وضعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اسماعیلیان در زمان محمد بن بزرگ امید(557-532ق)

دولت اسماعیلیان نزاری در ایران از سال 483ق به وسیله حسن صباح بنیان نهاده شد و تا سال 654ق، زمانی که با حضور مغول ها در ایران سقوط کرد، ادامه داشت. در این خاندان هفت نفر به حکومت رسیدند که در طول تاریخ پر فراز و نشیب خود تأثیر بسزایی در تاریخ اسلام به جای گذاشتند. آنچه در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته، وضعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اسماعیلیان در زمان سومین حکمران این سلسله یعنی محمد بن بزرگ امید است و بر این اساس سعی شده تا به سوالاتی چون، 1. وضعیت سیاسی اسماعیلیان در زمان محمد بن بزرگ امید چگونه بوده است؟ 2. وضعیت اجتماعی اسماعیلیان در زمان محمد بن بزرگ امید چگونه بوده است؟ 3. وضعیت فرهنگی اسماعیلیان در زمان محمد بن بزرگ امید چگونه بوده است؟ پاسخ داده شود. در این پژوهش سوالات بر اساس روش پژوهش تحقیقات تاریخی با تکیه بر اسناد و منابع موجود کتابخانه ای بررسی و فرضیات مورد آزمون قرار گرفته اند، هر چند که در این زمینه کمبود منابع اسماعیلی مشهود است اما سعی بر آن بوده از منابع قابل دسترس حداکثر استفاده به عمل آید، و با مقایسه مطالب مأخوذه از منابع، تصویری روشن تر از موضوع ارائه گردد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که با وجود مشکلات فراوانی که در قلمرو حکومتی کیا محمد وجود داشت، وی بعد از حسن صباح در حوزه سیاست از برجسته ترین داعیان این سلسله بود و دوره اش با جنگ های مکرر با حکومت های وقت سپری شد. از لحاظ اجتماعی با ورود افراد متمکن اختلاف طبقاتی ایجاد شد و در حوزه فرهنگی به گسترش کتابخانه ها و مراکز آموزشی و نیز اعزام داعیان توجه زیادی مبذول شد.