آمایش اکولوژیکی مکان در راستای پیشبرد توسعه پایدار کشاورزی - مورد: کاشت پسته در شهرستان نهبندان

کشاورزی دارای نقش اساسی در تمامی ابعاد مکانی - فضایی توسعه است. از این رو، توسعه کشاورزی پایدار یکی از اهداف خطیر نظام‌های برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری جوامع به شمار می‌رود. شناخت و ارزیابی توان-ها و ظرفیت‌های اکولوژیکی نواحی جغرافیایی به منظور بهره‌برداری از آن در تولید محصولات مختلف کشاورزی با قابلیت‌های ویژه می‌تواند روند دستیابی به توسعه پایدار کشاورزی را تسریع نماید. شهرستان نهبندان در شرق کشور به عنوان یک ناحیه‌ی عمدتا روستایی است که تکیه جمعیت آن بر فعالیت‌های کشاورزی بیش از سایر بخش‌های اقتصادی است. در این مقاله تلاش شده است تا به توان‌سنجی اکولوژیک این ناحیه جهت کاشت پسته که محصولی اقتصادی است، پرداخته شود. مقاله حاضر کاربردی است. معیارهای اثرگذار بر کاشت پسته در هر ناحیه جغرافیایی 7 مورد شناخته شده است که داده‌های مربوط به آن برای شهرستان نهبندان از اسناد، آمار و اطلاعات سازمان‌های مربوط گردآوری شده است. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات اقداماتی چون تشکیل بانک داده در سیستم اطلاعات جغرافیایی، تهیه لایه‌های وکتوری، تبدیل لایه‌ها به فرمت رستری، فازی‌سازی لایه‌ها و در نهایت اعمال عملگر فازی گاما جهت روی-هم‌گذاری و تهیه نقشه نهایی پهنه‌ها صورت گرفته است. نتایج نشان داد 51 درصد (11861 هکتار) از کل اراضی شهرستان نهبندان مستعد کاشت پسته می‌باشد و می‌توان بهره اقتصادی مناسبی از آن برای کمک به وضعیت اقتصادی خانوارهای روستایی و توسعه پایدار کشاورزی برد. وضعیت بهره‌برداری‌ها و اقدامات صورت گرفته نشان می‌دهد که تاکنون ظرفیت‌های اکولوژیکی ناحیه نهبندان، به ویژه به منظور توسعه کشاورزی پایدار به فعلیت لازم نرسیده است. از این رو نمی‌توان انتظار داشت پویایی و دگرش لازم در راستای حصول توسعه پایدار کشاورزی و هم چنین تحول تبعی مناسب در جامعه روستایی نهبندان پدیدار گردد.