بررسی تنوع ژنتیکی برخی از جمعیت‌های شیرین‌بیان (Glycyrrhiza glabra L.) ایران با استفاده از خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی

Authors

  • جواد هادیان پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
  • عزیزاله خیری گروه علوم باغبانی- دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
  • قاسم اقلیما گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
  • محسن ثانی خانی عضو هیت علمی باغبانی دانشگاه زنجان فیزیولوژی و اصلاح گیاهان دارویی - ژنتیک مولکولی و انتقال ژن - حفظ، تکثیر و نگهداری ذخایر
  • میترا اعلائی گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
Abstract:

سابقه و هدف: شیرین‌بیان گیاهی چند ساله و از خانواده Fabaceae است که بومی نواحی مدیترانه، جنوب روسیه و آسیا بوده ولی امروزه در سراسر اروپا، خاورمیانه و آسیا کشت می‌شود. این گیاه در مناطق مختلف ایران رویش دارد. هر چند از شمال تا جنوب ایران گیاه شیرین بیان به‌صورت خودرو می‌روید، ولی از آنجا که این گیاه را با ریشه از زمین بیرون می‌آورند، بتدریج از میزان آن در طبیعت کاسته می‌شود، به‌طوریکه در استان‌های جنوبی کشور به‌ویژه استان‌های فارس و کرمان این گیاه در خطر انقراض قرار دارد بنابراین توجه خاص و روزافزون به حفظ ذخایر ژنتیکی این گیاه بیش از پیش احساس می‌شود. تلاش در جهت حفظ رویشگاه‌ها و به‌ویژه منابع ژنتیک گیاهی موجود در آنها از طریق شناسایی، محافظت دائمی، احیاء و تکثیر منابع تجدید شونده گیاهی گامی مؤثر در جهت حفظ و بقاء گونه مورد نظر و در نهایت حفاظت رویشگاه طبیعی آن است. بررسی ویژگی‌های کمی و کیفی این گیاه در رویشگاه‌های طبیعی موجود در مناطق مختلف کشور نقش بسزایی در شناسایی اکوتیپ‌های برتر جهت کشت و اهلی‌سازی این گیاه با ارزش دارویی دارد. مواد و روش‌ها : به منظور بررسی تنوع صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی جمعیت‌های مختلف در شرایط اقلیمی زنجان، پس از جمع‌آوری جمعیت‌ها در فصل پاییز، ریزوم های با قطر دو و طول 15 سانتی‌متر در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 5 تکرار با فاصله بین ردیف 60 و روی ردیف 40 سانتی‌متر کشت شدند. صفات مورفولوژیکی و عملکردی جمعیت‌ها مختلف در اواخر فصل رشد مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات ارتفاع بوته، عرض بوته، طول برگ، عرض برگ، تعداد برگچه، طول برگچه، عرض برگچه، تعداد شاخه جانبی، قطر ساقه اصلی، وزن تر اندام هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک اندام هوایی و وزن خشک ریشه، نسبت ریشه به اندام هوایی، عملکرد اندام هوای در مترمربع، عملکرد ریشه در مترمربع، فنل کل، فلاونوئید کل و اسیدگلیسیریزیک بررسی شدند. داده ها با استفاده از نرم‎افزار آماری SAS و SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و به منظور گروه‌بندی جمعیت‌ها تجزیه خوشه‌ای به روش وارد و تجزیه به عامل‌ها با استفاده از روش چرخش وریماکس انجام شد. یافته‌ها: نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که در بین 22 جمعیت شیرین‌بیان از نظر کلیه صفات مورد مطالعه در سطح یک درصد اختلاف معنی‌داری وجود داشت. بیشترین میزان ارتفاع بوته در جمعیت AH (cm 99) بیشترین عرض بوته در جمعیت E (cm 6/86 )، بیشترین وزن تر اندام هوایی در جمعیت D ( gr/plant4/400)، بیشترین وزن تر ریشه در جمعیت E (gr/plant 2/365 )، بیشترین عملکرد اندام هوایی در جمعیت D ( gr/m275/643) ، بیشترین عملکرد ریشه در جمعیت E (gr/m25/692) و بیشترین درصد اسیدگلیسیریزیک در جمعیت D (3/8 %) بودند. صفت عملکرد ریشه با صفات ارتفاع بوته، عرض بوته، قطر ساقه اصلی، طول برگچه، تعداد شاخه جانبی، وزن تر اندام هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، عملکرد اندام هوایی، فنل کل، فلاونوئید کل و اسیدگلیسیریزیک همبستگی مثبت و معنی‌دار در سطح یک درصد و با صفت نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی همبستگی مثبت و معنی‌داری در سطح پنج درصد است ولی با صفات طول برگ، عرض برگ، تعداد برگچه و عرض برگچه همبستگی معنی‌داری ندارد. براساس نتایج حاصل از تجزیه کلاستر، 22 جمعیت شیرین بیان در چهار گروه اصلی قرار گرفتند. تجزیه به عامل‌ها نشان داد که چهار عامل اول توانستند 841/84 درصد از کل واریانس را توجیه نمایند. نتیجه‌گیری: نتایج کلی این پژوهش نشان داد که تنوع زیادی در بین جمعیت‌های مورد بررسی براساس صفات مورفولوژیکی و عملکردی وجود دارد که نشان دهنده پتانسیل ژنتیکی بالا در بین جمعیت‌های مختلف می‌باشد. با توجه به نتایج جمعیت‌های D، E، MS، SH، SP و TF دارای

