زکات،یکی از درآمدهای مهم در عرصه اقتصاد اسلامی است و وجوب آن آزمایشی برای ثروتمندان و کمکی به نیازمندان است. این فریضه الهی به عنوان یکی از عوامل مهم برقراری عدالت اجتماعی، تقویت کننده بنیه مالی حکومت اسلامی و پر کننده فاصله های طبقاتی، همواره مورد کم توجهی بوده است، در موارد اصل تشریع زکات هیچ اختلافی وجود ندارد، با بررسی ادله قرآنی و روایی در خصوص قلمرو زکات به نظر می رسدکه منابع زکات، حتی نصاب و مقدار آن، جهت تحصیل هدفهای مورد نظر از قانون مالیات اسلامی به اقتضای زمان و مکان به نظر و صلاحدید ولی امر قابل تجدید است.در زمان حضرت رسول(ص) و امیر مومنان (ع)، متولی امر زکات ائمه (ع) بودند که به دلیل نداشتن حکومت،زکات می بایستی با اجازه آنهاپرداخت می شد.در عصر غیبت کبری متصدی این مسند فقیه جامع الشرایط است. نگارنده در این تحقیق که به روش کتابخانه ای و تحلیل اسناد که شامل بررسی آیات، روایات و نظرات فقها است، به بررسی اهمیت زکات در فقه امامیه و راههای احیاء آن می پردازد. با بررسی رابطه زکات با مالیات به نظر می رسد که زکات مستقل از مالیات است و جایگزین آن نمی شود. با احیاء راهکارهای زکات می توان گامهای موثری در جهت ایجاد عدالت اقتصادی در جامعه برداشت،احیای زکات به صورت تشویق راهکاری اساسی برای برطرف کردن فقر در جامعه است.

فلسفه ی دین، از جمله علومی است که در چند دهه ی اخیر، ذهن بسیاری از پژوهشگران را به خود مشغول نموده است، کسانی که در پی بررسی و تحلیل عقلانی آموزه های دینی هستند، در شمار فیلسوفان دین قرار می گیرند. در این رساله به دیدگاه مفسّر بزرگ قرآن کریم، علّامه طباطبایی در حوزه ی مسائل فلسفه ی دین می پردازیم از جمله: تعریف، منشأ و اهداف دین، براهین اثبات حق تعالی، عقل و دین، چالش های بین عقل و دین، جاودانگی روح و زندگی پس از مرگ، پلورالیسم، علم و دین، جامعه و دین. که با بررسی «تفسیر المیزان» موارد فوق، مورد تحلیل قرار گرفته است.

چکیده: مسأله جبر و اختیار و نقش انسان در افعال خویش و ارتباط آن با اراده خدای متعال از مهمترین مسائل فکری بشر بوده است. این مسأله از نخستین مسائل کلامی طرح شده در تاریخ عقاید مسلمین به شمار می رود و متفکران مسلمان- هر یک براساس مبانی خویش- راه حلی برای آن ارائه داده اند. از نخستین راه حل ها، نظریه جبر محض از یک سو، و نظریه تفویض مطلق از سوی دیگر بود. پس از طرح این عقاید متضاد، به جهت لوازم غیر قابل پذیرش آن، اندیشمندان مسلمان درصدد یافتن حد وسطی در میان این دو اعتقاد برآمدند و آراء مختلفی در این باره ارائه کردند. یکی از این آراء، نظریه کسب اشاعره است، به این معنی که خدا خالق و آفریدگار افعال بشر و انسان کاسب کارهای خود است؛ یعنی خلقت و ایجاد قلمرو خداست، و کسب، قلمرو انسان می باشد. نظریه دیگر امربین الامرین است، در همین راستا فیلسوفان مسلمان نیز بر اساس مبانی خاص خویش، طرح هایی ارائه کردند که در خور توجه و بررسی است. از جمله این طرح ها دیدگاه علامه طباطبایی(ره) است که مستند به قرآن است و آیات قرآنی موید جبر و تفویض نیست. آنچه هست، حاکمیت مشیت الهی بر هستی و افعال انسان است؛ ولی این حاکمیت به گونه ای نیست که بنده را در عملش مجبور سازد. او مختار آفریده شده و هر راهی را که اختیار کند، حاصل آن را دریافت می کند. علامه طباطبایی(ره) بر اساس قانون علیت ثابت می کند افعال اختیاری انسان هم به قدرت خداوند واقع می شود و هم به قدرت انسان و از آن محال لازم نمی آید، زیرا قدرت خداوند قدرت مطلق است و قدرت بنده قدرت محدود و مقید است که در طول قدرت الهی می باشد. اما از دیدگاه اشاعره، افعال انسان چه افعال اختیاری و چه اضطراری باشند، بی واسطه مخلوق خداست. در واقع دیدگاه اشاعره همان جبرگرایی مطلق است.

