در کانسارهای مس پورفیری، دگرسانیها کنترل کننده های اصلی عیار هستند. شناسایی و تفکیک دگرسانیها در اکتشافات تفصیلی کمک شایانی به دقت تخمین عیار می کند در این تحقیق با استفاده از پارامترهای ترمودینامیکی حاصل از سیالات درگیر که از دگرسانیهای پتاسیک وفیلیک و کانسارهای مس پورفیری سونگون بدست آمده اند. سعی در تفکیک دگرسانیها، بصورت غیر مستقیم (کمی) شده است. با استفاده از آنالیز تفکیکی (روش آماری چند متغیره) و تعریف تابع تفکیک و حد مرزی 91/1 و دگرسانیهای پتاسیک و فیلیک تا 85 درصد به درستی تفکیک شدند. با استفاده از متغیر ناحیه ای حاصل از آنالیز تفکیکی و بر اساس نتایج واربوگرافی شبیه سازی زمین آماری بر اساس 62 داده در داخل مدل بلوکی صورت گرفت. مقایسه نتایج شبیه سازی و مدل بلوکی پایه که در آن دگرسانیهای پتاسیک و فیلیک بر اساس شواهد مستقیم (مطالعات پتروگرافی) و با استفاده از کریجینک شاخص، از یکدیگر تفکیک شده بودند. نشان داد که انطباق اولیه در حدود 57 درصد می باشد. در این مرحله با انجام دو سری فرایند، سعی در افزایش انطباق صورت گرفت. اول تفکیک کلیه دگرسانیهای آرژیلیک پروپلیتیک پتاسیک و فیلیک واحد اسکارن و دایکهای مختلف و به طبع آن افزایش دقت در شناسایی و جداسازی دگرسانیهای پتاسیک و فیلیک از سایر واحدها، دوم نمونه برداری از 20 منطقه جدید و انجام مطالعات میکروترمومتری بر روی سیالات درگیر سه فازه آنها با اضافه شدن 20 سری داده به مجموعه داده ها و افزایش تعداد آنها به 82 مجددا کلیه مطالعات آماری چند متغیره صورت گرفت و در این مرحله بر اساس شاخص حدی 07/58 داده های دگرسانیهای پتاسیک و فیلیک با استفاده از آنالیز تفکیکی تا 95 درصد به درستی تفکیک شدند و اریوگرافی متغیر ناحیه ای جدید، پیوستگی بیشتر ساختار فضایی را نشان داد مقایسه نتایج شبیه سازی جدید با مدل بلوکی پایه نهایی نشان از انطباق 6/73 درصدیی بین نتایج دارد. به عبارت دیگر با 82 داده و براساس آنالیز سیالات درگیر قادر خواهیم بود تا 6/73 درصد دگرسانیهای پتاسیک و فیلیک را از یکدیگر تفکیک کنیم. همچنین تفکیک واحدهای مختلف سنگی و دگرسانی و تخمین عیار مس در هر یک از آنها بصورت مجزا نشان داد واربانس تخمین که معیاری از دقت تخمین است، کاهش 42 درصدی نسبت به حالت تفکیک نشده داشته است. در صورتی که بخواهیم به همین میزان کاهش واریانس تخمین با انجام حفاری اضافی و نمونه گیری تکمیلی دست پیدا کنیم می بایست در حدود 59000 متر حفاری اضافی در کانسار سونگون صورت بگیرد

برای انجام مطالعات دقیق اکتشافی تا کنون از روش ها و متدهای بسیاری استفاده شده، در این پایان نامه نیز سعی گردیده تا از حداکثر روش های اکتشافی ممکن در پتانسیل یابی محدوده های امیدبخش معدنی در شیت 1:100000 داورزن و سازندهای افیولیتی مرتبط با آن استفاده شود. در مباحث ابتدایی به بررسی کلیات، موقعیت، راه های دسترسی و مطالعات پیشین در منطقه داورزن پرداخته شده و در ادامه نیز مطالعات زمین شناسی، سازندها و زمین شناسی ساختمانی منطقه نیز مورد بررسی قرار گرفته است. داده های زمین شناسی اقتصادی و پتانسیل های معدنی موجود در شیت داورزن نی به عنوان یکی از لایه های اطلاعاتی موجود به کار برده شد. با انجام مطالعات ژیوشیمیایی بر روی نمونه برداری ها و آنالیزهای صورت گرفته، مناطق امید بخش معدنی به روش اکتشافات ژیوشیمیایی تعیین و مشخص گردد. بررسی و آنالیز تصاویر ماهواره ای etm+ و astre مربوط به منطقه 1:100000 داورزن که از روشهای نوین اکتشافی می باشد نیز به عنوان یک منبع مهم اطلاعاتی در تعیین مناطق امیدبخش استفاده شد. در نهایت با ادغام کلیه مطالعات صورت گرفته در فصول مختلف و نتیجه حاصل شده در یک سیستم اطلاعاتی واحد (سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis))، مناطق امیدبخش معدنی داورزن به صورت یک نقشه واحد ارایه گردید. همچنین به منظور بررسی صحت مطالعه صورت گرفته کنترل زمینی برای مناطق امیدبخش عنصر مس به عنوان نمونه انجام شد.