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

ارزیابی تنوع ژنتیکی و گروه‌بندی جمعیت‌های شیرین‌بیان (Glycyrrhiza glabra L.) با استفاده از تجزیه تشخیص کانونیکی

شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.677.96.4.1575.1610 شیرین‌بیان (Glycyrrhiza glabra L.) یکی از قدیمی‌ترین و مهمترین گیاهان دارویی تیره Fabaceae است که از 4000 سال پیش برای درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌شده است. این مطالعه برای ارزیابی و تشخیص منابع تنوع ژنتیکی و فنوتیپی در 22 جمعیت مختلف شیرین‌بیان در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان از سال ...

full text

ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی از ژنوتیپ‏‌ها و گونه‏‌‌های گلابی با استفاده از خصوصیات مورفولوژیکی

گلابی یکی از محصولات مهم میوه در خانوادة گل‌سرخیان است که بیش از سه هزار سال در مناطق معتدله کشت شده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی تنوع ژنتیکی و گروه‌بندی ارقام مطالعه‌شدة گلابی بر‌اساس صفات کمّی و کیفی مهم و تعیین فاصلة ژنتیکی بین آن‌ها بود. بدین منظور این پژوهش با ارزیابی 47 رقم و ژنوتیپ گلابی از گونه‏‌‌های اروپایی، آسیایی و وحشی در گروه علوم باغبانی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران ...

full text

بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های توت ایران با استفاده از خصوصیات مورفولوژیکی

هدف ازاین پژوهش ارزیابی تنوع ژنتیکی و گروه‌بندی ژنوتیپ‌های توت براساس صفات کمی و کیفی و تعیین فاصله ژنتیکی بین آن‌ها بود. طرح مورد استفاده، آشیان‌های بوده وارزیابی درختان توت از استان‌های مختلف ایران طبق دستور‌العمل IPGRI انجام شد. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات نشان داد که ژنوتیپ‌های مورد بررسی از نظر کلیه صفات مورد مطالعه با یکدیگر دارای تفاوت معنی‌دار بودند. صفات شامل: شکل حاشیه ب...

full text

بررسی تنوع ژنتیکی برخی ژنوتیپ های لاله واژگون (fritillaria imperialis l.) با استفاده از خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی دراستان لرستان

انتخاب نیازمند تنوع است و با بالا رفتن تنوع ژنتیکی در یک جامعه توانایی انتخاب ژنوتیپ های برتر افزایش می یابد. ارزیابی تنوع در ژرم پلاسم های گیاهی گامی مهم در برنامه های اصلاحی و نیز مدیریت ژرم پلاسم به حساب می آید. شناسایی، حفظ و نگهداری ذخایر ژنتیکی در گیاهان وحشی ضروری است. آگاهی از جنبه-های مختلف مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی ما را در تعیین استراتژی های بهره برداری، اصلاح و اهلی سازی یاری می کند...

بررسی تنوع ژنتیکی برخی از ارقام و ژنوتیپ‌های زردآلو با استفاده از خصوصیات مورفولوژیکی و نشانگرهای RAPD

ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان زردآلو در جهان است که سابقه بسیار طولانی در کشت و کار آن دارد. تکثیر جنسی زردآلو از طریق بذر در طول قرنهای گذشته سبب تولید انواع متعددی از آن در ایران شده است که متاسفانه اطلاعات جامعی از وضعیت آنها وجود ندارد. در این پژوهش تعداد 39 رقم و ژنوتیپ ایرانی زردآلو با استفاده از صفات مورفولوژیک و نشانگر مولکولی RAPD مورد ارزیابی قرار گرفتند. در بررسی ضریب تنوع صفات،...

full text

Leaves Antimicrobial Activity of Glycyrrhiza glabra L.

Licorice (Glycyrrhiza glabra L.) is an important medicinal plant. In this study, the antimicrobial activities of ethanolic and aqueous extracts from licorice leaves were studied compared to root extracts activities. Bacillus subtilis, Enterococcus faecalis, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus and Escherichia coli, and Candida albicans were used as test organisms...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 26  issue 4

pages  209- 226

publication date 2020-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023