به منظور بررسی روابط خویشاوندی و تعیین تنوع ژنتیکی جدایه های وحشی قارچ شاه صدف ایران و همچنین ارزیابی امکان اندام زایی آنها در شرایط آزمایشگاهی، جدایه های این قارچ از استان های کردستان، چارمحال بختیاری، کهکیلویه و بویر احمد و فارس از پنج گیاه میزبان ferula ovina، ferula haussknechtii، smyrniopsis aucheri، kellusia odoratissima و prangos ferulacea جمع آوری گردید. قابلیت اندام زایی جدایه های جمع آوری شده در کلش گندم همراه با پنج درصد پنبه دانه بررسی شد. برای تجزیه های مولکولی، dna با استفاده از روش کم حجم استخراج و از نشانگرهای urp و issr استفاده شد. از 12 آغازگر urp، 11 آغازگر و از 22 آغازگر issr مورداستفاده، هفت آغازگر الگوی نواری مناسب و قابل امتیازدهی تولید کردند. در مجموع، 188 نشانگر urp چندشکل با طول تقریبی 187 تا 2860 جفت باز و 114 نشانگر issr چندشکل با طول تقریبی 386 تا 1807 جفت باز در جدایه های مورد مطالعه تکثیر شد. با استفاده از هر دو سیستم نشانگری، بیشترین و کمترین میزان چندشکلی به ترتیب مربوط به جمعیت های b (الیگودرز و تبرک) و f (قارون، هنگامه، کوه ریگ و سردشت) بود. در مقایسه دوبه دوی جمعیت ها براساس گیاه میزبان، کمترین فاصله ژنتیکی بین جدایه های وابسته به گیاهان f. ovina و f. haussknechtii مشاهده شد. گروه بندی جدایه ها براساس داده های urp و issr، آنها را به دو خوشه اصلی منتسب کرد. باوجوداین، ارقام تجاری در درخت فیلوژنی حاصل از داده های urp همراه با جدایه های وحشی متعلق به جمعیت های a (احمدغریب و پیرمهران)، b، f، h (بانه) و i (دیوان دره و سارال) و براساس نشانگرهای issr همراه با جدایه های مربوط به جمعیت های a، b، c (بازفت)، d (دشت زرین، فلارد و سپیدان)، g (مریوان) و i گروه بندی شدند. گروه بندی با استفاده از issr برخلاف داده های urp، نتوانست جمعیت ها را براساس گیاهان میزبان تفکیک کند. در مجموع، نتایج نشان داد که گروه بندی جمعیت ها براساس داده-های urp با مکان جغرافیایی آنها منطبق بود. نمودار پراکنش جمعیت ها براساس دو بردار اصلی اول حاصل از تجزیه به بردارهای اصلی با استفاده از داده های هر دو نشانگر، نتایج تجزیه فیلوژنی را تایید کرد. تجزیه واریانس مولکولی براساس میزبان گیاهی برای هر دو نشانگر نشان دهنده تنوع ژنتیکی معنی دار در درون و بین جمعیت ها بود، ولی تنوع درون جمعیت ها سهم بیشتری در تبیین تنوع مولکولی کل داشت. در تجزیه براساس منطقه جغرافیایی نیز اگرچه کلیه منابع تغییر معنی دار بودند ولی واریانس درون جمعیتی با 97/60 درصد برای نشانگر urp و 71 درصد برای نشانگر issr بیشترین مقدار از واریانس کل را به خود اختصاص داد. در مجموع، 32 جدایه از کل جدایه های وحشی موردمطالعه، در شرایط آزمایشگاهی اندام زایی کردند. جدایه های اندام زایی کرده از لحاظ خصوصیات ماکروسکوپی دارای اندام های بارده گوشتی، منفرد و در برخی موارد چندتایی بودند. قارچ های تولید شده دارای کلاهکی دایره ای، نیم دایره ای و نیز نامنظم و به ندرت قیفی شکل بوده و سطحی صاف، مخملی و در مواردی همراه با ترک های نامنظم داشتند. کلاهک ها به رنگ سفید، سفید مایل به خاکستری، سفید مایل به شیری و شیری بوده و قطری به اندازه 2/4 تا 4/11 سانتیمتر داشتند. پایه دارای موقعیت کناری، مرکزی یا ناهم مرکز بوده و طولی به اندازه 9/1 تا 7/5 سانتیمتر و قطری به اندازه 7/1 تا 1/4 سانتیمتر داشتند. تیغه ها به رنگ سفید و سفید مایل به شیری و متراکم بوده و به طور مشخص به طرف پایین به سمت پایه کشیده شده و هاگ ها سفیدرنگ بودند.

