ارزیابی و انتخاب لاین‌های جهش‌یافته برنج بر اساس شاخص‌های تحمل به خشکی

Authors

  • برزو کازرانی گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
  • حسین صبوری گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران
  • خلیل زینلی نژاد گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
  • سعید نواب پور گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
  • سیده ساناز رمضانپور گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
  • علی اسکندری پژوهشکده کشاورزی هسته‌ای، پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، کرج، ایران
Abstract:

سابقه و هدف برنج از مهمترین محصولات کشاورزی ایران و جهان است و خشکی عامل محدود‌کننده مهم در تولید این محصول است. اصلاح برای تحمل به خشکی می‌تواند روشی موثر برای بهبود و پایداری عملکرد در مناطق کم‌آب باشد. القای جهش شیوه‌ای مناسب در افزایش تنوع ژنتیکی گیاهان زراعی است. تحقیق حاضر به‌منظور شناسایی و گروه‌بندی لاین‌های جهش‌یافته برنج متحمل و حساس به تنش خشکی انجام شد. مواد و روش‌ها لاین‌های والدی از نسل نهم حاصل از تلاقی ارقام اهلمی طارم (نسبتا حساس به خشکی) و سپیدرود (نسبتا متحمل به خشکی) به‌دست آمد. در سال 1394 به منظور بهبود تنوع ژنتیکی در تحمل به خشکی پرتوتابی با پرتو گاما (250 گری) بر روی 300 لاین نسل نهم در پژوهشکده کشاورزی هسته‌ای کرج صورت پذیرفت. با انجام غربال اولیه در نسل M1 بر مبنای صفات مهم زراعی و اصلاحی، 96 لاین جهش‌یافته انتخاب شدند. آزمایش حاضر با 96 لاین جهش‌یافته برنج (M2) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط بدون تنش (غرقاب) و تنش خشکی در سال زراعی 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس اجرا گردید. با استفاده از عملکرد هر ژنوتیپ و میانگین عملکرد ژنوتیپ‌ها در شرایط تنش و بدون تنش، شاخص‌های تحمل به تنش خشکی محاسبه شد. شاخص-های مورد مطالعه شامل SNPI, SPI, SSPI, RDY, RDI, K2STI, K1STI, DI, ATI, STI, SSI, YI, YSI, HM, GMP, MP, TOL بودند. برای تعیین بهترین شاخص‌های شناسایی ژنوتیپ‌های پرمحصول در شرایط متفاوت رطوبتی، از همبستگی شاخص‌ها با عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش استفاده شد. برای شناسایی ارتباط شاخص‌ها از تجزیه‌های چند متغیره شامل تجزیه به مولفه‌های اصلی، تجزیه خوشه‌ای و تجزیه تابع تشخیص استفاده شد. برای تعیین تعداد گروه معنی‌دار در تجزیه خوشه‌ای و محل برش دندروگرام از تابع تشخیص استفاده شد. جهت انتخاب بهترین ژنوتیپ‌ها و شاخص‌های تعیین ژنوتیپ‌های متحمل و حساس به تنش خشکی بای‌پلات ترسیم شد. یافته‌ها نتایج تحلیل همبستگی بین شاخص‌های تحمل به خشکی و عملکرد دانه نشان داد که GMP، HM، STI، MP و RDY برای شناسایی ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا در هر دو شرایط غرقاب و تنش خشکی مناسب هستند. با بررسی توام همبستگی شاخص‌ها با عملکرد دانه (شرایط تنش و بدون تنش) و ضریب تغییرات آن‌ها مشخص می‌گردد، شاخص STI به‌علت دارا بودن همبستگی قابل توجه در هر دو محیط و مقدار ضریب تغییرات بالا به‌عنوان شاخصی که بیشترین تنوع را در شرایط متفاوت رطوبتی توجیه می‌کند، می‌توان معرفی کرد. تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد که سه مولفه اصلی و مستقل 93/99 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه کردند. مولفه‌های اول، دوم و سوم با دارا بودن 47/84، 12/14 و 33/1 درصد از واریانس کل به‌ترتیب به حساسیت به تنش خشکی، مقاومت به تنش خشکی و پتانسیل عملکرد نامگذاری گردید. تجزیه خوشه‌ای با روش WARD و فاصله اقلیدوسی منجر به گروه‌بندی لاین‌های جهش‌یافته برنج شد. تجزیه تابع تشخیص نشان داد که چهار گروه معنی‌دار در تجزیه خوشه‌ای وجود دارد. گروه‌های اول تا چهارم به‌ترتیب دارای 7، 25، 17 و 47 ژنوتیپ بودند. ژنوتیپ‌های خوشه‌های اول و سوم به ترتیب به‌عنوان متحمل و حساس به تنش خشکی شناسایی شدند. نتیجه‌گیری ژنوتیپ شماره 94 به‌عنوان بهترین لاین جهش‌یافته از لحاظ عملکرد و تحمل به تنش خشکی در بین منابع گیاهی موجود در پژوهش حاضر انتخاب شد. بای‌پلات بر اساس دو مولفه اول، شاخص‌های SNPI و SSPI را به‌ترتیب به‌عنوان معیارهای شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل و حساس به تنش خشکی معرفی کرد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی تحمل به خشکی برخی ارقام و لاینهای امید بخش عدس با استفاده از شاخصهای حساسیت و تحمل به خشکی*