در سالهای اخیر مشکلات ناشی از آلاینده های سمی و تاثیر مخرب آنها بر محیط زیست مورد توجه قرار گرفته است. مدیریت علمی پسماند ها با توجه به آلایندهای سمی می توان به باطله های سیانیدی حاصل از عملیات فرآوری طلا اشاره کرد. مدیریت صحیح این باطله ها شامل شناخت رفتار سیانید در حوضچه باطله و مدت زمان مورد نیاز جهت کاهش آن به کمتر از حد مجاز استاندارهای بین المللی و مطالعه چگونگی کاهش سیانید با استفاده از روش های طبیعی ، فیزیکی و شیمیایی است. بررسی رفتار سیانید و مدلسازی کاهش طبیعی آن در حوضچه باطله در گذشته و در سالهای اخیر توسط برخی محققان انجام گرفته است. در این پژوهش، بررسی رفتار سیاندی در حوضجه باطله کارخانه فرآوری طلای آقدره مورد مطالعه قرار گرفت. پس از مرحله نمونه برداری و آماده سازی نمونه ها، جهت شناخت کانی ها و تعیین مقدار عناصر موجود، آنالیز xrd و xrf انجام شد. آنالی طیف سنجی جذب اتمی بر روی نمونه های پساب جهت تعیین درصد عناصر موجود در آن انجام گرفت. به موازات عملیات فوق، استانداردسازی روش های آنالیز با محلول های استاندارد و انطباق آن با نمونه های مورد مطالعه، صورت گرفت. تعیین مقدار سیانید کل موجود در نمونه های خاک به روش های تقطیر و تیتراسیون و رنگ سنجی انجام شد. برای تعیین مقدار سیانید آزاد نمونه ها از روش تیتراسیون با نقره نیترات و نیکل سولفات استفاده گردید. مدل ریاضی تبخیر سیانید ناشی از ترکیبات ساده سیانید ارایه شد. نتایج به دست آمده از آنالیزهای جذب اتمی و تعیین مقدار سیانید بر روی نمونه های پساب و خاک حاکی از پایین بودن غلظت کمپلکس های سیانید فلزی در حوضجه باطله کارخانه فرآوری طلای آقدره بود. در نتیجه سرعت فرآیند کاهش طبیعی سیانید حوضچه، تنها منوط به تبخیر سیانید آزاد موجود در پساب بود. بنابراین مدل ریاضی کاهش طبیعی سیانید آزاد به منظور تعیین ثابت ویژه سرعت تبخیری هیدروژن سیانید این فرآیند بکار گرفته شد.انطباق نتایج به دست آمده از مدل با داده های حاصل از آزمایش نمونه های سنتتیک مطالعه و نتایج حاصل با نمونه پساب آقدره مقایسه گردید. ثابت سرعت تبخیر هیدروژن سیانید، kv، برای شرایط دمایی 300-290 کلوین، برابر 0838/0 (بر ساعت) و مدل ریاضی کاهش سیانید به صورت [hcn]=300e تعیین شد. بایستی به منظور مدیریت میزان کاهش سیانید در حوضچه باطله آقدره، تغییرات شرایط جوی بخصوص شرایط دمایی محیط و حوضچه برای فصول مختلف مد نظر قرار گیرد.

