارت بودند از: adialytus salicaphis، aphidius colemani، aphidius funebris، aphidius matricariae، aphidius persicus، aphidius rhopalosiphi، aphidius salicis، aphidius transcaspicus، binodoxys angelicae، diaeretiella rapae، ephedrus persicae، lysaphidus arvensis، lysiphlebus confusus، lysiphlebus fabarum، praon volucre، trioxys pallidus. تنوع گونه ای این زنبورها در سه بخش مورد بررسی قرار گرفت. در مناطق مورد مطالعه که به دو بخش (مرتفع با بیش از 1700 متر ارتفاع از سطح دریا و کم ارتفاع با کمتر از 1700 متر ارتفاع از سطح دریا) تقسیم شدند، بیشترین تنوع در مناطق کم ارتفاع دیده شد. در بخش تنوع در شته های میزبان تنوع بیشتر مربوط می شد به شته metopolophium dirhodum. همچنین در بخش تنوع در گیاهان میزبان بیشترین تنوع در خانواده lamiaceae مشاهده شد.

با توجه به خسارت بالای آفات انباری و اثر سوء سموم شیمیایی، استفاده از ترکیبات و اسانسهای گیاهی می تواند ابزار مناسبی برای کنترل آفات انباری محسوب شود. در این تحقیق از بین شش گونه گیاهی تلخه ((compositae acroptilon repens، کما (apiaceae) ferula asafoetida, ، بومادرانachillea wilhelmsii (asteraceae)، درمنه (asteraceae)،artemisia sp. پونه (menthaceae) mentha longifolia و گند بو pulicaria gnaphalodes (asteraceae) اثرات اسانس سه گونه گیاه m. longifolia ،a.wilhelmsii وp. gnaphalodes روی حشرات کامل دو گونه آفت انباری شپشه آرد tribolium castaneum herbest و سوسک چهار نقطه ای حبوبات callosobrachus maculatus مورد بررسی قرار گرفت. اسانس ها به روش تقطیر با آب استخراج شدند. در آزمایش سمیت تنفسی روی حشرات کامل 7-1 روزه میزان مرگ و میر با افزایش غلظت اسانس از 428/57 تا 43/71 میکرولیتر بر لیتر هوا و زمان اسانس دهی از 3 تا 24 ساعت، افزایش یافت. در تمامی وضعیتهای آزمایش، حداقل غلظت مورد بررسی (43/71 میکرولیتر بر لیتر هوا) در مدت 24 ساعت منجر به بیش از 90 درصد مرگ و میر در حشرات مورد آزمایش شد. سوسک چهار نقطه ای حبوبات در مقایسه با شپشه آرد حساسیت بیشتری نسبت به اسانسهای گیاهی نشان داد. میزان lc50 اسانس گیاه پونه، بومادران و گندبو روی سوسک چهار نقطه ای حبوبات به ترتیب 2/05، 2/24 و 6/1 و روی شپشه آرد به ترتیب 05/13، 02/10 و 96/257 میکرو لیتر بر لیتر هوا بدست آمد. تفاوت معنی داری بین اسانس ها از نظر خاصیت دورکنندگی مشاهده گردید. بیشترین میزان دورکنندگی مربوط به اسانس پونه روی سوسک چهار نقطه ای حبوبات بود. جهت شناسایی ترکیبات هر اسانس گیاهی از تکنیک gc-mass استفاده شد. فراوان ترین ترکیبات شناسایی شده در اسانس گیاه پونه به ترتیب piperitenon، tripal، oxathiane و dl limonen به نسبت 92/43، 3/14، 27/9 و 28/4 درصد و در گیاه بومادران ترکیبات cineole، caranol، alpha pipene، p-cymene و farnesyl acetate به ترتیب به نسبت 03/13، 26/8، 50/6، 01/6 و 05/6 درصد بودند. در گیاه گندبو ترکیبات chrysanthnyl acetat، 2l -4l-dihydroxy eicosane،verbenol ،dehydroaromadendrene و beta pipene به ترتیب به نسبت 38/22، 5/18، 59/16 ، 54/12، 43/6 درصد فراوان ترین ترکیبات شناسایی شده بودند.