این تحقیق با هدف امکان پرورش جدایه های وحشی pleurotus eryngii در شرایط آزمایشگاهی انجام شد. در مرحله اول به منظور بررسی اندام زایی جدایه ها، اسپان جدایه ها تهیه و روی بستر کاه گندم به اضافه 10درصد پودر سویا کشت شد. از 20 جدایه مورد مطالعه، 9 جدایه اندام زایی نمود. سرعت رشد خطی جدایه ها روی بستر های کاه گندم و برنج غنی شده با 10، 15 و 20 درصد سویا مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد بین جدایه ها، بستر های مورد مطالعه و سطوح سویای غنی سازی شده وجود داشت. علاوه براین، اثر متقابل جدایه و بستر کاشت و همچنین جدایه با بستر کاشت و سطوح سویا به ترتیب در سطح احتمال یک و پنج درصد معنی دار بود. جدایه ها، در بستر کاه گندم با 10 و 15 درصد سویا از بهترین سرعت رشد برخوردار بودند. کمترین سرعت رشد جدایه ها نیز در بستر کاه برنج با 10 و 15 درصد سویا مشاهده شد. بیشترین سرعت رشد میسلیوم مربوط به جدایه pe-b28روی بستر گندم با 10 و 15 درصد سویا بود. کمترین سرعت رشد میسلیومی نیز در جدایه pe-b40 روی بستر کاه گندم با 20 درصد پودر سویا مشاهده شد. برای تعیین بستر مناسب برای تولید اسپان از چهار بستر ارزن، جو، گندم و سورگوم به صورت خالص و همچنین در ترکیب با خاک ارّه استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین تیمارها و همچنین بین جدایه ها اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. علاوه براین، اثر متقابل بین تیمارها و جدایه ها نیز در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. نتایج حاصل از مقایسه میانگین داده ها نشان داد که جدایه های مورد مطالعه در تیمار های گندم، ارزن و جو غنی شده با خاک ارّه از بیشترین سرعت رشد برخوردار بودند. باوجوداین، جدایه ها در تیمار های سورگوم، جو و گندم دارای کمترین سرعت رشد بودند. هرسه مرحله آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد.

استفاده از ضایعات به عنوان ماده اولیه بستر کشت قارچ یکی از راه های مناسب ارتقای کیفی این مواد می باشد. بنابراین، این آزمایش به منظور بررسی سرعت رشد میسلیوم قارچ شاه صدف (pleurotus eryngii) جدایه se06 روی ضایعات کاه ذرت غنی شده با 10، 20 و 30 درصد پودر سویا و 10، 20 و 30 درصد خاک ارّه در دماهای 20، 23 و 26 درجه سانتیگراد صورت گرفت. این آزمایش در 3 تکرار وبه صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد بین تیمار ها، مکمل های غذایی و همچنین دماهای موردمطالعه وجود داشت. علاوه بر این، اثر متقابل بین بستر های کشت (ضایعات) با مکمل های غذایی، همچنین بستر های کشت با دماهای مورد مطالعه و نیز مکمل های غذایی با دما های مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بر اساس مقایسه میانگین داده ها به روشs.n.k بستر های مورد مطالعه به2 گروه تقسیم شدند به طوری که تیمار های کاه گندم و برگ خرما در گروه اول و دو تیمار کاه برنج و کاه ذرت در گروه دوم قرار گرفتند. بر اساس مقایسه میانگین داده ها، سریع ترین سرعت رشد میسلیوم جدایه مورد مطالعه، در بستر برگ خرما و کاه گندم به ترتیب با 32/5 و 28/5 میلیمتر در روز اتفاق افتاد. همچنین کمترین سرعت رشد میسلیوم نیز در بستر کاه برنج و کاه ذرت با رشد میسلیومی 01/5 مشاهده شد. بر اساس مقایسه میانگین مکمل های غذایی مورد مطالعه نیز در 5 گروه قرار گرفتند. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که سریع ترین سرعت رشد میسلیوم جدایه مورد مطالعه، در بستر غنی شده با 10 درصد پودر سویا با میزان رشد میسلیومی 03/6 میلیمتر در روز اتفاق افتاد. همچنین تیمار شاهد (بدون مکمل) و تیمار غنی شده با 20 درصد پودر سویا نیز به ترتیب با میزان رشد میسلیومی 63/5 و 55/5 از رشد خوبی برخوردار بودند. در تیمارهای غنی شده با 20 و 30 درصد خاک ارّه نیز به ترتیب با میزان رشد 66/4 و 52/4 میلیمتر در روز کمترین میزان رشد میسلیومی مشاهده شد. در مجموع، نتایج نشان داد که بین تیمار 10 درصد پودر سویا با سایر تیمار ها اختلاف