اندیس معدنی ماهرآباد در 70 کیلومتری جنوب غرب شهرستان بیرجند در استان خراسان جنوبی قرار گرفته است این اندیس بر وری سنگ های ولکانیکی با سن ائوسن و با ترکیب عموما آندزیتی واقع شده است در این محدوده دو رخنمون با استوک ورک شدید وجود دارد که به اندیس های معدن ها و زردآب معروف هستند. بمنظور بررسی کانی زایی در این محدوده و تشخیص تیپ این کانه زایی احتمالی، اقدام به تهیه نقشه زمین شناسی بهمراه برداشت نمونه هایی برای آنالیزهای شیمیایی گردید. در این عملیات ها نمونه هایی برای آنالیز عنصری، تهیه ی مقاطع صیقلی، مقاطع نازک و مطالعه ی سیالات درگیر برداشت گردیدند. نتایج بدست آمده حاکی از وجود یک نهشته ی پورفیری در محدوده دارد که در آن کانی زایی بیشتر بصورت کانی زایی طلا بوده است. براساس این مطالعات کانی زایی در این نهشته در اثر پدیده ی جوشش رخ داده است که با توجه به نوع سیالات و عموما حضور میانبراهایی حاوی گاز، کانی زایی اقتصادی احتمالا از نوع طلاست. با این اوصاف می توان این نهشته را یک نهشته ی طلا (+-مس) پورفیری دانست. مغزه گیری بوسیله حفاری های عمیق و مطالعه ی آن ها می تواند به شناسایی بیشتر این نهشته کمک شایانی بنماید.

از میان کانسارهای مس کانسارهای پورفیری مس به علت حجم ذخیره زیاد وکم بودن نسبی هزینه بهره برداری مورد توجه خاص قرار دارند . سونگون iii سیستمی پورفیری است که در شمالغرب کشور در بخش شمالی آذربایجان و شمالغربی اهر ودر 700 متری غرب معدن سونگونii قرار دارد . مطالعه سیالات درگیر و تغییرات جرمی بخش اعظم کار این پروژه را شامل می شود . بر اساس مطالعه سیالات درگیر سیستم مشخص گردید که این مجموعه در ارتباط با یک توده نفوذی دیوریت/گرانودیوریتی کوچک و نسبتا عمیق تشکیل شده است . حداکثر عمق این توده در زمان نفوذ حدود 5 کیلومتر تخمین زده شد . رخدادهای دگرسانی شامل مجموعه ای پتاسیک در بخش عمیق و مرکزی کمپلکس، سدیک بر روی آن و به صورت دگرسانی فیلیک حجیم و دگرسانی پروپیلیتیک به شکل پریفرال می باشد . کانیزای`ی مس هایپوژن شامل کالکوپیریت و بورنیت، با دگرسانی پتاسیک و فیلیک همراه است .اولین فاز مایع که در کمپلکس گشته است دارای شوری بالا (45 تا 55 درصد وزنی نمک اکی والان) می باشد که مستقیما از ماگمای در حال انجمادودر حرارت حدود410 تا 430 درجه سانتیگراد منتج شده است . این سیالات مسیول کانیزایی کالکوپیریت و بورنیت به مقدار ناچیز و غیر اقتصادی شده است . میزان متوسط مس در زون پتاسیک بین 01/0 تا 046/0 درصد می باشد . گردش سیالات با حرارت همگنی کمتر ]250 تا 300 درجه سانتیگراد[، غنی از کلسیم و با منشاء جوی در پیرامون مجموعه باعث نضج دگرسانی پروپیلیتیک شده است . در مراحل آخری تکامل سیستم هیدروترمال، سیالات با منشاء کاملا جوی به سیستم هجوم آورده اند . آمیختگی بین سیالات با منشا مطلق آذرین با سیالات با منشاء مطلق جوی باعث ایجاد سیالاتی با شوری 1 تا 20 درصد وزنی نمک اکی والان شده است . این کانیزایی اخیر هنوز نتوانسته نهشتی اقتصادی باشد، به طوری که