دنبلان های صحرایی گروهی از قارچهای خوراکی زیرزمینی هستند که در راسته pezizales طبقه بندی می شوند و شامل جنس های terfezia، picoa و tirmania می باشند. این دسته از قارچ ها در نواحی مدیترانه ای از شمال آفریقا تا شرق آسیا رویش دارند و در ایران نیز چند گونه از قارچ دنبلان صحرایی وجود دارد که متاسفانه کمتر مورد مطالعه قرار گرفته اند. لذا به منظور مطالعه تاکسونومی، شناسایی و بررسی تنوع ژنتیکی قارچهای دنبلان صحرایی، تعداد 119 جدایه از رویشگاه های مختلف استان گلستان و 12 جدایه از استان های ایلام، فارس و سیستان و بلوچستان جمع آوری گردیدند. نمونه ها از اواخر اسفند ماه تا اواسط اردیبهشت ماه 1388-1386 جمع آوری گردید. جهت بررسی مرفولوژیکی جدایه ها از قسمت های مختلف اندام بارده پرپاراسیون های میکروسکوپی دایمی تهیه گردید و سپس با استفاده از میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور بررسی جوانه زایی و تشکیل پرگنه گونه های قارچ دنبلان صحرایی جمع آوری شده در محیط های مصنوعی سیب زمینی- دکستروز- آگار(pda)، نوترینت آگار(na) و موراشیگ و اسکوگ (ms) از اندام بارده کشت گردیدند. در مجموع برای بررسی تنوع ژنتیکی قارچ های دنبلان صحرایی جمع آوری شده از نقاط مختلف با استفاده از نشانگر مولکولی توالی های کوتاه تکراری (ssr)، 26 جدایه برای مطالعات مولکولی انتخاب گردید. هر یک از جدایه ها با شش آغازگر میکروستلیت از قبیل توالی (cata)4، (gaca)4، (tgtc)4، (cag)5، (gac)5 و (gtg)5 مورد بررسی قرار گرفتند. در نتیجه مطالعات مرفولوژیکی جدایه ها سه گونه قارچ دنبلان صحرایی شناسایی شد. گونه picoa lefebvrei از استان گلستان، گونه terfezia claveryi از استان های گلستان، فارس و ایلام و گونهtirmania nivea از استان سیستان و بلوچستان با عنوان دنبلان های صحرایی شناسایی شدند. گونه های p. lefebvrei و t. nivea آرایه های جدیدی برای میکوفلور ایران تشخیص داده شدند. آسکوسپورهای جدا شده از اندام بارده تازه قارچ های دنبلان صحرایی t. claveryi و p. lefebvrei روی محیط مصنوعی موراشیگ و اسکوگ جوانه زایی و تشکیل پرگنه دادند. آسکوسپورهای جداسازی شده اندام بارده تازه قارچ دنبلان صحرایی t. nivea در تمام محیط های مصنوعی جوانه زایی و تشکیل پرگنه بی نتیجه بود. قارچ دنبلان صحرایی terfezia claveryi با آغازگر (gaca)4 و گونه picoa lefebvrei با آغازگر (cag)5 پلی مورفیسم خوبی را نشان دادند.

دوبالان خانواده agromyzidae گروه بزرگ و مهمی از آفات ثانویه در محصولات گلخانه ای و گیاهان زینتی می باشند. حشرات این خانواده دارای پارازیتوییدهای متعددی از جمله دو خانواده eulophidae وpteromalidae بوده که در ایران از لحاظ سیستماتیک مطالعات اندک و در منطقه سیستان هیچ گونه مطالعه ای در مورد آنها صورت نگرفته است. در این تحقیق دوبالان مینوز و زنبورهای پارازیتویید آنها در منطقه سیستان جمع آوری و شناسایی شدند. نمونه برداری در طی سال های 1389-1387 صورت پذیرفت. از بین 200 نمونه جمع آوری شده از روی 35 گونه گیاهی مختلف، هشت جنس از دوبالان مینوز agromyzidae مربوط به دو زیرخانواده phytomyzinae وagromyzinae و نه جنس از زنبورهای پارازیتویید دوبالان مینوز شامل خانواده های (tetrastichinae، eulophinae و entedoninae) eulophidae و (miscogasterinae) pteromalidae برای فون سیستان معرفی شدند. در بین نمونه های موجود پنج جنس و هشت گونه از خانواده agromyzidae، نه جنس و 14 گونه از زنبورهای پارازیتویید دوبالان مینوز برای فون سیستان معرفی و از این بین دو جنس به نام siebke phytoliriomyza و apotetrasticus graham و سه گونه به نام هایphytoliriomyza dorsata siebke،melanagromyza cunctans meigen و chromatomyia nigra meigen برای اولین بار از فون ایران و همچنین دو گونه pediobius metallicus و sympiesis acalle که روی برخی از جنس های دوبالان مینوز فعالیت میزبانی آنها از ایران گزارش نشده بود، به دست آمد. کلمات کلیدی: دوبالان مینوز، سیستماتیک، پارازیتویید ، دوبالان، اگرومایزیده و فون سیستان

