ارزیابی ارتباط بین ویژگی‌های کمی پوشش گیاهی و وضعیت مرتع در روش‌های چهار و شش فاکتوری در مراتع نیمۀ شمالی استان اردبیل

گزینش متغیرهای بوم­شناختی مناسب برای درک چگونگی‌ عملکرد‌ و انداز‌ه‌گیری وضعیت مرتع حیاتی ولی به­دلیل تعدد  و پیچیدگی روابط بین اجزاء اکوسیستم، دشوار است. هدف این تحقیق، تسهیل شیوۀ ارزیابی کمی عوامل بوم‌شناختی در تعیین وضعیت مرتع به روش‌های چهار‌فاکتوری و شش‌‌‌فاکتوری با استفاده از برخی متغیرهای ساختاری و عملکردی پوشش گیاهی است. در این مطالعه، ابتدا وضعیت 28 مرتع در شمال استان اردبیل با روش‌های چهار‌فاکتوری و شش‌فاکتوری به‌تفکیک رویشگاه‌های بوته-علفزار و علف-بوته‌زار تعیین و برخی متغیرهای پوشش گیاهی آن­ها اندازگیری کمی شد. سپس امتیازات وضعیت حاصل از دو روش مذکور مقایسه گردید و ضمن بررسی ارتباط بین متغیرهای کمی پوشش­گیاهی با امتیازات وضعیت مرتع، روابط رگرسیونی خطی چند‌متغیره به‌روش گام‌به‌گام استخراج شد. نتایج نشان داد متوسط امتیاز تراز‌شدۀ وضعیت مرتع در روش چهار‌فاکتوری در دو رویشگاه‌ علف-بوته‌زار و بوته-علفزار (به‌ترتیب 69 و 60 امتیاز) بالاتر از روش شش‌فاکتوری (به‌ترتیب 64 و 54 امتیاز) برآورد گردیده است. مقایسات آزمون تی-زوجی امتیاز وضعیت روش‌های چهار و شش‌‌فاکتوری گویای اختلاف معنی‌دار‌ (05/0P≤) بین دو روش است. متغیرهایی همچون تاج پوشش گونه‌های کلاس یک، تاج پوشش کل، تاج پوشش پهن‌برگان، تاج پوشش پهن‌برگان یکساله و تولید دارای بیش‌ترین ارتباط مثبت معنی‌دار‌ (05/0P≤) و متغیرهای تاج پوشش گونه‌های کلاس سه و پوشش سنگ و سنگریزه دارای بیش‌ترین ارتباط منفی معنی‌دار‌ (05/0P≤) با وضعیت مرتع می­باشند. مدل‌های رگرسیونی گویای ارتباط قوی (41/88-50/72= 2R) بین متغیرهای مورد ارزیابی با امتیاز وضعیت مرتع بودند. نتایج اعتبارسنجی مد‌ل‌ها بیانگر قابلیت متغیرهای کمی انتخابی در پیش‌بینی امتیاز وضعیت مراتع بوته-علفزار و علف-بوته‌زار‌ در هر دو روش است و متغیرهای مذکور می‌توانند در ارزیابی کمی وضعیت مرتع مد نظر قرار گیرند.