مدل‌سازی مخزن کربن آلی خاک در رابطه با ویژگی‌های فیزیکو- شیمیایی خاک در جنگل گلندرود در شمال ایران

برآورد هرچه دقیق تر ذخیره کربن آلی خاک در اکوسیستم­های پیچیده زمین از جمله جنگل­ها با توجه به اهمیت بسیار روزافزون آن در پی کاهش انتشار کربن، گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی، امری مهم و ضروری تلقی می­گردد. از اینرو تحقیق حاضر با هدف مدل سازی مقادیر وزنی ذخیره کربن در سطح حوض کربن آلی خاک در جنگل آمیخته راش واقع در قطعه شاهد سری 3 جنگل گلندرود صورت گرفت. در پروسه مدل سازی از روش تجزیه رگرسیون گام به گام استفاده گردید به طوری که کلیه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در 3 عمق 10-0، 30-10 و 50-30 سانتی متر برای ارائه هریک از مدل­های مربوطه مدنظر قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون تجزیه واریانس یکطرفه (ANOVA) نشان داد که محتوی کلسیم تبادلی، آهک و رس در سطح (P < 0.05) و کربن آلی، ماده آلی، آهک و نیتروژن در سطح (P < 0.01) در لایه­های مختلف خاک دارای اختلاف معنی­دار می­باشند. نتایج به دست آمده نشان داد که میانگین مقدار وزنی حوض کربن آلی خاک در منطقه مورد مطالعهt C ha-1 07/22 ± 87/543 می­باشد. نتایج مدل سازی حاکی از آن است که در گام اول نسبت C/N به عنوان مهمترین عامل برای پیش­بینی ارزش وزنی حوض کربن آلی خاک می­باشد (8/4=  SEE، 44/0 = R2adj). در مراحل بعدی مدل سازی، محتوی فسفر، نیتروژن و رس خاک به ترتیب مهمترین عوامل در تعیین پیش­بینی ذخایر وزنی حوض کربن آلی خاک معرفی گردیدند (6/2- 8/3=  SEE، 83/0- 64/0 = R2adj). نسبت C/N، فسفر، نیتروژن و رس به ترتیب 3/46 درصد، 41/22 درصد، 71/14 درصد و 44/9 درصد از سهم تغییرات وزنی حوض کربن آلی خاک را اختصاص دادند. با اضافه شدن هدایت الکتریکی، pH و منیزیوم تبادلی خاک به ترتیب به عنوان متغیرهای مستقل در گام­های بعدی مدل سازی، بهبود قابل توجهی در میزان دقت پیش­بینی ارزش وزنی حوض کربن آلی خاک در مدل­های ارائه شده ایجاد نشد (3/2- 5/2=  SEE، 87/0- 84/0 = R2adj). در طی پروسه مدل­سازی نتیجه آنالیز هم-خطی نیز نشان داد که حداکثر فاکتور تورم واریانس مدل­های مربوطه ارزش عددی کمتر از 10 داشت ( 10 <VIF) که از این­رو دارای ارزش محاسباتی می­باشند.