در این تحقیق، اثر دما روی جنبه های مختلفی از پارامترهای زیستی، دموگرافی و رفتاری شته روسی گندم، diuraphis noxia (mordvilko) (hemiptera: aphididae) و زنبور پارازیتوئید آن diaeretiella rapae (m’intosh) (hymenoptera: braconidae) بررسی شد. بر اساس نتایج حاصله، دوره رشد و نمو پیش از بلوغ شته d. noxia از 248/0±1/21 روز در دمای 10 درجه سلسیوس تا 066/0±71/6 روز در دمای 25 درجه سلسیوس متغیر بود. این دوره با افزایش دما به 30 درجه سلسیوس به 141/0±64/8 روز افزایش داشت و در دمای 5/32 درجه سلسیوس هیچ یک از افراد مورد مطالعه به مرحله بلوغ نرسیدند. کمترین میزان نرخ بقاء (lx) در افراد تازه ظاهر شده شته روسی گندم و در دمای 10 درجه سلسیوس (9/29 درصد) مشاهده شد. مقادیر نرخ خالص باروری و تولید مثل شته روسی گندم تحت تأثیر دماهای مختلف قرار گرفته و بیشترین میزان آن در دمای 25 درجه سلسیوس و به ترتیب برابر 967/0±006/37 و 944/0±588/37 بدست آمد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) شته به صورت گنبدی شکل افزایش داشت و بالاترین میزان آن در دمای 25 درجه سلسیوس و برابر 002/0±28/0 در روز بدست آمد. بیشترین میزان شاخص رشد (gi) شته روسی گندم نیز در دمای 25 درجه سلسیوس و برابر 007/0±109/0 مشاهده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که پارامترهای زیستی و دموگرافی شته d. noxia تحت تأثیر دماهای مختلف قرار گرفته است. آستانه پایین رشد و نمو با استفاده از مدل رگرسیون خطی و روش ikemoto-takai به ترتیب 632/3 و 824/2 درجه سلسیوس، و ثابت حرارتی این شته در دو مدل ذکر شده به ترتیب 059/147 و 2/157 روز-درجه محاسبه شد. از میان مدل های غیر خطی مورد استفاده قرار گرفته، مدل های briere 1 و briere 2 از نظر دقت، برازش داده های تجربی و تخمین پارامترهای زیستی، به عنوان مناسب ترین مدل ها جهت شبیه سازی رشد و نمو شته d. noxia در دماهای مختلف شناخته شدند. کمترین طول دوره رشد و نمو پیش از بلوغ زنبور d. rapae در دمای 20 و 25 درجه سلسیوس 18/0±67/14 و 144/0±23/11 روز به طول انجامید. بیشترین میزان نرخ بقاء شفیره در دمای 20 درجه سلسیوس و برابر یک مشاهده شد. طول عمر افراد ماده زنبور از 84/2 تا 46/19 روز در دماهای مختلف متغیر بود. بیشترین میزان نرخ ذاتی و متناهی افزایش جمعیت زنبور به ترتیب 003/0±189/0 و 003/0±208/1 و در دمای 20 درجه سلسیوس مشاهده شد. آستانه پایین رشد و نمو با استفاده از مدل رگرسیون خطی و روش ikemoto-takai به ترتیب 975/2 و 44/2 درجه سلسیوس و رشد و نمو این زنبور با استفاده از دو مدل ذکر شده به ترتیب پس از250 و 1/260 روز-درجه کامل شد. از میان مدل های غیر خطی مورد استفاده قرار گرفته، مدل briere 2 از نظر دقت، برازش داده های تجربی و تخمین پارامترهای زیستی، به عنوان مناسب ترین مدل جهت شبیه سازی رشد و نمو زنبور d. rapae در دماهای مختلف شناخته شد و میزان دمای بهینه رشد و نمو با استفاده از این مدل 971/25 درجه سلسیوس بدست آمد. مقایسه بین پارامترهای رشد جمعیت شته d. noxia و زنبور d. rapae در دماهای مختلف نشان داد، در دمای 10 درجه سلسیوس، نرخ خالص تولید مثل، نرخ ذاتی و متناهی افزایش جمعیت زنبور d. rapae نسبت به شته d. noxia بیشتر و میانگین زمان نسل و زمان لازم برای دو برابر شدن جمعیت زنبور نسبت به شته روسی گندم کمتر بود. بنابراین طبق شرایط آزمایشگاهی می توان گفت، زنبور d. rapae در دماهای پایین به خصوص 10 تا 15 درجه سلسیوس قادر به کنترل جمعیت شته d. noxia است. ترجیح مرحله سنی میزبان در شرایط انتخابی و غیر انتخابی بررسی شد. زنبور پارازیتوئید d. rapae قادر به پارازیته کردن تمام سنین مختلف پورگی و مرحله بالغ بی بال شته d. noxia بود، اما در هر دو روش انتخابی و غیر انتخابی ترجیح زنبور نسبت به سن سوم پورگی شته بیشتر بود. واکنش تابعی وابسته به دما زنبور d. rapae در 6 دمای ثابت مورد بررسی قرار گرفت. در تمامی دماهای مورد مطالعه، واکنش تابعی از نوع دوم تشخیص داده شد. بیشترین میزان قدرت جستجوگری (a) در دمای 15 درجه سلسیوس و برابر 008/0±080/0 بر ساعت بدست آمد. زمان دستیابی (th) زنبور d. rapae بین 056/0±657/0 ساعت در دمای 25 درجه سلسیوس تا 219/1±683/7 ساعت در دمای 10 درجه سلسیوس متغیر بود. مطالعات صحرایی نیز برای تعیین کارایی زنبور پارازیتوئید d. rapae در کنترل شته d. noxia توصیه می-شود.

در این تحقیق سیستماتیک زنبورهای خانواده براکونیده (hymenoptera: braconidae) در منطقه سیستان مورد بررسی و شناسایی قرار گرفت. نمونه برداری در سال 1387 الی 1389 صورت پذیرفت. کلیه نمونه برداری ها توسط روش تورزنی انجام گرفت. طی نمونه برداری نزدیک به 800 نمونه جمع آوری گردید و این نمونه ها بر اساس خصوصیات مورفولوژیک از یکدیگر جداسازی شدند. جهت شناسایی نمونه ها از قسمت های مختلف بدن عکسبرداری و از بال جلو و عقب اسلاید تهیه گردید. طی این بررسی در منطقه سیستان23 گونه از 13 جنس متعلق به شش زیرخانواده معرفی شدند که شامل alysiinae، braconinae،cheloninae ،euphorinae ،microgasterinae و opiinae می باشد. از زیر خانواده alysiinae جنس dacnusa و chorebus، از زیر خانواده braconinae جنس bracon و habrobracon، از زیر خانواده cheloninae جنس chelonus از زیر خانواده euphorinae جنس leiophron و microctonus از زیر خانوادهmicrogasterinae جنس apantales، cotesia و iconella و از opiinae جنس های opius، eurytnes و utetes معرفی شدند. جنس های iconella و utetes برای اولین بار از ایران گزارش شدند.