معنی دار در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. باوجوداین، اختلاف معنی داری بین تیمار 20 درصد سویا با شاهد، تیمار های 10 و 20 درصد خاک ارّه و تیمارهای 20 و 30 درصد خاک ارّه اختلاف معنی دار مشاهده نشد. با توجه به نتایج فوق در کل می توان چنین استنباط کرد که استفاده از مکمل پودر سویا در مقایسه با خاک ارّه برای غنی سازی بستر های کشت بهتر بوده و علاوه براین استفاده از سطوح پایین مکمل پودر سویا رشد میسلیومی بهتری را القا می کند. بر اساس مقایسه میانگین همچنین دماهای مورد مطالعه در 3 گروه قرار گرفتند. نتایج حاصل از مقایسه میانگین داده ها نشان داد که اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد بین دماهای 20، 23 و 26 درجه سانتیگراد وجود داشت. بر اساس مقایسه میانگین داده ها، رشد میسلیومی قارچ مورد مطالعه در دمای 26 درجه سانتیگراد با میانگین رشد 49/5 میلیمتر در روز از بالاترین میزان رشد و در دمای 20 درجه سانتیگراد با میانگین 88/4 میلیمتر در روز از کمترین میزان رشد برخوردار بود. نتایج همچنین نشان داد که بین تیمار 26 درجه سانتیگراد با سایر دماها اختلاف معنی داری وجود داشت. و نیز بین تیمار 23 و 20 درجه سانتیگراد نیز اختلاف معنی دار وجود داشت. بررسی اثرات متقابل نشان داد که کلیه اثرات متقابل در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بررسی اثر متقابل بین بستر کاشت و مکمل های مورد استفاده نشان داد که بیشترین سرعت رشد میسلیوم مربوط به بستر برگ خرما غنی شده با 10 درصد پودر سویا با میانگین 61/6 میلیمتر در روز بود. همچنین بستر کاه گندم شاهد (بدون مکمل ) نیز با میانگین 35/6 میلیمتر در روز از رشد میسلیومی بالایی برخوردار بود. باوجوداین، کمترین میزان رشد میسلیوم در بستر کاه ذرت غنی شده با 30 درصد پودر سویا مشاهده شد. اثر متقابل بین مکمل های مورد استفاده با دماهای مورد استفاده نشان داد که بیشترین سرعت رشد میسلیوم مربوط به بستر غنی شده با 10 درصد پودر سویا و در دمای 26 درجه سانتیگراد با میانگین 83/6 میلیمتر در روز بود. همچنین بستر غنی شده با 20 درصد پودر سویا و شاهد نیز با رشد میسلیومی به ترتیب برابر با 25/6 و 5.88 میلیمتر در روز و در دمای 26 درجه سانتیگراد نیز از سرعت رشد مطلوبی برخوردار بودند. با وجوداین در مکمل 30 درصد پودر سویا در دمای 20 درجه سانتیگراد با میانگین 45/4 میلیمتر در روز و مکمل 30 درصد خاک ارّه در دمای 23 درجه-سانتیگراد با میانگین 42/4 میلیمتر در روز کمترین سرعت رشد میسلیوم مشاهده شد. اثر متقابل بین کاه-های مورد استفاده با دماهای مورد استفاده نیز نشان می دهد که بیشترین سرعت رشد میسلیوم در بستر کاه گندم در دمای 26 درجه سانتیگراد با میانگین 02/6 میلیمتر در روز از بالاترین میزان رشد و بستر کاه برنج در دمای 20 درجه سانتیگراد با میانگین 51/4 میلیمتر در روز از کمترین میزان رشد برخوردار بودند. بررسی اثرات متقابل بین بسترکشت، مکمل های غذایی و دماهای مورداستفاده بیانگر وجود اختلاف معنی دار در سطح احتمال یک درصد بین آنها بود. بالاترین میزان رشد در دمای 20 درجه سانتیگراد در بستر برگ خرما (شاهد) و برگ خرمای غنی سازی شده با 10 درصد پودرکنجاله سویا به ترتیب با میانگین 38/6 و 33/6 میلیمتر در روز و کمترین میزان رشد میسلیوم در بستر کاه ذرت غنی شده با 30 درصد پودرکنجاله سویا با میانگین 60/3 میلیمتر در روز مشاهده شد. در دمای 23 درجه سانتیگراد بستر برگ خرما غنی شده با 10 درصد پودرکنجاله سویا با میانگین 90/ 6 میلیمتر در روز از بالاترین میزان رشد میسلیوم و بستر برگ خرما غنی شده با 30 درصد خاک ارّه با میانگین 98/3 میلیمتر در روز از کمترین میزان رشد برخوردار بود. همچنین جدایه موردمطالعه در دمای 26 درجه سانتیگراد در بسترکاه گندم (شاهد) با میانگین 44/7 میلیمتر در روز بالاترین میزان رشد میسلیوم و در بستر برگ خرما غنی شده با 30 درصد پودرکنجاله سویا با میانگین 81/3 میلیمتر در روز کمترین میزان رشد میسلیوم را نشان داد.