چکیده: هدف از پژوهش حاضر، بررسی توحید در محبت در دیدگاه متکلمان و عرفای اسلامی است. روش پژوهش، توصیفی و تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، منابع کتابخانه ای می باشد. سوالی که در اینجا مطرح است این است که آیا توحید در محبت از اقسام توحید است؟ و اگر از اقسام توحید است زیر مجموعه کدام قسم است. همچنین محبت و علاقه به ماسوی الله – اعم از اولیاءالله و ائمه اطهار علیهم السلام و سایر موجودات- چگونه با محبت خداوند قابل جمع است؟ دیدگاه متکلمان و عرفای اسلامی درباره محبت خداوند چیست؟ نتایج حاصل از این تحقیق بدین قرار است: توحید، رکن رکین و اصل اعتقادات اسلامی است و توحید در محبت به معنای یگانه دانستن خداوند در امر عشق و محبت است. توحید در محبت از اقسام توحید عملی و در زیر شاخه توحید عبادی قرار دارد. محبت ماسوی الله در طول محبت خداوند است و محبت ائمه اطهار علیه السلام با توحید در محبت منافاتی ندارد و آنچه شرک است محبت عرضی ماسوی الله در عرض محبت خداست. متکلمان و عرفای اسلامی در زمینه توحید در محبت، دارای وحدت عقیده هستند؛ عرفا و متکلمان به توحید در محبت معتقدند و مخصوصاً عرفا در عمل و رفتار نیز این اعتقاد توحیدی را به زیبایی به نمایش گذاشته اند. کلم

یکی از مباحث مهم کلامی، موضوع اخذ میثاق از انسان ها در عالم ذرّ می باشد. عالم ذرّ مطابق آیات و متن صریح روایات منقول از ائمه علیهم السلام، مقطعی از حیات انسان ها قبل از عالم دنیا، بوده که خداوند متعال در آن عالم با گردآوری همه انسان ها به صورت ذرّات ریزی که از پشت حضرت آدم علیه السلام خارج کرده بود، به ربوبیت خود، نبوت انبیاء و ولایت ائمه علیهم السلام از آنان اخذ میثاق کرد. این که چرا آن عالم را فراموش کرده و به یاد نداریم، سوالی است که دانشمندان اسلامی نظرات متفاوتی را بیان و برخی این عالم را به صورت حقیقی انکار کرده اند. لذا با توجه به روایات متواتری که تصریح به وجود چنین عالمی قبل از عالم دنیا دارند، در این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی با رویکردی قرآنی ـ روایی ضمن بیان هم? نظرات ـ عالم ذرّ، عالم دنیا ( عالم عقل و وحی، عالم فطرت، عالم عقل و فطرت)، عالم ملکوت، عالم ارواح ـ مطرح شده راجع به این مسئله و نقد آن ها، چنین نتیجه می شود : عالم ذرّ به صورت حقیقی و مادی قبل از عالم دنیا به وقوع پیوسته است. حکمت آن اتمام حجت و آزمایش انسان ها بوده است. فراموشی آن عالم نیز به اراده خداوند و طبق مصلحت صورت گرفته. فطرت نتیجه عالم ذرّ است و به یاد نداشتن زمان و مکان آن عالم دلیل بر عدم آن نیست. همه نظرات بیان شده جز نظریه قائلین عالم ذرّ، اجتهاد مقابل ظاهر آیات قرآن ومتن صریح روایات است.

