آشکارسازی تغییر اقلیم با استفاده از شاخص های حدی بارش در خراسان بزرگ

تغییرات آب و هوایی با تغییر الگوهای اقلیمی و به هم ریختن نظم اکوسیستم­ها، عواقب جدی بر محیط زیست وارد می­کند. تغییر در الگوهای آب و هوایی می­تواند به وقوع سیل­های شدید، گرما و سرماهای شدید، تکرار بیشتر خشکسالی­ها، بالا آمدن سطح آب دریا، گرم شدن جهانی هوا و ذوب شدن یخ­های دائمی منجر شود. در این پژوهش جهت آشکارسازی تغییر اقلیم در خراسان بزرگ از 25 سال آمار هواشناسی روزانه ایستگاه­های سینوپتیک (14 ایستگاه) از سال 1/1/1987 تا 31/12/2011 استفاده گردید. نتایج بیانگر آن است که ایستگاه­های محدودی از جمله قوچان (10 شاخص)، بجنورد (7شاخص)، گلمکان (5 شاخص)، سبزوار (3شاخص) در تعدادی از نمایه­های حدی بارش روند افزایشی را نشان می­دهند. ایستگاه­های فردوس، تربت حیدریه، قائن و نهبندان 100 درصد و ایستگاه­های بیرجند، طبس، گناباد، مشهد و کاشمر بیش از 90 درصد درچار تغییرات بارشی شده­اند. در بین شاخص­ها، شاخص روزهای مرطوب متوالی با 9/92درصد، شاخص مجموع سالانه بارش روزهای مرطوب با 7/85 درصد، بیشترین درصد کاهشی را نشان می­دهند. لذا در شمال شرق و شرق کشور به غیر از منطقه قوچان و تا حدی بجنورد، دیگر مناطق تغییرات شدید بارشی را در طی 25 سال اخیر تجربه کرده­اند. بنابراین با توجه به روندهای کاهشی و افزایشی شاخص­ها و ویژگی­های ایستگاه­ها (توپوگرافی، ارتفاع، فاصله از منابع رطوبتی و ...) می­توان اینگونه نتیجه گرفت که عامل عرض جغرافیایی نسبت به عامل ارتفاع در تغییر اقلیم منطقه بارزتر می­باشد. چرا که ایستگاه­های که در عرض­های جغرافیائی بالاتر واقع شده­اند (بجنورد، قوچان، گلمکان) در تعدادی از نمایه­های حدی بارش روند افزایشی را از خود نشان می­دهند. این در حالیست که ارتفاع زیاد ایستگاه­های که در عرض­های جغرافیایی پایین­تر نسبت به ایستگاه­های که در عرض­های بالاتر گسترش یافته­اند. (فردوس، قائن، تربت حیدریه، بیرجند، کاشمر، گناباد) نتوانسته است روندهای افزایشی، در میان شاخص­های حدی بارش را به نمایش بگذارد.     abstract climate change with change in climate pattern and disrupt the order of ecosystems, causes serious consequences on the environment. changes in weather patterns can led to the severe flooding, extreme heat and cold, more frequent droughts, sea level rise, global warming and permanent ice melting. in this reaearch, for detecting the climate change in great khorasan, were use 25 year data(14 stations) statistics from1/1/1987 to 31/12/2011.  the results showed that few stations such as ghochan (10 indices), bojnourd (7 indices), golmakan (5 indices), sabzevar (3 indices) have an increase in the number of extreme precipitation indices. ferdows, torbat heidarieh, ghaen and nehbandan stations 100% and birjand, tabas, gonabad,mashhadand kashmar stations over than 90% from  rainfall changes.  among the indices, consecutive wet days index(cwd) with 92.9% , total annual precipitation wet days index (prcptot) with 85.7%, show the largest percentage decline. so in the north-west oniran, except of ghochan and to some extent bojnourd , other station have experienced drastic changes in precipitation in the last 25 years. also according to descending and ascending trend of indicators and stations features (topography, height, distance from damp sources and ….) we can result that in climate change  latitude is more obvious than longitude. because stations in upper latitude (bojnord, ghochan, golmakan) in some extreme precipitation indicators show ascending trend; while large height of stations in lower latitude (ferdows, ghaen, torbat heidarie, birjand, kashmar, gonabad) has failes to show the ascending trends of extreme precipitation indicators.                      keyword : great khorasan, extreme precipitation indicators, climate change, the significance level.