چکیده: تولید اسپان پایه و اساس صنعت تولید قارچ بوده و عامل مهمی در پرورش قارچ در سراسر جهان به شمار می آید. بنابراین در این مطالعه، آزمایشهایی به منظور تعیین بهترین بستر برای تولید اسپان قارچ های صدفی با استفاده از دانه های گندم، جو، جو پوست کنده، ذرت وارزن و خاک اره و پودر کنجاله سویا به عنوان مکمل های غذایی با نسبتهای 10، 20 و 30 درصد انجام گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. با توجه به جدول تجزیه واریانس اختلاف معنی داری بین تیمارهای مختلف و اثر متقابل آنها در سطح احتمال 1 درصد مشاهده شد. باوجوداین، اثر متقابل دانه غلات و قارچ معنی دار نبود. نتایج حاصل از تجزیه داده ها نشان داد که تیمار جو پوست کنده با رشد میسلیومی 67/10میلیمتر در روز از بالاترین میزان رشد میسلیومی برخوردار بود و بعد از آن، ارزن و گندم به ترتیب با رشد میسلیومی 90/9 و 79/9 میلیمتر در روز از بهترین رشد برخوردار بودند. در تیمار ذرت با رشد میسلیومی 11/9 میلیمتر در روز کمترین میزان رشد مشاهده شد. باوجوداین، بین تیمار جو پوست کنده با سایر تیمارها اختلاف معنی داری وجود داشت. علاوه بر این، تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد بین بسترهای غنی سازی شده وجود داشت. براساس مقایسه میانگین داده ها به روش توکی، تیمارهای اعمال شده در چهار گروه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین تیمار شاهد (فاقد مکمل) و بقیه ی تیمار ها اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت به طوری که قارچهای مورد مطالعه در تیمار شاهد با رشد میسلیومی 34/13 میلیمتر در روز از بالاترین میزان رشد و تیمار غنی شده با 20 و 30 درصد سویا به ترتیب با رشد میسلیومی 51/7 و 13/6 میلیمتر در روز از پایین ترین میزان رشد برخورار بودند. در تیمار غنی سازی شده با خاک ارّه نیز تیمار 10 درصد با 52/11 میلیمتر در روز از بالاترین میزان رشد نسبت به تیمارهای 20 و 30 درصد برخوردار بود. در مجموع، رشد میسلیومی سریع-تری در بسترهای غنی شده با خاک ارّه نسبت به پودر کنجاله سویا مشاهده شد و با افزایش نسبت غنی سازی در هر دو نوع مکمل، میزان رشد میسلیوم کاهش یافت. مقایسه میانگین بین سویه های مورد مطالعه نشان داد که از بین دو گونه قارچ مورد مطالعه، قارچ hypsizygus ulmarius با رشد میسلیومی 84/10 میلیمتر در روز در مقایسه با قارچ p. eryngii با رشد میسلیومی 72/8 میلیمتر در روز از سرعت رشد سریع تری برخوردار بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل نوع بستر و مکمل های مورد استفاده بر رشد رویشی قارچ های مورد مطالعه اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد داشت. براساس مقایسه میانگین داده ها در قارچ pleurotus eryngii تیمارها در 13 گروه قرار گرفتند. در مجموع، مقایسه میانگین داده ها نشان داد که قارچ pleurotus eryngii در تیمار ارزن (غنی نشده) با رشد میسلیومی (51/13 میلیمتر در روز) از سرعت رشد بیشتری نسبت به سایر تیمارها برخوردار بود، در حالی که جو غنی شده با 30 درصد سویا با رشد میسلیومی (72/4 میلیمتر در روز) از کمترین سرعت رشد برخوردار بود. همچنین، براساس مقایسه میانگین داده ها در قارچ hypsizygus ulmarius تیمارها در 19 گروه قرارگرفتند. قارچ hypsizygus ulmarius در تیمار جو پوست کنده (غنی نشده) با رشد میسلیومی (14/17میلیمتر در روز) از بیشترین سرعت رشد و تیمار ارزن غنی شده با 30 درصد سویا با رشد میسلیومی (46/5 میلیمتر در روز) از کمترین سرعت رشد برخوردار بود.

