اثر مکمل‌یاری با آهن به تنهایی و توأم با ویتامین C بر نشانگرهای استرس اکسیداتیو در دختران دانشجوی مبتلا به فقر آهن

چکیده مقدمه: وجود آهن اضافی در بدن می‌تواند به عنوان یک پرواکسیدان، موجب افزایش استرس ‌اکسیداتیو شود. این پژوهش با هدف مقایسه‌ی شاخص‌های استرس اکسیداتیو در افراد مبتلا به فقر آهن و افراد سالم و هم‌چنین تعیین اثر آهن‌‌یاری همراه و بدون ویتامین C بر وضعیت دفاع آنتی‌اکسیدانی و استرس اکسیداتیو در دختران مبتلا به فقر آهن انجام شد. مواد و روش‌ها: این مطالعه یک کارآزمایی بالینی تصادفی دو سوکور است. 60 دانشجوی دختر مبتلا به فقرآهن و 30 دانشجوی غیرمبتلا (گروه شاهد) از بین 289 دانشجوی دختر ساکن خوابگاه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انتخاب شدند. غلظت هموگلوبین با استفاده از دستگاه سِل‌کانتر و غلظت فریتین سرم به روش الایزا اندازه‌گیری شد. مبتلایان به فقرآهن پس از همسان‌سازی به طور تصادفی به گروه‌های دریافت‌کننده‌ی روزانه 50 میلی‌گرم آهن عنصری (گروه 1) و 50 میلی‌گرم آهن عنصری +500 میلی‌گرم اسیداسکوربیک (گروه 2) به مدت 12 هفته تقسیم شدند. غلظت MDA، TAC و ویتامین C سرم در شروع و پایان هفته‌های 6 و 12 در گروه‌های مورد مطالعه اندازه‌گیری شد. داده‌ها با استفاده از آزمون‌های تی و تکرار شونده تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها: در ابتدای مطالعه، میانگین TAC سرم در افراد سالم نسبت به افراد مبتلا به فقر آهن بالاتر بود (47/0±87/3 در مقابل 41/0±4/3 میلی‌مول در ‌لیتر، 001/0>p). در پایان مطالعه، TAC سرم در مبتلایان به فقرآهن افزایش یافت و نه فقط نسبت به شروع مطالعه (درون‌گروهی) بلکه حتی در مقایسه با افراد سالم (بین‌گروهی) نیز غلظت آن بالاتر رفت (6/3±1/5 در مقابل 4/0±7/4 میلی‌مول در لیتر، 001/0>p). در مقابل، غلظت مالون دی‌آلوئید (MDA) سرم بعد از 6 هفته در گروه 1 از 14/0±7/1 به 09/0±1/1 (001/0>p) و در گروه 2 از 18/0±9/1 به 12/0±1/1 نانومول در میلی‌لیتر (001/0>p) رسید. البته در هفته‌ی دوازدهم، MDA سرم در گروه 1 به 15/0±7/1 نانومول در میلی‌لیتر افزایش یافت (001/0>p). در گروه 2، با وجود افزایش MDA سرم نسبت به هفته‌ی دوازدهم مطالعه، هم‌چنان غلظت کمتر از شروع بود (1/0±4/1 در مقابل 18/0±9/1 نانومول در میلی‌لیتر، 03/0>p). نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد که وضعیت نظام دفاع آنتی‌اکسیدانی در مبتلایان فقر آهن با آهن‌یاری به خصوص همراه اسیداسکوربیک و حداقل در هفته‌های اول درمان بهبود معنی‌داری می‌یابد. بنابراین رویکرد اخیر برای درمان فقر آهن توصیه می‌شود.