بررسی تطبیقی تزئینات وابسته به معماری دو کلیسای سنت‌استپانوس و قره‌کلیسا با تزئینات معماری ایران باستان (بررسی نقش‌مایه‌های خورشید، سرو و نیلوفر)

نقوش به‌کار رفته در تزیینات معماری ایرانی از جمله مباحث مطالعاتی مورد توجه هنرمندان آثار تاریخی در ایران بوده است. نقوش به کار­رفته در قره­کلیسا، کلیسای سنت‌استپانوس، با الهام و تأثیر از نقوش معماری آیین­ مهری ایران باستان می‌باشد. در این پژوهش، به تجزیه و تحلیل نقش‌مایه‌های خورشید، چلیپا، نیلوفر و درخت سرو در تزیینات معماری کلیسای ارامنه و هنر ایران پرداخته شده است. روش پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی، و از نوع تحقیقات کیفی با رویکردی تطبیقی است. بخش اصلی این پژوهش، بر اساس مطالعات کتابخانه­ای و میدانی صورت گرفته است. بیش‌ترین عناصر تزیینی به‌کار رفته در کلیسای ارامنه و­ معماری بناهای ایران باستان شامل نقوش خورشید، نیلوفر و درخت سرو بوده است. هدف این پژوهش، بررسی نقش‌مایه­های خورشید، چلیپا، نیلوفر و درخت سرو در آیین­های مسیحیت و مهری بوده است، تا از این طریق به شباهت‌ها و تفاوت‌های موجود در هنر کهن ایرانی و هنر مسیحیت در ایران دست یابد. پرسش‌ پژوهش این است که: تا چه اندازه نقش‌مایه­های کلیسای ارامنه از آیین مهری ایران باستان الهام گرفته است و آیا این نقوش تزیینی به یکدیگر شباهت دارند؟ نتایج حاکی از آنست که: هنر ایرانی آیین مهری، حدود 900 میلادی، در نتیجه آمیزش با آیین مسیحیت دچار دگردیسی مفهومی و دینی شده و به حیات خود ادامه داده است. تأثیر­پذیری و نفوذ نقش‌مایه‌های مهری در تزیینات معماری کلیسای ارامنه مشهود می‌باشد، این نقوش به لحاظ طرح و فرم به یکدیگر شباهت دارند و تا حدودی به‌هم نزدیک هستند.