گیاه درمنه کوهی ((atemisia aucheri از تیره آفتابگردان و کاکوتی( ziziphora tenuior) از تیره نعناعیان است. با توجه به این که در سال های اخیر پیشرفت های زیادی در زمینه فنون کشت بافت و استخراج متابولیت های ثانویه فرّار از طریق کشت بافت صورت گرفته است، در این پژوهش ریزنمونه های گونه های مذکور از نظر کالوس زایی و متابولیت های ثانویه فرّار مورد بررسی قرار گرفته اند. در مرحله اول این پژوهش ترکیب هورمونی محیط کشت ها، برای کالوس زایی بررسی شد. در مرحله دوم، بررسی های لازم جهت وجود متابولیت های ثانویه فرّار در کالوس های حاصله انجام شد. نتایج نشان دادند که استفاده از هورمون های 2و4-دی کلرو فنوکسی استیک اسید (2,4-d)، بنزیل آمینوپورینbap) ) و کینتین (kin) اثرات متفاوتی در تولید کالوس در گونه های مذکور دارد. تیمار های هورمونی به-کار رفته برای گیاه چه، ژمول و بذر درمنه کوهی حاوی غلظت های مختلفی از هورمون های 2,4-d (1،2، 5/0 میلی گرم برلیتر) و kin (3و1 ، 5/0 میلی گرم بر لیتر) و bap (1و 5/0 میلی گرم بر لیتر) بود. بالاترین مقدار کالوس زایی برای درمنه کوهی در غلظت های 5/0 میلی گرم در لیتر2,4-d و 1 میلی گرم در لیتر kin و 5/0 میلی گرم در لیتر 2,4-d و 5/0 میلی گرم در لیتر bap مشاهده شد. تیمار های هورمونی به کار رفته برای گیاه چه، ژمول و بذر کاکوتی حاوی غلظت های مختلفی از هورمون های 2,4-d (1،2،3، 5/. میلی گرم برلیتر) و kin(1،2،3،4،5/0 میلی گرم بر لیتر) و bap (1و 5/0 میلی گرم بر لیتر) بود. بالاترین مقدار کالوس زایی برای کاکوتی در غلظت های 5/0 میلی گرم در لیتر 2,4-d و 5/0 میلی گرم در لیتر kin و 5/0 میلی گرم در لیتر 2,4-d و 5/0 میلی گرم در لیتر bap مشاهده شد. از اجزای اصلی اسانس کالوس درمنه کوهی: ایکوسان (eicosan) و کاریو فیلین اکسید ((caryophyllene oxide و از اجزای اصلی اسانس کالوس کاکوتی: ان-دوکان (n-(dodecane و تترادکان ((tetradecane می باشند.

به منظور بررسی سرعت رشد رویشی قارچ های صدفی (pleurotus spp.) روی محیط های کشت عصاره دانه های غلات 2 آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. در آزمایش اول، به منظور ارزیابی تأثیر ph بر سرعت رشد رویشی قارچ های pleurotus eryngii، p. ulmarius و p. florida از سطوح مختلف ph (5، 5/5، 6، 5/6 و 7) و محیط های کشت عصاره دانه های غلات (گندم، جو، چاودار، سورگوم، ذرت و ارزن) استفاده شد. پس از مایه زنی، محیط های کشت در دمای 2±25 درجه سانتیگراد در شرایط تاریکی قرار گرفتند و رشد رویشی آنها به صورت روزانه (میلیمتر در روز) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد قارچ های مورد مطالعه در ph 5/6 و 7 محیط های کشت تهیه شده به جز ارزن و ذرت از سرعت رشد رویشی بیشتری برخوردار بودند. در آزمایش دوم، به منظور ارزیابی تأثیر ملاس در رشد رویشی از سطوح 2، 4 و 6 گرم در لیتر در محیط های کشت عصاره غلات استفاده شد. نتایج نشان داد که با افزایش سطح ملاس در تمامی تیمار ها سرعت رشد رویشی نیز افزایش یافت. بعلاوه، به منظور بررسی تأثیر ویتامین های گروه b بر سرعت رشد رویشی قارچ های مورد مطالعه روی محیط کشت عصاره گندم آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. در این آزمایش، ویتامین های بیوتین (b7)، تیامین (b1)، پیرودوکسین (b6) و نیکوتینیک اسید (b3) در غلظت های 0، 250، 500 و 750 میلی گرم در لیتر به محیط های کشت اضافه شدند. نتایج نشان داد که در قارچ p. eryngii با افزایش سطح ویتامین ها، سرعت رشد رویشی افزایش یافت و بیشترین میزان رشد در غلظت 750 میلی گرم در لیتر بیوتین مشاهده شد. باوجوداین، در p. florida بیشترین سرعت رشد رویشی در غلظت 250 میلی گرم در لیتر ویتامین تیامین حاصل شد و میزان رشد با افزایش سطح ویتامین ها، کاهش یافت. از سوی دیگر، در p. ulmarius نیز با افزایش غلظت ویتامین ها سرعت رشد رویشی کاهش یافت. علاوه بر این، ویتامین نیکوتینیک اسید در p. florida و p. ulmarius کمترین میزان رشد رویشی را القاء نمود.