یکی از مهم ترین و اساسی ترین موضوعاتی که در رابطه با انسان باید مورد تجزیه و تحلیل قرارگیرد، ظرفیت تعلم و تربیت پذیری اوست. به این معنا که وی دارای توانایی ها و استعدادهای بالقوه ای است که جهت رشد و به فعلیت رساندن آن ها، تنها ابزار قابل استفاده تعلیم و تربیت می باشد. و از جایی که وی دارای ابعاد گوناگون وجودی است، لذا در همه آن قلمروها قابل تربیت است. و نیز چون دارای فطرت الهی است، درصورتی می تواند به کمال مطلوب و انسانیت برسد که در مسیر فطرت حرکت کرده و توانایی های وجودی خود را در مسیر تکامل معنوی و ارتقایی به فعلیت برساند. و برای انجام این مهم، هدف اصلی و نهایی بعثت انبیا علیهم السلام، تعلیم انسان ها و تزکیه نفوس بوده است. از مسائلی که از صدر اسلام تاکنون توجه قرآن پژوهان را به خود متوجه ساخته، این است که چرا قرآن این وحی نامه الهی در ارتباط با فلسفه بعثت انبیا که تعلیم و تربیت است تعبیرات متفاوت و ناهمگون دارد. در برخی تعلیم و در برخی تزکیه مقدم شده است. در این دوران طولانی برخی به پاسخ این سوال برآمده اند. این باعث شد که هدف بنده قرار گرفته و به طور عمیق مورد بررسی قرار گیرد. نوشته حاضر به روش توصیفی –تحلیلی وگردآوری مطالب به شیوه کتابخانه ای ونرم افزاری به این نتیجه رسیده است که در مورد تقدیم و تأخیر «تعلیم» و«تزکیه» درآیات چهارگانه ( بقره: 129 و 151؛ آل عمران: 164؛ جمعه:2) باید گفت آن جا که دعا و پیشنهاد حضرت ابراهیم علیه السلام است و تعلیم برتزکیه مقدم شده، اشاره به وضع طبیعی آن دارد، و در موارد سه گانه که تزکیه مقدم ذکر شده، تقدم، تقدم زمانی نیست، بلکه تقدم رتبی است و اشاره به مسأله هدف بودن آن دارد؛ چرا که هدف اصلی، تربیت است و بقیه همه مقدمه آن و هشداری است بر این که تربیت اخلاقی و روحی، مهم تر از آموختن است.

چکیده قرآن مجید از آغاز نزولش به وسیله ی پیامبر و اوصیای معصوم او تبیین و تفسیر شده است و یاران او، پس از قرائت ده آیه و حفظ آن، به آموختن تفسیر آن، نزد پیامبر می پرداختند و پس از فراغت از تفسیر ده آیه، آموزش آیات دیگر را آغاز می کردند. پیامبر گرامی نخستین معلم و مفسر قرآن است. و پس از وی شاگرد برجسته اش امیرالمومنین علیه السلام دارای آن مسئولیت است. و به اعتراف تاریخ نگاران علم تفسیر، امیر مومنان آگاه ترین فرد در میان صحابه به تنزیل وتأویل بود. صحابه و تابعین دیگر هم به تفسیر می پرداختند. در میان صحابه تفسیر بیشتر به روش روایی بود و در دوره ی تابعین روش های تفسیری با گرایش های خاص گسترش بیش تری یافت. یکی از تابعین که در مکتب امام علی و فرزندانش رشد و بالندگی یافت؛ ثابت بن دینار مشهور به ابوحمزه ثمالی است، که تعدادی از روایات تفسیری اش به دست ما رسیده است. نوشته ی حاضر به روش توصیفی–تحلیلی و گردآوری مطالب به شیوه کتابخانه ای و نرم افزاری، به بررسی کتاب تفسیری منسوب به ابوحمزه ثمالی، که توسط آقای عبدالرزاق محمد حسین حرز الدین جمع آوری شده است، پرداخته و در این پژوهش پیرامون این روایات به این نتیجه رسیده است که ایشان اولا؛ در تفسیر، از روش های اجتهادی، روایی، قرآن به قرآن استفاده کرده است. ثانیا؛ در تفسیر آیات از سبب نزول بهره برده، و آیاتی را که در شأن نزول اهل بیت است یادآور شده است.

