مقایسۀ آستانۀ ‏توپوگرافی فرسایش خندقی در کاربری‌های کشاورزی، مرتع متوسط و مرتع فقیر در منطقۀ قصرشیرین

فرسایش خندقی، نقش قابل توجهی در تخریب سرزمین به‌ویژه در مناطق نیمه­خشک دارد. از سویی آستانه‏های توپوگرافی فرسایش خندقی، شدیداً متأثر از تغییر کاربری اراضی و تخریب پوشش گیاهی است. هدف از این تحقیق، مقایسۀ آستانه­های توپوگرافی فرسایش خندقی در سه کاربری کشاورزی، مرتع متوسط و مرتع فقیر در منطقۀ قصرشیرین استان کرمانشاه بود. روش تحقیق، براساس اندازه‏گیری ویژگی‏های مهم توپوگرافی و ارزیابی رابطۀ شیب- مساحت و نیز اندازه­گیری پوشش سطح زمین بود. نتایج این تحقیق نشان داد که عرض کف، عرض بالایی، عمق و طول شاخۀ فرعی خندق‏ها در مرتع متوسط، به­طور معنی‏داری کمتر از کاربری‏های مرتع فقیر و کشاورزی بود. همچنین ارزیابی آستانۀ توپوگرافی بر ­اساس رابطۀ شیب- مساحت بالادست خندق نشان داد که آستانۀ مساحت حوضۀ بالادست برای تشکیل خندق در کاربری کشاورزی، مرتع متوسط و فقیر به ترتیب 1300، 1689 و 1233 متر مربع بود که در مرتع متوسط، به­طور معنی‏داری به دلیل پوشش گیاهی بیشتر بود. آستانۀ شیب شروع فرسایش خندقی منطقۀ مورد مطالعه در کاربری­های کشاورزی، مرتع (فقیر و متوسط) به ترتیب یک، سه و سه درصد به­دست آمد. سطح اشغال شده توسط خندق در کاربری­های کشاورزی، مرتع متوسط و مرتع فقیر به­ترتیب 4/12، 1/14 و 6/21 درصد بود. حجم خندق­ها در کاربری‏های مرتع متوسط، به­ترتیب 4/3 و 2/2 برابر کمتر از کاربری‏های کشاورزی و مرتع فقیر بود. بنابراین با تخریب مراتع، به‏ویژه تخریب پوشش گیاهی آن آستانه‏های توپوگرافی به­طور معنی‏داری کاهش یافته که کاهش کیفیت خاک، تشدید فرسایش و پیامدهای ‏زیست‏محیطی آن، از جمله انتشار کربن آلی خاک قابل ملاحظه است.