ضایعات کشاورزی و صنعتی می توانند به عنوان یک منبع غنی از مواد لیگنوسلولزی به کار گرفته شوند. استفاده از این ضایعات علاوه بر ممانعت از آلودگی محیط زیست، موجب استفاده بهینه از آنها خواهد شد. با توجه به افزایش روزافزون جمعیت و نیاز به تامین پروتئین، عناصر معدنی و نیز ویتامین های مورد نیاز از یک و افزایش قیمت نهاده های تولید از سوی دیگر، هدف از این تحقیق، بررسی امکان پرورش قارچ شیتاکه روی ضایعات مختلف کشاورزی در راستای تولید قارچهایی با کیفیت بالا و انتخاب بهترین بستر از بین ضایعات مختلف کشاورزی می باشد. از این رو، تحقیق حاضر به منظور ارزیابی سرعت رشد رویشی و امکان تولید اندام بارده قارچ شیتاکه روی ضایعات مختلف کشاورزی انجام شد. برای ارزیابی سرعت رشد رویشی از بسترهای کاه گندم، برنج، جو، ارزن و ضایعات سویا و برای ارزیابی امکان تولید قارچ شیتاکه از بسترهای کاه گندم، جو و ارزن استفاده شد. همچنین از کنجاله سویا و خاک ار?ه به عنوان مکمل در بسترهای کشت استفاده گردید. برای این منظور پس از جمع آوری ضایعات مختلف کشاورزی، ضایعات به قطعات 1 تا 2 سانتیمتری خرد شدند. سپس به مدت یک شبانه روز در آب خیسانده شده و در نهایت در داخل لوله های آزمایش جهت بررسی رشد رویشی و در داخل کیسه های پلاستیکی جهت ارزیابی امکان تولید قارچ پر شده و پس از استریل کردن در اتوکلاو، عمل مایه زنی صورت گرفت. پس از آغاز رشد میسلیوم، اندازه گیری سرعت رشد هر روز صورت گرفته و تا رسیدن میسلیوم به انتهای لوله ادامه یافت.به منظور بررسی امکان تولید قارچ، پس از ظهور قارچ ها و رسیدن اندازه آنها به حد قابل برداشت، عمل برداشت صورت گرفت، به طوری که پس از برداشت قارچ ها وزن تر و در نهایت، عملکرد و کارآیی بیولوژیکی محاسبه گردید. بررسی اثر متقابل بستر کاشت و مکمل در سطح احتمال %1 معنی دار بود. به طوری که تغییرات اثر متقابل، تغییر از نوع ترتیب بود. نتایج نشان داد که بیشترین سرعت رشد رویشی در بستر کاه جو غنی شده با 10 درصد پودرکنجاله سویا (1/5 میلیمتر در روز) اتفاق افتاد. باوجوداین، کمترین میزان رشد در بستر کاه برنج غنی شده با 30 درصد پودر کنجاله سویا (6/1 میلیمتر در روز) مشاهده شد. در مجموع، در تمامی تیمارها میزان رشد رویشی با افزایش سطح کنجاله سویا، کاهش یافت. همچنین نتایج نشان داد که بیشترین کارآیی بیولوژیکی به ترتیب روی بسترهای سویای غنی شده با 10 درصد خاک ار?ه (25/85%)، کاه جو (74/84%) و گندم غنی شده با 20% مکمل خاک ار?ه (01/84%) و کمترین کارآیی بیولوژیکی روی بستر کاه گندم (81/26%) مشاهده شد. علاوه براین، بیشترین وزن تر و عملکرد و در کاه جو (به ترتیب56/121گرم و %31/24) اتفاق افتاد. باوجوداین، کمترین وزن تر و عملکرد در کاه گندم (به ترتیب به میزان 72/26 گرم و %34/5 ) مشاهده شد. در مجموع، نتایج نشان داد که کارایی بیولوژیک در کاه جو و گندم با افزایش سطح خاک ارّه، افزایش یافت. باوجوداین، بسترهای غنی سازی شده با کنجاله سویا در تولید اندام بارده شکست خوردند.