علوم قرآن و حدیث

مسأله مهدویت و نوید ظهور مهدی موعود (عج) یکی از مسائل بسیار حیاتی اسلام به شمار می رود. ‏با وجود پاره ای اختلاف نظرها در برخی جزئیات مربوط به شخص امام مهدی و نیز درباره چگونگی ظهور و ‏تشکیل حکومت آن حضرت، تمامی مذاهب اسلامی، به آمدن چنین شخصیتی در آخر الزمان اعتقاد دارند. از ‏دیدگاه اندیشمندان اسلامی احادیثی که بر خروج " مهدی " استدلال می شود، صحیح بوده و محدثان بزرگی ‏همچون امام ابوداود، ابن حبان، امام ترمذی، امام احمد و دیگران آن ها را از طریق عبدالله بن مسعود و دیگر ‏اصحاب روایت نموده اند.‏ امام مهدی (ع) ادامه دهنده و تکمیل کننده ی راه و هدف رسول الله صلی الله علیه و آله است و ‏سیره آن حضرت، الگوی رفتاری امام مهدی خواهد بود. وی از نظر خُلق و خُوی و همچنین در عمل و سیره، ‏شبیه ترین افراد به پیامبر (ص) است. ‏ نوشته حاضر به روش توصیفی- اسنادی و گردآوری مطالب به شیوه کتابخانه ای با رویکرد تحلیلی می ‏کوشد تا روایات اهل سنت را درباره "مهدی موعود" با نگاه به احادیث سنن ابو داود و صحیح ابن حبان به ‏عنوان محدثانی پر آوازه از دیار سیستان قدیم ( سجستان ) گرد آورده و پس از تحلیل نشان می دهد: مهدی ‏موعود از اهل بیت پیامبر (ص) و فرزندان فاطمه زهرا (س) و خلیفه دوازدهم است. وی حکومت عدل الهی را ‏در سرتاسر جهان بهوجود میآورد. مردم را به راه خیر و نیکی رهبری می‎ ‎کند، علاوه بر این، تحلیل این ‏پژوهش نشان داد که ابن حبان بر خلاف ابوداود روایت " من ولد فاطمه " و " حسنی بودن"را ‏در صحیح خود نقل نکرده است. ‏ و با بررسی های انجام شده در مورد روایت " حسنی بودن" به این نتیجه می رسیم، این روایت از سند ‏صحیحی برخوردار نیست، و احتمال می رود در آن تصحیف یا تقطیع رخ داده باشد.‏

