ارزیابی تغییرات فیتوشیمیایی، مورفولوژیک و فعالیت آنتی‌اکسیدانی جمعیت‌های گیاه بیلهر (Dorema aucheri) کشت شده در محیط‌های مختلف

مقدمه: بیلهر یا کندل کوهی با نام علمی Dorema aucheri متعلق به تیره چتریان و از جمله گیاهان دارویی انحصاری ایران می‌باشد. با توجه به خطر انقراض این گونه ارزشمند گیاهی تاکنون بررسی جامعی بر روی اثر ویژگی‌های اقلیمی بر صفات مختلف در جمعیت‌های گیاه بیلهر در مناطق مختلف جغرافیایی انجام نگرفته است. هدف: بررسی تغییرات صفات مورفولوژیک، فیتوشیمیایی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی در جمعیت‌های بیلهر کشت شده در محیط‌های مختلف  بود. روش بررسی: این تحقیق در قالب طرح آزمایشی بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در نیمه دوم آبان ماه 1393 در سه منطقه مختلف آب و هوایی اجرا شد. محتوای تام فنلی و فلاونوئیدی گیاه به روش رنگ‌سنجی اندازه‌گیری شد. فعالیت آنتی‌اکسیدانی گیاه به دو روش روبش رادیکال‌های آزاد DPPH و قدرت احیاکنندگی آهن (FTC) اندازه‌گیری شد و اسانس با روش تقطیر با آب به دست آمد. برای بررسی اثر عوامل محیطی بر صفات فیتوشیمیایی از تجزیه همبستگی کانونیک (CCA) استفاده شد. نتایج: نتایج حاکی از آن بود که صفات مورد بررسی بین جمعیت‌ها و مکان‌های مختلف از نظر آماری تفاوت معنی‌داری داشتند. از لحاظ درصد اسانس و محتوای ترکیبات فنولیک، جمعیت گرگو در محیط کشت مارگون و جمعیت دیشموک در شرایط اصفهان به ترتیب بیشترین و کمترین میزان را نشان دادند. نتیجه‌گیری: جمعیت گرگو عملکرد بهتری از لحاظ صفات فیتوشیمیایی و بیشتر صفات مورفولوژیک در کلیه مناطق مورد بررسی از خود نشان داد که پیشنهاد می‌شود در زمینه اهلی‌سازی این جمعیت گیاهی مطالعه بیشتری انجام شود.