به¬ منظور بررسی سرعت رشد رویشی قارچ شیتاکه روی محیط های کشت عصاره دانه های غلات 5 آزمایش مختلف انجام شد. آزمایش اول، به¬صورت طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار با سطوح مختلف ph ( 5/4، 5 و 5/5) و محیط های کشت عصاره دانه های غلات (گندم، جو، چاودار، سورگوم، ذرت و ارزن) انجام گرفت. پس از مایه زنی، محیط های کشت در دمای 2±25 درجه سانتیگراد در شرایط تاریکی قرار گرفتند و رشد رویشی آنها به صورت روزانه (میلیمتر در روز) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که قارچ مورد مطالعه در تیمار سورگوم با 5/4ph= از بالاترین میزان رشد میسلیومی (4/10 میلیمتر در روز) برخوردار بود. به منظور ارزیابی تأثیر ملاس چغندر قند در رشد رویشی از سطوح صفر، 1،2 و 3 گرم در لیتر در محیط های کشت عصاره غلات آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک¬های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش سطح ملاس در تمامی تیمار ها سرعت رشد رویشی کاهش یافت. به منظور ارزیابی تأثیر ویتامین های گروه b بر سرعت رشد رویشی قارچ های مورد مطالعه روی محیط کشت عصاره سورگوم و گندم آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. در این آزمایش، ویتامین های بیوتین (b7)، تیامین (b1)، پیرودوکسین (b6) و نیکوتینیک اسید (b3) در غلظت های0، 25/0، 5/0، 75/0 و 1 میلی گرم در لیتر به محیط های کشت اضافه شدند. عصاره سورگوم غنی¬شده با 25/0 میلی¬گرم در لیتر تیامین ((b1 بالاترین میزان رشد میانگین (9/12 میلیمتر در روز) را موجب شد. در آزمایش بعدی 25/0 میلی¬گرم در لیتر ویتامین¬ها به عصاره سورگوم و گندم آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که عصاره گندم غنی شده با ترکیب ویتامین¬ها پایین¬ترین میزان رشد را القا کرد (57/10 میلیمتر در روز). در نهایت به منظور ارزیابی تأثیر تنظیم کننده¬ها بر سرعت رشد رویشی شیتاکه آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. در این آزمایش تنظیم کنندهای (iaa)، (naa)، (ga3) و 2-4-d در غلظت¬های 0، 1/0، 1، و 10 میلی¬گرم در لیتر به محیط¬های کشت اضافه شدند.در این مطالعه،بالاترین میزان رشد در عصاره سورگوم غنی شده با ا میلی¬گرم در لیتر 2,4-d (1/15 میلیمتر در روز) مشاهده شد. از سویی دیگر، به منظور بررسی تاثیر نوع بسترکشت (نسبت¬های مختلف گندم، جو و ارزن) بر عملکرد، کارایی بیولوژیکی، وزن تر و خشک قارچ شیتاکه آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که کاه گندم (%100)، بیشترین عملکرد (%46/18)، کارایی بیولوژیکی (%37/96)، وزن تر (25/182 گرم) و وزن خشک (8/16 گرم) را القا نمود.

قارچ خوراکی دکمه¬ای (agaricus bisporus) به دلیل ارزش غذایی و دارویی دارای اهمیت زیادی است. این قارچ در مراحل رشدی خود در معرض بسیاری از عوامل بیماری¬زا و آفات قرار می¬گیرد. به دنبال مشاهده برخی علایم ناشی از قارچ¬های بیماری¬زا روی قارچ خوراکی، مراکز پرورش و تولید قارچ خوراکی دکمه¬ای در استان اردبیل در سال های 91 و 92 مورد بازرسی و نمونه¬برداری قرار گرفتند. پس از جداسازی و خالص¬سازی، 72 جدایه قارچی به دست آمد و با استفاده از کلیدهای شناسایی و مقالات و منابع معتبر تا حد گونه مورد شناسایی قرار گرفتند. از بین این جدایه¬ها، 35 جدایه متعلق به جنس lecanicillium، 21 جدایه متعلق به جنسtrichoderma ، 12 جدایه متعلق به جنسmycogone و 4 جدایه متعلق به جنس cladobotryium بودند که به ترتیب عامل ایجاد بیماری¬های حباب خشک، کپک سبز، حباب تر و تار عنکبوتی روی قارچ¬های خوراکی هستند و این عوامل برای اولین بار از استان اردبیل گزارش می¬شوند. نتایج بررسی¬ها نشان داد که بیشترین عامل خسارت¬زا در استان اردبیل بیماری حباب خشک و کمترین آن بیماری تار عنکبوتی می¬باشد. همچنین نتایج به¬دست آمده نشان داد که در مناطق مختلف استان، عامل بیماری کپک سبز شیوع بالایی را از خود نشان می¬داد، در حالی¬ که قارچ عامل بیماری حباب خشک پراکنش نسبتا یکنواختی را از نظر تنوع گونه در مناطق مختلف استان نشان داد. همچنین یافته¬های این تحقیق مشخص کرد که بیماری حباب تر در مناطق سردسیر شیوع بالاتری نسبت به مناطق گرمسیری دارد. این نتایج، اطلاعات مفیدی را برای پیشگیری و کنترل بیماری¬های قارچی در واحدهای تولیدی قارچ خوراکی در استان فراهم می¬کند تا بتوان در جهت افزایش تولید و بهره¬وری این محصول مهم اقدامات موثری را انجام داد.