میزان مس گذاشته شده در این مرحله حداکثر 33/0 درصد گزارش شده است . دگرسانی سوپرژن نیز با گسترش محدود خود نتوانسته است تمرکزی اقتصادی از مس ایجاد نماید . نهشت پایین مس در سونگون iii که بسیار مشابه سیستمهای پورفیری زایادردنیامی باشد ، تعجب برانگیزمی باشد . بنظر می رسد که دلیل این کانیزایی خاص، عمق زیاد جایگزینی توده نفوذی وترکیب بیشتردیوریت/گرانودیوریتی آن باشد . این عوامل می تواند باعث تاخیر در اشباع سیالات حاصل از مذاب نسبت به کلریدهاتاآخرین مرحله انجمادو عدم خروج کامل مس از مذاب به صورت کلرورهای مس شده باشد . در نتیجه افزایش محدود فشار در بخش های بالایی توده، سیستم شکستگی دارای دانسیته بسیار پایین بوده و درنتیجه باعث محدود شدن شدید شرایط ایجاد یک سیستم زایا و اقتصادی کانیزایی مس شده است . دلایل دیگر در ارتباط با کانیزایی محدود و غیر اقتصادی در سونگون iii می تواند عدم تنوع در توده های نفوذی، تجزیه و تخریب سولفید ها و لیچینگ مس در بخش فیلیک سیستم باشد . مطالعه تغییرات جرمی و رسم دیاگرامهای ایزوکن نشان می دهد که عناصر آلومینیوم ، آرسنیک ، فسفروکبالت در طول فرآیند دگرسانی بطور نسبی غیرمتحرک و تغییر جرم چندانی پیدا نکرده اند. فاکتورهای جرمی بدست آمده ازاین دیاگرامهانشان می دهد که جرم کلی سنگهای دگرسان شده تقریباً ثابت باقی مانده است و این فاکتورها نزدیک به 1 می باشند. در اثر دگرسانی پتاسیک سنگهای گرانودیوریتی حداکثر 1 تا 2 درصد وزنی افزایش جرم پیدا کرده اند و فرآیند دگرسانی فیلیک نیز با تغییر جرم کلی چندانی همراه نبوده است. تغییرات جرمی عمده در اثر دگرسانی پتاسیک در سنگهای گرانودیوریتی شامل افزایش مقدار پتاسیم، منیزیم ، سیلیس، و گوگرد و کاهش مقدار آهن، سدیم, کلسیم می باشد .

انباشت مواد زائد حاوی فلزات سنگین بدلیل تحرک بالای این فلزات، اثر نامطلوبی بر محیط زیست وارد می کند. روش پایدارسازی- جامدسازی، بویژه روش استفاده از ژئوپلیمرها، روشی بسیار موثر در بی تحرک نمودن فلزات سمی می باشد. در اثر فرایند ژئوپلیمریزاسیون بین پیش ماده آلومینوسیلیکاته و محلول فعال کننده قلیایی، ژئوپلیمر با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی بسیار عالی ساخته می شود که می تواند در مدیریت پسماندهای سمی بکار رود. در این پروژه رفتار بی تحرک نمودن فلز سنگین سرب با استفاده از ژئوپلیمر با پایه متاکائولینت مورد بررسی قرار گرفت. مخلوط هیدروکسید سدیم و پلی سیلیکات سدیم بعنوان محلول فعال کننده، استفاده شد. جهت دستیابی به ترکیب بهینه ژئوپلیمر، نمونه های ژئوپلیمری با نسبت های مولی متفاوت si:al و na:si، ساخته شد. شرایط بهینه با اندازه گیری مقاومت فشاری نمونه ها بدست آمد. نتایج نشان داد که ژئوپلیمر با نسبت های مولی sio2:al2o3=3.1 و na2o:sio2=0.22، دارای بیشترین مقدار مقاومت فشاری است. برای بررسی ساختار میکروسکوپی ژئوپلیمر، آنالیز مادون قرمز، پراش اشعه ایکس و میکروسکوپ الکترونی، استفاده شد. طیف حاصل از آنالیز مادون قرمز، پیک مرکزی در محدوده 