چکیده زنبور های زیر خانواده aphidiinae (hym., braconidae) پارازیتویید اجباری داخلی و انفرادی شته ها بوده و اهمیت زیادی در کنترل این گروه از آفات دارند. در این تحقیق به مطالعه تنوع گونه ای و نیز روابط میزبانی و همبستگی آن با تغییر ارتفاع پرداخته شد. ارتفاعات مناطق غربی استان اصفهان به عنوان شاخصی از دامنه زاگرس جنوبی به عنوان منطقه نمونه برداری انتخاب شد. نمونه برداری در طول سال های 90-89 از روی پوشش گیاهی مستقر در ارتفاعات مختلف در دو ناحیه بندی ارتفاع شامل، دامنه ارتفاع (1)، (1900-1500) و دامنه ارتفاع (2)، (2500-1900) (متراز سطح دریا) صورت گرفت و طی آن کلونی شته ها پس از بررسی اولیه به همراه شاخ و برگ گیاه میزبان جمع آوری و درون ظروف پلاستیکی نگهداری شدند. زنبورهای پارازیتویید پس از تکمیل رشد خارج شده، جمع آوری شدند. بطور کلی 8 جنس و 22 گونه از زنبورهای پارازیتویید .از روی 37 گونه شته و 65 گونه گیاهی جمع آوری و شناسایی شدند، و 156 رابطه زنبور پارازیتویید-شته و گیاه گزارش گردید. تعیین تنوع گونه ای بر اساس شاخص های، سیمپسون، شانن-واینر و شاخص یکنواختی سیمپسون انجام گردید. بیشترین تنوع در دامنه ارتفاع 1900-1500مشاهده شد و (951/21/d=) بدست آمد در حالی که این عدد برای دامنه ارتفاع 2500-1900 برابر با (191/1=1/d) بود، همچنین در مورد شاخص شانن-واینر برای دامنه ارتفاع 2500- 1900(418/0=h^?) و برای دامنه ارتفاع 1900-1500 (613/1=h^?) بدست آمد. در بررسی تنوع گونه ای در خانواده های گیاهان میزبان بیشترین میزان تنوع مربوط به خانواده rosaceae بود که در آن (36/4 =1/d)، (717/1=h^?) و در بخش تنوع گونه ای زنبورهای پارازیتویید در بین شته های میزبان بیشترین تنوع مربوط به شته aphis gossypii بود که (231/3=1/d) و (318/1=h^?) بدست آمد. شاخص یکنواختی سیمپسون در مناطق مرتفع (1181/0=?e_(1/d)?_)، در خانواده rosaceae(369/0=?e_(1/d)?_) و در شتهaphis gossypii، (538/0=?e_(1/d)?_) بدست آمد.

خانوادهfigitidae بزرگترین خانواده از بالا خانواده cynipoidea است. فون زنبورهای خانواده figitidae(hymenoptera: cynipoidea) در استان خراسان رضوی در طول سالهای 1389- 1390 مورد مطالعه قرار گرفت. کلیه نمونه ها با استفاده از تور حشره گیری و تله مالیز جمع آوری شدند. نمونه های جمع آوری شده مرتب شده و بر اساس خصوصیات مورفولوژیک از هم تفکیک شدند. در کل، 85 نمونه از مکان های مختلف جمع آوری شدند که از بین آنها ده گونه متعلق به هفت جنس و سه زیر خانواده (aspicerinae، figitinae و charipinae) شناسایی شدند. جنس و گونه جدیدnebulovenapersa pujade-villar and paretas-mart?nez، aulacide arnicae hoffmeyer, 1930 وmelanips alienus giraud, 1860 از زیر خانواده figitnae، aspicera abbreviata belizin 1952 و callaspidia aberrans kieffer, 1901 از زیرخانواده aspicerinae وalloxysta arcuat kieffer, 1902،a. melanogaster hartig, 1840، a. mullensis cameron, 1883،a. brevis thomson, 1862 وphaenoglyphis villosa hartig 1841 از زیرخانواده charipinae از این مناطق گزارش شدند. زیرخانواده figitinae با سه گونه برای اولین بار از ایران گزارش شد.

کرم گلوگاه انار مهمترین آفت انار در ایران می باشد. ترکیبات فرومون جنسی کرم گلوگاه انار سنتز شده است ولی به دلیل ساختمان خاص شیمیایی در شرایط طبیعی پایداری قابل قبولی ندارد (baker et al., 1991) بنابراین می توان از پروانه های ماده باکره پرورشی استفاده نمود. تله ها به مدت 9 روز، غروب آفتاب در ارتفاع 5/1 متری از سطح زمین در جهت شرقی–غربی در بین ردیف درختان انار و انجیر با فاصله 30 متری از یکدیگر نصب و صبح روز بعد جمع آوری و تعداد شکار تله ها شمارش شد. نتایج حاصل نشان داد که تیمارهای مختلف غذایی بر جلب کنندگی افراد ماده تاثیر دارد