بالنگوی شهری (lallemantia iberica) گیاهی دارویی از خانواده ی نعناعیان (lamiacea) می باشد. این گیاه، گیاهی یکساله و علفی است و از نواحی قفقازی منشا می گیرد و در نقاط مختلف ایران یافت می شود. گیاه بالنگو عمدتا حاوی فلاونوئید، تری ترپن، استروئید و فنولیک اسید است و دارای خواص دارویی مختلف می باشد. از جمله خواص دارویی این گیاه می توان به خاصیت ضد سرفه، مسکن درد، رفع کننده ی نفخ ویبوست، مفید برای دل پیچه و شکم روش، مقوی قلب، درمان اسهال های دموی، درمان غش و جنون، مدر و درمان آسم اشاره کرد. درسالهای اخیر القای بافت کالوس به عنوان یک روش جدید و مدرن برای بدست آوردن متابولیت های ثانویه و اسانس مطرح شده است. همچنین یکی از روش های مهم جهت تولید انبوه کالوس، استفاده از تکنیک کشت بافت گیاهی می باشد. در مرحله اول این پژوهش ترکیب هورمونی محیط کشت ها، برای کالوس زایی بررسی شد. در مرحله دوم، بررسی های لازم جهت وجود متابولیت های ثانویه فرار در کالوس های حاصله انجام شد. نتایج حاصل از مرحله اول پژوهش نشان داد که استفاده از هورمون های ) 2,4-d 2و4-دی کلرو فنوکسی استیک اسید)، bap ( بنزیل آمینوپورین) و kin (کینتین) اثرات متفاوتی در تولید کالوس در گونه مذکور دارد. بالاترین میزان القای کالوس در ترکیب هورمونی 4 میلی گرم در لیتر 2,4-d و 1/5 میلی گرم در لیتر bap و نیز در ترکیب هورمونی 4 میلی گرم در لیتر 2,4-d و 0/5 میلی گرم در لیتر kin مشاهده شد. نتایج حاصل از مرحله دوم پژوهش نشان داد که عمده ترکیبات موجود در اسانس اندام هوایی گیاه بالنگو شهری تیمول، اکتان، دکان، اکتا دکان و کارواکرول می باشد که ازبین این ترکیبات فقط کارواکرول در اسانس گونه های دیگر از بالنگو مشاهده شده است.

قارچ های خوراکی دکمه ای و صدفی دارای ارزش اقتصادی بالایی هستند که در مراحل مختلف رشد در معرض بسیاری از عوامل بیماریزا و آفات قرار می گیرند. از میان عوامل بیماریزای قارچی مهم، بیماری های حباب تر mycogone perniciosa)) و حباب خشک (verticillium fungicola) باعث کاهش قابل توجهی در عملکرد می شوند. با توجه به کاهش تمایل به پرورش قارچ خوراکی به دلیل ایجاد بیماری ها در زمان پرورش، منسوخ شدن استفاده از بسیاری از قارچ کش ها در کنترل این بیماری ها و ظهور بیمارگرهای مقاوم، پتانسیل اسانس های گیاهان دارویی برای کنترل این بیماری در شرایط درون شیشه ای مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق، پس از برآورد غلظت های موثر 9 اسانس گیاهی شامل مرزه، نعنا، پونه، اکالیپتوس، سیر، اسطوخدوس، مریم گلی، آویشن کوهی و بومادران، فعالیت ضد قارچی آنها از طریق بازدارندگی از رشد میسلیومی قارچ عامل بیماری حباب تر و خشک و قارچ های خوراکی دکمه ای و شاه صدف به روش ماکرودایلوشن ارزیابی شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار صورت گرفت. از بین اسانس های مورد مطالعه، نعنا و آویشن بیشترین اثر بازدارندگی را به ترتیب بر علیه perniciosa m.و l. fungicolaنشان دادند. براساس ارزش ic50، اسانس های اکالیپتوس و اسطوخدوس برای کنترل m. perniciosaو اسانس سیر و اکالیپتوس برای کنترل l. fungicola در تولید قارچ خوراکی دکمه ای می تواند توصیه گردد. به علاوه، اسانس آویشن کوهی و نعنا برای کنترل قارچ بیماریزای m.perniciosa و آویشن کوهی برای کنترل l. fungicola در کشت قارچ شاه صدف پیشنهاد می گردد.

چکیده ندارد.

نتایج نشان داد که دما و طول دوره سرمادهی اثر معنی داری روی صفات مورد مطالعه داشته به طوری که طول دوره فورسینگ با افزایش دما، افزایش یافته ولی با افزایش طول دوره سرمادهی ، طول دوره فورسینگ نیز کاهش یافته است. در مجموع ، صرفنظر از طول دوره سرمادهی ، زودترین گلدهی در رقم بلونا در تیمارهای دمایی 4درجه سانتیگراد اتفاق افتاد ولی درصد گلدهی در تیمارهای دمایی 6 و 8 درجه سانتیگراد بالاتر بود. طول ساقه نیز با افزایش دما و طول دوره سرمادهی ، افزایش یافت. بنابراین نتایج نشان داد که طول ساقه در تیمار دمایی 4 درجه سانتیگراد در تمامی دوره های سرمادهی مناسب برای تهیه شاخه بریده نبود. در مجموع ، پیازهای تیمار شده در دماهای 6 و 8 درجه سانتیگراد به مدت 14 و 16 هفته در نهایت گلهایی با طول مناسب برای تولید شاخه بریده با کیفیت عالی را تولید کردند.