حرکت نهضت حسینی، بی شک موجب جاودانگی و پویایی دوباره اسلام بوده و هست. و اهداف والای حسین بن علی(ع) یعنی اصلاح امور امت اسلامی، و عمل به سنت نبوی و سیره علوی که مبتنی بر فریضه ارزشمند امر به معروف و نهی از منکر است، فریضه ای که، درس و الگو و دستوری ماندگار برای نه فقط مسلمانان، بلکه همه بشریت است زیرا رمز جامعه ای پویا و مبتنی بر ارزش های انسانی و الهی بدون توجه به این اصل امکان پذیر نیست. با توجه به اینکه عنوان رساله یعنی تحلیل و بررسی سندی و دلالی وصیت نامه امام حسین(ع) به برادرش محمد بن حنفیه انتخاب گردیده است، در فصول آغازین ابتدا به تشریح و بیان اهمیت موضوع و اینکه لازم است چنین وصیت نامه مهمی را به لحاظ سندی نیز مورد توجه قرار دهیم و همچنین بازشناسی شخصیت محمد بن حنفیه پرداخته شده، و در فصول سوم و چهارم به موضوع و هدف مهم این رساله که بررسی سندی و همچنین تحلیل دلایل صدور و محتوای این وصیت نامه مورد توجه و پژوهش قرار گرفته است. و در نهایت با توجه به بررسی منابع تاریخی و همچنین اظهار نظرهای اندیشمندان معاصر اسلامی، به این نتیجه می رسیم که این وصیت نامه دارای اعتبار است و از طرفی محتوای آن منطبق بر آیات و روایات می باشد.

چکیده: ذکری، فرقه ای مذهبی است که اهل این مذهب در بلوچستان ایران و بیشتر در بلوچستان پاکستان زندگی می کنند. این فرقه بر پایه آمیزش عقاید باطنی ، تاویل قرآن ، ظهور مهدی موعود(ع) ، آداب و سنن محلی بالخصوص عقاید صوفیانه رایج در منطقه، پدید آمده و اماکن مقدس این فرقه در کوه مراد که در نزدیکی کیچ (تربت فعلی) قرار دارد ، واقع هستند. ذکریها به جای نماز به ذکر روی می آورند. سعی ما در این نوشته معرفی فرقه ذکری ، علت نامگذاری این فرقه به ذکری ، مروری تاریخی برچگونگی ظهور و شکل گیری و نگاهی به آموزه های نظری و عملی فرقه ذکری و نقد و بررسی اعمال و مناسک دینی و مذهبی آنان از منظر قرآن و روایات می باشد. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع تاریخی ، قرآنی و روایی نشان می دهد که فرقه ذکری در قرن ده هجری قمری از بطن تصوف رایج در بلوچستان که ریشه در نظام صوفیانه هند دارد، پدید آمده و به تحریف بسیاری از مناسک و عبادات مذهبی پرداخته و به بدعتهایی روی آورده اند. و آموزه های نظری و عملی آنان با هیچ یکی از فرق پنجگانه اسلامی موافق نبوده و با مبانی قرآن - روایی فاصله زیادی دارد. همچنین درمی یابیم که فرقه ذکری در نیم قرن اخیر به علل پاره ای از مسائل فرهنگی، سیاسی و نفوذ فرقه مهدوی هندوستان در میان آنان، به دو گروه بنیادگرا و تجددگرا تبدیل شده است.

پیش بینی صحیح بار علاوه بر صرفه جویی در هزینه های سرمایه گذاری، امکان برنامه ریزی بهتر برای توسعه نیروگاه ها و شبکه های انتقال و توزیع را فراهم می آورد. پیش بینی بار بر حسب بازه پیش بینی، به چند دسته تقسیم می شود. از آن جا که پیش بینی بار میان مدت نقشی حیاتی و کلیدی در بهره برداری اقتصادی و ایمن از سیستم های قدرت بازی می کند، در اینجا این نوع پیش بینی انجام شده است.جهت پیشبینی بار میان مدت می توان از شبکه ی عصبی مصنوعی استفاده کرد. شبکه ی عصبی مصنوعی به علت توانای یافتن نگاشت بین ورودی و خروجی در توابع پیچیده و غیر خطی، یکی از مناسب ترین ابزارها جهت پیش بینی میان مدت بار الکتریکی می باشد. تلفات در سیستم های توزیع به دو دسته تلفات فنی شبکه و تلفات غیر فنی شبکه تقسیم می شود. یک روش معمول برای محاسبه تلفات فنی استفاده از ضرایب بار و تلفات است.