چکیده در تحقیق حاضر مطالعه تاکسونومیک زنبورهای زیرخانواده (hym., braconidae) opiinae در مزارع یونجه شرق ایران انجام شد. نمونه برداری طی سال های 1391-1392 صورت پذیرفت. کلیه نمونه ها بوسیله تور حشره گیری استاندارد جمع آوری شدند. در مجموع حدود 500 نمونه جمع آوری و بر اساس خصوصیات مورفولوژیک از یکدیگر جداسازی و شناسایی شد. نمونه ها را جهت شناسایی بر روی پلاک های مثلثی گذاشته و از بال جلو و عقب، پای عقب، تخمریز و آرواره ها اسلاید تهیه گردید. از قسمت های مختلف بدن نمونه ها عکسبرداری توسط دوربین دیجیتال pixelink uscope صورت گرفت. طی این بررسی 9 گونه از 5 جنس معرفی شد که شامل biophthora rossica، opius (opiothorax) levis، opius (opiothorax) magnicauda، opius (opiothorax) nigricolor، opius (opius) pallipes، opius (allophlebus) tabificus، phaedrotoma diversa، utetes truncates و xynobius bajulus می باشند. سه گونه biophthora rossica، opius (opiothorax) nigricolor و bajulus xynobius برای اولین بار از ایران گزارش می-شوند. کلید شناسایی برای گونه ها تهیه شد.

زنبور diaeretiella rapae (m’intosh) یکی از مهمترین پارازیتوییدهای شته ها با پراکنش جهانی بوده که بیش از 60 گونه شته از جنس های مختلف را مورد حمله قرار می دهد. دامنه میزبانی گسترده و پراکنش جغرافیایی وسیع به عنوان دو عامل موثر بر جمعیت ها شناخته شده که منجر به تشکیل زیرجمعیت های متعدد با خصوصیات رفتاری و بیولوژیک متفاوت می شود. چنین فرایند تکاملی را می توان به عنوان عامل اصلی گونه زایی هم جا و غیر هم جا فرض نمود. در این تحقیق تنوع خصوصیات مرفولوژیک و مرفومتریک جمعیت های بیوجغرافیایی زنبور d. rapae جمع آوری شده از 16 گونه شته های میزبان در 9 کشور مختلف شامل ایران، پاکستان، سوریه، هندوستان، ژاپن، جمهوری چک، ایالات متحده ی آمریکا، کاستاریکا و اسپانیا، مطالعه شده است. طبقه بندی و انتخاب اولیه نمونه ها بر اساس سه گروه از گیاهان میزبان شامل poaceae، brassicaceae و سایر میزبان ها انجام شد. تعداد 5 تا 10 عدد حشره ی ماده از هر نمونه برای تهیه ی اسلاید میکروسکوپی در هویر استفاده شد. تجزیه و تحلیل مرفومتریک با اندازه گیری 23 صفت مرفولوژیک با استفاده از نرم افزار tpsdig ver 2.05 در منوی اندازه گیری خطی و بر اساس سری عکس های مسطح گرفته شده از نمونه ها انجام شد. سه روش آنالیز dfa، cva و upgma برای آنالیز داده ها در نرم افزارstatistica ver. 10 به کار گرفته شدند. اختلاف شکل در میان جمعیت های جغرافیایی، شته و گیاه میزبان با استفاده از روش مرفومتریک هندسی مورد بررسی قرار گرفت و به صورت هندسی نمایش داده شد. برای این منظور 15 لندمارک برروی تصاویر حاصل از بال جلوی 430 عدد فرد ماده به کمک نرم افزار tpsdig ver 2.05 درج شد. مختصات حاصل از این نقاط با استفاده از نرم افزار tpsrelw ver. 1.49 به داده های دیگری به نام ماتریس وزنی (w matrix) تبدیل گردید که به عنوان متغیر در محاسبات بعدی استفاده شدند. سپس عملیات آماری شامل pca به کمک نرم افزار past ver. 2.17b ، cca و manova با استفاده از نرم افزار r ver. 2.14.0 روی آنها انجام شد و ارتباط میان جمعیت های جغرافیایی، شته ی میزبان و گیاه میزبان با تجزیه و تحلیل خوشه ای داده ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آنالیز dfa، cva و upgma تفاوت معنی داری را بین جمعیت های مورد بررسی نشان داد. نتایج بررسی اختلاف شکل بال در جمعیت ها تفاوت هایی را در طول متاکارپوس و رگ r&rs بیان کرد. نتایج آنالیز واریانس چند متغیره روی گروه های جغرافیایی، میزبان گیاهی و بر هم کنش این دو فاکتور تفاوت معنی داری را بخصوص در گروه های میزبانی نشان داد. با کمک آنالیزهای فوق مشخص شد که جمعیت های به دست آمده از شته ی روسی گندم (diuraphis noxia) و شته ی مومی کلم (brevicoryen brassicae) بیشتر از سایرین به یکدیگر شباهت دارند. همچنین مشخص گردید که روش مرفومتریک هندسی ابزار قدرتمندی در تشخیص شباهت ها و تفاوت های مرفولوژیک در نژادهای جغرافیایی این گونه است.