خشکی مهمترین تنش غیر زیستی در کاهش تولید محصولات گیاهان زراعی در جهان به شمارمی رود. برای بازدهی بیشتر در به نژادی ارقام برتر در مناطق خشک و نیمه خشک باید بهترین معیارهایمقاومت به خشکی را شناخت. به این منظور 12 رقم و لاین امید بخش عدس در قالب طرح بلوک هایکامل تصادفی با سه تکرار در شرایط تنش خشکی (دیم) و بدون تنش خشکی (آبی) در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل مورد ارزیابی قرار ...

full text

بررسی تحمل به خشکی برخی ارقام و لاینهای امید بخش عدس با استفاده از شاخصهای حساسیت و تحمل به خشکی*

خشکی مهمترین تنش غیر زیستی در کاهش تولید محصولات گیاهان زراعی در جهان به شمارمی رود. برای بازدهی بیشتر در به نژادی ارقام برتر در مناطق خشک و نیمه خشک باید بهترین معیارهایمقاومت به خشکی را شناخت. به این منظور 12 رقم و لاین امید بخش عدس در قالب طرح بلوک هایکامل تصادفی با سه تکرار در شرایط تنش خشکی (دیم) و بدون تنش خشکی (آبی) در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل مورد ارزیابی قرار ...

full text

ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ‌های گندم دوروم بر اساس شاخص‌‌های تحمل به خشکی

  به منظور ارزیابی لاین‌‌های تحمل‌کننده تنش خشکی گندم دوروم، تعداد 49 لاین به همراه رقم آریا به عنوان شاهد، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو تکرار در دو شرایط تنش و بدون تنش در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد مورد بررسی قرار گرفتند. در این بررسی شش شاخص تحمل خشکی شامل شاخص حساسیت به تنش ، شاخص تحمل، شاخص بهره‌وری متوسط، شاخص تحمل تنش، شاخص میانگین هندسی بهره‌وری و میانگین هارمونیک بر اساس عم...

full text

مقایسه تأثیر وضعیت طاق باز و دمر بر وضعیت تنفسی نوزادان نارس مبتلا به سندرم دیسترس تنفسی حاد تحت درمان با پروتکل Insure

کچ ی هد پ ی ش مز ی هن ه و فد : ساسا د مردنس رد نامرد ي سفنت سرتس ي ظنت نادازون داح ي سکا لدابت م ي و نژ د ي سکا ي د هدوب نبرک تسا طسوت هک کبس اـه ي ناـمرد ي فلتخم ي هلمجزا لکتورپ INSURE ماجنا م ي دوش ا اذل . ي هعلاطم ن فدهاب اقم ي هس عضو ي ت اه ي ندب ي عضو رب رمد و زاب قاط ي سفنت ت ي هـب لاتـبم سراـن نادازون ردنس د م ي سفنت سرتس ي لکتورپ اب نامرد تحت داح INSURE ماجنا درگ ...

full text

ارزیابی کمی و مولکولی تحمل به تنش خشکی ژنوتیپ‌های برنج

Breeding of rice for drought tolerance requires proper evaluation and analysis of genetic diversity in breeding populations related to drought tolerance. In order to identify indices for tolerant and sensitive rice genotypes to drought stress, an experiment with 59 genotypes of rice was conducted based of a complete block design with three replications in non-stressed (flooding) and stressed co...

full text

ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ‌های برنج در مرحله گیاهچه‌ای

برنج از مهم‌ترین محصولات کشاورزی ایران و جهان است و خشکییک عامل محدودکننده مهم در تولید این محصول است. اصلاح برای تحمل به خشکی می‌تواندیک روش مؤثر برای بهبود و پایداری عملکرد در مناطق کم‌آب باشد. به‌منظور بررسی تحمل به خشکی، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌ کامل تصادفی و به‌صورت فاکتوریل با سه تکرار در شرایط کشت هیدروپونیک در آزمایشگاه اصلاح نباتات دانشگاه گنبدکاووس در سال 1391 به اجرا درآمد. ترکیب 22...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 25  issue 4

pages  15- 31

publication date 2019-01-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023