1010 تا cm-1 1040 نشان داد که یک پیک اصلی در ماتریکس ژئوپلیمری می باشد. در تصاویر حاصل از میکروسکوپ الکترونی، فاز یکپارچه ای مشاهده شد که در نیتجه فرایند ژئوپلیمریزاسیون تشکیل شده بود. در مرحله بعد برای بررسی کارایی بی تحرک نمودن فلزات سنگین، نمونه های ژئوپلیمری شاخص با درصدهای مختلف فلز سرب، تحت آزمایشات لیچینگ اسیدی به روش لیچینگ مشخصه سمیت، قرار گرفتند. نتایج آزمایش لیچینگ و آنالیز جذب اتمی نشان داد که ژئوپلیمر ساخته شده می تواند بطور موثر یون های فلز سنگین سرب را بی تحرک نماید. کارایی بی تحرک نمودن سرب در حدود 98 درصد بدست آمد. برای بررسی بیشتر، مطالعه موردی بر روی نمونه باطله کارخانه فرآوری سرب و روی انگوران انجام شد. نتایج آزمایش لیچینگ اسیدی بر روی نمونه های باطله پایدارشده/ جامد شده نشان داد که با جایگزین نمودن 30 درصد از باطله کارخانه فرآوری با پیش ماده متاکائولینیت، در حدود 80 درصد از فلز سرب در ماتریکس ژئوپلیمری، بی تحرک می شود.

ناحیه شمال غرب ایران یکی از مناطق شناخته شده از لحاظ وجود اندیسای مس می باشد. در قسمت شمالی استان آذربایجان شرقی رخنمونهایی از اندیس های مس دیده می شوند. وجود تشکیلات آهکی در اطراف این توده ها زیمنه مناسبی جهت ایجاد تمرکز هایی از تیپ اسکارن فراهم آورده است. کانسار مس مزرعه یکی از کانسارهای اسکارن مس موجود در سری شیور داغ می باشد. به منظور انجام این پروژه ابتدا به مطالعه ساختاری منطقه پرداخته شده است. بدین ترتیب که با مطالعه درزه های موجود در ناحیه چند سیستم متفاوت دسته درزه در ناحیه مورد شناسایی قرار گرفت که با افزایش شکستگیها در نزدیکی کنتاکت مجراهای موجود برای مهاجرت سیال کانه ساز را افزایش داده اند. همچنین به منظور مطالعه ژئوشیمیایی این کانسار از روش سیالات درگیر استفاده شد. بررسی سیالات درگیر یکی از متدال و ترین و شناخته شده ترین شیوه های مطالعه نهشته های معدنی می باشد. ابتدا مطالعات آماری سیالات درگیر در سنگهای متفاوت موجود در منطقه انجام گرفت . ادخالهای موجود چند فازی، سه فازی و یا دو فاز هستند. سپس مطالعات دینامیک بر روی سیالات درگیر انجام شد. بدین منظور دمای همگن شدن دمای انجلال نمک، دمای ذوب یخ شوری اندازه گیری شد. هیستوگرامهای مربوط به آنها و نمودارهای شوری –دمای همگن شدن رسم گردید. مقدار فشار نیز تخمین زده شده و نمودارهای فشار-دمای همگن شدن ترسیم شد. نتایج حاصله می توان مشاهده نمود که سیالات درگیر موجود در مناطق کانی زایی شده غالبا چند فازی هستند. محدوده کوچک دمای همگن شدن به هر دو حالت مایع و گاز نشان دهنده شرایط جوشش سیال کانه ساز است و محدوده وسیع شوری در ادخالهای موجود در منطقه بیانگر ترکیب شدن سیال می باشد. با استفاده از ارتباط بین شوری و دمای همگن شدن شرایط عادی سرد شدن سیال را می توانیم بازسازی نمائیم. جدا شدن سیال غنی از مواد فرار کم چگالی با شوری پایین همزمان با سیال فقیر از مواد فرار با شوری بالاتر دلیلی برای ذخیره سازی کانیها پینشهاد می شود.

چکیده ندارد.