در این تحقیق سیستماتیک زنبورهای پارازیتویید تخم حشرات در منطقه سیستان مورد بررسی و شناسایی قرار گرفت. نمونه برداری در طی سال های 1390-1389 صورت پذیرفت. کلیه نمونه برداری ها بصورت تصادفی انجام گرفت. طی نمونه برداری، 135 نمونه تخم از روی 37 گونه گیاهی مختلف جمع آوری شد و این نمونه ها بر اساس خصوصیات مورفولوژیک از یکدیگر جداسازی شدند. جهت شناسایی نمونه ها از قسمت های مختلف بدن عکسبرداری و از بال جلو اسلاید تهیه گردید، طی این بررسی در منطقه سیستان 2 جنس از زنبورهای خانواده scelionidae مربوط به زیرخانواده telenominae، 1 جنس از زنبورهای خانواده torymidae از زیرخانواده toryminae، 1 جنس از زنبورهای خانواده encyrtidae از زیرخانواده encyrtinae و 1 جنس از زنبورهای خانواده eupelmidae از زیرخانواده eupelminae برای فون سیستان معرفی شدند. که 3 گونه از خانواده scelionidae و 2 گونه از خانواده torymidae و 1 گونه از خانواده encyrtidae برای اولین بار از فون ایران گزارش می شوند.

فون کنه های شکارگر زیر راسته ی پیش استیگمایان باغ های میوه ی شهرستان تربت جام طی سال های 90-1389 مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه ها از شاخه و برگ درختان میوه، علف های هرز و خاک اطراف ناحیه طوقه و سایه انداز درختان میوه جمع آوری شدند. در این بررسی نه خانواده، 16 جنس و 25 گونه جمع آوری و شناسایی گردید که در بین آن ها چهار گونه که با علامت * مشخص شده برای اولین بار از ایران گزارش می شود. اسامی خانواده ها، جنس ها و گونه های شناخته شده به ترتیب زیر است: 1- anystidae: anystis baccarum (l.), 1886; tarsolarkus longisetus barilo, 1984 2- camerobiidae: neophylobius nr. levanticola* bolland, 1991; neophylobius nr. asalii khanjani & ueckermann, 2006 3- stigmaeidae: eustigmaeus anauniensis * (canestrini, 1889); ledermuelleriopsis zahiri khanjani & ueckermann, 2002; l. plumosus willmann, 1951; stigmaeus elongatus berlese, 1886; s. planus *kuznetzov, 1978 4- raphignathidae: raphignathus africanus* meyer & ueckermann, 1989; r. collegiatus atyo, baker & crossley, 1961; r. hecmatanaensis khanjani & ueckermann, 2003; r. zhaoi hu, jing & liang, 1995 5- cunaxidae: cunaxa capreolus berlese, 1889; c. grobleri, den heyer, 1979; neocunaxoides andrei (baker & hoffmann) smiley, 1975; pulaeus martini den heyer, 1980 6- caligonellidae: caligonella humilis koch, 1838; molothrognathus bahariensis ueckermann & khanjani, 2003; m. mehrnejadi liang & zhang, 1997; neognathus terrestris summers & schlinger, 1955; n. spectabilis summers & schlinger, 1955. 7- bdellidae: spinibdella cronini (baker & balock, 1962) 8- cheyletidae: acropsella kulagini (rohd, 1940) 9- pseudocheylidae: anoplocheylus malayeriensis ueckermann & khanjani, 2000

در این تحقیق تاکسونومی و تنوع گونه ای زنبورهای پارازیتویید خانواده braconidae در شمال مرکزی ایران (استان های البرز-تهران، قزوین، گیلان و مازندران) طی سال های 1389-1390 مورد بررسی قرار گرفت. نمونه ها با استفاده از تله مالیز جمع آوری شدند. برداشت و تخلیه بطری های حاوی نمونه در سال 1389 به صورت هفتگی و در سال 1390 یک هفته در میان صورت گرفت. در مجموع 5240 فرد شامل 172 گونه متعلق به 55 جنس از 18 زیرخانواده جمع آوری گردید، که از این تعداد زیرخانواده ichneutinae، 7 جنس و 73 گونه برای اولین بار از ایران گزارش می شوند و دو گونه جدید به نام های lytopylus persicus sp.nov. و mirax caspiana sp. nov. برای اولین بار برای دنیای علم توصیف گردید. کلید شناسایی در سطح زیرخانواده، جنس و گونه به همراه تصاویر ویژگی های ریخت شناسی بیرونی ارایه شد. به منظور بررسی تنوع گونه ای زنبورهای خانواده braconidae در مناطق مورد مطالعه از نرم افزار sdr استفاده شد. شاخص¬های فراوانی، تنوع، یکنواختی و غنای گونه¬ای و همچنین شاخص شباهت زیستگاهها برای 169 گونه جمع آوری شده با تله مالیز در 4 استان شمالی ایران (البرز-تهران، قزوین، گیلان و مازندران) محاسبه شد. گونه macrocentrus cingulum brischke, 1882 با فراوانی نسبی 44/37% در استان مازندران و 30/12% در استان گیلان بیشترین فراوانی و گونه lysiphlebus fabarum (marshall, 1896) و aleiodes bicolor (spinola, 1808)، به ترتیب با فراوانی نسبی 17/31% و 68/9% از استان قزوین و البرز-تهران دارای بیشترین فراوانی در بین گونه¬ها بودند. بر اساس شاخص¬های تنوع گونه¬ای آلفا، مشخص شد که استان های گیلان و البرز-تهران تنوع گونه¬ای بیشتری دارند. بر اساس مقایسه آماری شاخص¬های یکنواختی استان البرز دارای بیشترین یکنواختی و مازندران دارای کمترین یکنواختی می باشد. روش ریرفکش نشان داد که غنای گونه¬ای استان گیلان از سایر استان¬ها بیشتر است. شاخص تنوع بتا نشان داد که استان گیلان و مازندران بیشترین شباهت را به یکدیگر دارند به این معنی که نسبت گونه¬های مشترک در این دو استان از سایر استان¬ها بیشتر است و استان قزوین و مازندران کمترین شباهت و در واقع کمترین نسبت گونه¬های مشترک را در خود جای می دهند.

