بررسی درک و تصور کشاورزان از بحران دریاچۀ ارومیه با رویکرد نظریۀ زمینه‌ای

زندگی کشاورزی و کشاورزان به آب وابسته است و چنانچه در آن بحرانی ایجاد شود، دامنۀ آن ساختارهای کلان اجتماعی را با چالش‌های متعددی روبه‌رو می‌کند؛ با این حال، کشاورزی به‌طور همزمان قربانی و متهم اصلی در ایجاد بحران آب در جهان شناخته می‌شود. پژوهش حاضر به‌دنبال بررسی درک کشاورزان از چگونگی شکل‌گیری و تداوم و رویارویی آنها با یکی از مهم‌ترین فجایع زیست‌محیطی کشور یعنی خشک‌شدن دریاچۀ ارومیه است. به این منظور و با به‌کارگیری رویکرد نظریۀ زمینه‌ای، با 28 نفر از کشاورزان حوضۀ این دریاچه مصاحبۀ عمیق صورت گرفت و درنهایت، 13 مقولۀ اصلی از مجموع 438 خرده‎‌مقولۀ اولیه استخراج شد. نتایج نشان می‌دهند با وجود تمایل ذهنی کشاورزان و به‌کارگیری راهبردهای محلی برای مداخله و حل بحران، ساختار و بوروکراسیِ حاکم، توانایی سامان‌دادن به پیچیدگی‌های مدیریت منابع آب در شرایط جدید را ندارد. آنچه در سراسر مقولات استخراج‌شده نمایان است، «فروپاشی پیکره‌بندی نظم پیشین» به‌منزلۀ مقولۀ هسته است که در تعامل با دلایل، زمینه‌ها و راهبردها، توضیح‌دهندۀ وضعیت موجود است.