گناه‎های کشنده در بودجه‎بندی عمومی ایران

در سراسر دنیا، بودجه‌‌بندی فعالیت فراگیری در سیستم حکومتی محسوب می‌‌شود؛ به‌طوری‌که محصول فراگرد بودجه‌‌بندی، یعنی سند بودجه، فراتر از لفاظی‌‌های سیاسی، نشان‌‌دهندۀ اولویت‌‌های واقعی و ترجیحات حکومت در عرصۀ اجتماعی است. با وجود این، بودجه‌‌بندی به‌‌منزلۀ بخشی از سیستم سیاسی، دچار مجموعه مسائل و مشکلات تکراری است که از اثربخشی سیستم بودجه‌‌بندی در دستیابی به اهداف مد نظر می‌‌کاهد؛ مشکلاتی که به تعبیری «گناه‌‌های کشنده» نامیده می‌‌شوند. برای شناسایی این گناه‌‌های کشنده در بودجه‌‌بندی، از استراتژی کیفی تحلیل تم استفاده شده و مصاحبه نیز، اصلی‌‌ترین ابزار گردآوری داده‌‌ها مد نظر قرار گرفته است. مطابق با یافته‌‌های پژوهش، «گسستگی روابط میان بودجه‌‌ها با اسناد بالادستی»، «ترفندهای تحریف واقعیت‌‌ها»، «حاکمیت حیات سازمانی»، «فقدان پشتوانۀ نظری»، «آرمان‌‌گرایی افراطی و فقدان عمل‌‌گرایی»، «تعدد تبصره‌‌ها و احکام بودجه‌‌ای و غیربودجه‌ای»، «تعدد ردیف‌های متفرقه»، «نقض اصول بودجه‌‌ای»، «فقدان شفافیت فراگردی» و «فقدان پاسخگویی»، ده گناه کشنده در فراگرد بودجه‌‌بندی ایران هستند. بدیهی است با بهبود هر یک از این موارد، می‌‌توان بودجه را در مسیر درست قرار داد و تحقق اهداف ملی ذکرشده در اسناد بالادستی، به‌‌ویژه سند چشم‌‌انداز و برنامه‌‌های توسعه را سرعت بخشید.