زنبورهای زیرخانواده aphidiinae (hymenoptera: braconidae) در کنترل زیستی شته¬ها (hom. : aphididae) از اهمیت زیاد برخوردارند. استفاده¬ی موفقیت آمیز این گروه عوامل کنترل زیستی مستلزم شناسایی سریع و صحیح آن ها می باشد. در برخی موارد به دلیل ریز جثه بودن این زنبورها و وجود اختلافات اندک بین برخی گونه ها، شناسایی آن ها چالش برانگیز است. به این منظور طی سال های 1391 تا 1392زنبور های پارازیتوئید شته های مزارع یونجه از مناطق مختلف شهرستان بجنورد (استان خراسان شمالی) جمع آوری گردید. شناسایی اولیه با استفاده از خصوصیات ریخت شناسی، مورفومتریک و تصاویر میکروسکوپ الکترونی صورت گرفت. سپس نواحی ژنی میتوکندریایی (coi و 16s) و هسته ای (28s rdna و lwrh) تکثیر و توالی یابی گردید. توالی های حاصل برای بازسازی تبارنمای این زیرخانواده با استفاده از سه روش nj، mp و ml به¬کار برده شد. در این بررسی گونه های aphidius ervi، a. smithi، a. matricariae، praon volucre، p. exsoletum، p. barbatum، lysiphlebus fabarum، diaeretiella rapae و trioxys complanatus به¬عنوان پارازیتوئید و syrphophagus aphidivorus،pachyneuron aphidis ،asaphes suspensus ، dendrocerus sp. و alloxysta sp. به عنوان هیپرپارازیتوئید شته های یونجه معرفی شد. نتایج داده¬های مولکولی بیانگر آن بود که ژن coi نسبت به سایر ژن¬ها در شناسایی بیش¬تر گونه¬ها به استثنای گونه های aphidius ervi، a. microlophii، lysiphlebus fabarum وl. confusus دقیق¬تر عمل نمود. در حالی که ژن 28s d2 به عنوان ناحیه¬ی متغیر توانست، دو گونه ی lysiphlebus fabarum و l. confusus را از یکدیگر تفکیک نماید. با وجوداین که ژن lwrh موفق به شناسایی بیش تر گونه های مورد مطالعه نشد، اما توانست دو گونه ی aphidius ervi و a. microlophii را از یکدیگر تفکیک نماید. نتایج تحلیل تبارشناسی این نواحی نشان داد که ژن 16s با 02/54 درصد نوکلئوتید حفاظت¬شده در مقایسه با سایر ژن ها برای تمایز سطوح بالاتر تاکسونومیک کارایی بیش¬تری دارد. به طور کلی نتایج بررسی حاضر نشان داد که کاربرد یک ناحیه ی ژنی به¬تنهایی برای شناسایی گونه های این زیرخانواده مناسب نیست و کاربرد توام چند ناحیه ی ژنی توصیه می شود.

در این مطالعه به بررسی زنبورهای زیرخانواده opiinae (hym., braconidae) در استان کرمانشاه پرداخته شده است. اعضای این زیرخانواده پارازیتویید داخلی دوبالان cyclorrapha می باشند. برخی از گونه های این زیرخانواده از عوامل مهم کنترل بیولوژیک دوبالان آفت می باشند. نمونه برداری در استان کرمانشاه بر روی پوشش گیاهی غالب منطقه طی سال های 1392- 1391 صورت گرفت، نمونه های متعددی با استفاده از تورحشره گیری و تله مالیز جمع آوری گردید. نمونه های جمع آوری شده بطور موقت در الکل 75 درصد نگهداری شدند و سپس به مطالعه خصوصیات مرفولوژیک آن ها پرداخته شد. شناسایی گونه ها بر اساس کلیدهای معتبر انجام شد و برای تایید گونه ها برای متخصصان خارج از کشور ارسال گردید. در کل 8 گونه متعلق به 2 جنس opius و xynobius جمع آوری و شناسایی شدند. گونه ها شامل: xynobius scutellatus، opius pallipes، opius (opiothorax) phytobiae، opius (cryptonastes) gracilis، opius (opiothorax) abditus، opius (misophthora) mischa، opius (opiothorax) vindex، opius orbiculator می باشند. 5 گونه (opiothorax) vindex، opius orbiculator، opius (opiothorax) phytobiae، opius (misophthora) mischa، opius (cryptonastes) gracilis برای فون ایران جدید می باشند.

در این مطالعه به بررسی زنبورهای زیرخانواده alysiinae (hym., braconidae) در شرق ایران پرداخته شده است. اعضای این زیرخانواده پارازیتویید داخلی دوبالان cyclorrapha می¬باشند که براحتی از روی آرواره¬های اگزودونت قابل شناسایی هستند. برخی از گونه¬های این زیرخانواده از عوامل مهم کنترل بیولوژیک دوبالان آفت بوده و برخی نیز نقش مهمی در کنترل آفات روانی خصوصا muscidae دارند. نمونه¬برداری در استان¬های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و خراسان شمالی از روی پوشش گیاهی غالب منطقه طی سال¬های 1392- 1391 صورت گرفت، نمونه¬های متعددی با استفاده از تورحشره¬گیری و تله مالیز جمع¬آوری گردید. نمونه¬های جمع¬آوری شده بطور موقت در الکل 75 درصد نگهداری شدند و سپس به مطالعه خصوصیات مرفولوژیک آنها پرداخته شد. شناسایی گونه-ها بر اساس کلیدهای معتبر انجام شد و برای تایید، گونه¬ها برای متخصصان خارج از کشور ارسال گردید. در کل 22 گونه متعلق به 7 جنس chorebus، coelinidae، coloneura، dacnusa، idiasta، orthostigma و synaldis جمع¬آوری و شناسایی شدند.

در تحقیق حاضر رده¬بندی زنبورهای خانواده¬های heloridae و proctotrupidae (hymenoptera: proctotrupoidea) در شمال مرکزی ایران (استان¬های البرز، تهران، قزوین، گیلان و مازندران) مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری با استفاده از تله مالیز طی سال¬های 1389–1390 از بخش¬های مختلف انجام شد. طی این تحقیق 2 گونه از خانواده¬ی heloridae و 12 گونه متعلق به 6 جنس از خانواده¬ی proctotrupidae شناسایی شدند. تمام جنس¬ها و گونه¬ها برای اولین بار از ایران گزارش شدند. علاوه بر این یک گونه از خانواده¬ی heloridae برای جهان جدید می¬باشد که در فهرست زیر با علامت * مشخص شده است. family: heloridae foerster, 1856 genus: helorus latreille, 1802 1- helorus alborzicus izadizadeh, van achterberg & talebi sp. nov.* 2- helorus ruficornis foerster, 1856 family: proctotrupidae latreille, 1802 genus: cryptoserphus kieffer, 1907 1- cryptoserphus aculeator (haliday, 1839) genus: disogmus foerster, 1856 1- disogmus obsoletus brues, 1905 genus: exallonyx kieffer, 1904 1- exallonyx (eocodrus) brevicornis (haliday, 1839) 2- exallonyx (exallonyx) ater (gravenhorst, 1807) 3- exallonyx (exallonyx) formicarius kieffer, 1904 4- exallonyx (exallonyx) ligatus (nees, 1834) 5- exallonyx (exallonyx) minor townes, 1981 6- exallonyx (exallonyx) nixoni townes, 1981 genus: mischoserphus townes, 1981 1- mischoserphus arcuator (stelfox, 1950) genus: phaneroserphus pschorn–walcher, 1958 1- phaneroserphus punctibasis townes, 1981 genus: proctotrupes latreille, 1796 1- proctotrupes brachypterus (schrank, 1780) 2- proctotrupes gravidator (linnaeus, 1758) کلمات کلیدی: رده¬بندی، proctotrupoidea، heloridae، proctotrupidae، ایران

خانواده braconidaeگروه بزرگ و مهمی از زنبورهای پارازیتویید حشرات می¬ باشند. این زیرخانواده نقش مهمی در کنترل بیولوژیک آفات کشاورزی داشته و از بزرگترین زیر گروه¬ها در خانواده braconidae محسوب می¬ شود. در این تحقیق به شناسایی گونه ¬ها و پراکنش زنبورهای زیرخانواده braconinae در مناطق شرقی ایران شامل استان¬های سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی، رضوی و جنوبی پرداخته شد. پوشش گیاهی مزارع، باغات، مراتع و جنگل¬ ها به عنوان مناطق نمونه¬ برداری انتخاب شدو عملیات نمونه¬ برداری به صورت غیر انتخابی و پوششی به روش تورزنی، تله مالایز، تله تشتکی و تله نوری صورت گرفت. نمونه¬ های جمع ¬آوری شده در اتانول 75 درصد نگهداری و جهت شناسایی به آزمایشگاه منتقل گردید. طی این بررسی 22 گونه در 4 جنس atanycolus، bracon، pseudovipio و vipio جمع¬آوری و شناسایی شدند.

زنبور پارازیتویید lipolexis gracilis پارازیتویید اولیه تعداد زیادی از شته های زیان آور گیاهی است.در این تحقیق خصوصیات مرفولوژیک زنبور پارازیتویید lipolexis gracilis(hym, braconidae, aphidiinae) در مناطق مختلف جهان مورد بررسی قرار گرفت. این خصوصیات شامل،شمارش تعداد بندهای شاخک، نسبت طول به عرض بندهای اول و دوم فلاژلوم، نسبت طول بند اول فلاژلوم به بند دوم آن،شمارش تعداد صفحات حسی روی آنها، تعداد بندهای پالپ آرواره و لب پایین و نسبت طول به عرض پتیول،ویژگی های پروپودئوم و همچنین خصوصیات غلاف تخمریز بودند. اندازه گیری با استفاده از tps dig به صورت خطی صورت گرفت وآنالیز داده ها با استفاده از نرم افزار statistica ver. 10 انجام گرفت. . انجام مطالعات بیشتر به صورت توآم با آنالیز خصوصیات مولکولی جهت مشخص نمودن گونه ها یا زیرگونه های بیولوژیک این گروه گونه در منطقه پالئارکتیک ضروری است.