اثر بخشی مداخله‌ی آموزشی مبتنی بر خودکارآمدی بر رفتارهای پیشگیری از اضافه وزن و چاقی در دانش‌آموزان دختر دوره‌ی متوسطه‌ی دوم شهر مشهد

مقدمه: چاقی و اضافه وزن، از جمله عوامل خطرساز ایجاد و گسترش بیماری‌های مزمن محسوب می‌شوند. باور خودکارآمدی، شاخص پیش‌بینی‌کننده‌ی دامنه‌ی وسیعی از رفتارهای بهداشتی است. این مطالعه، با هدف تعیین اثربخشی مداخله‌ی آموزشی مبتنی بر خودکارآمدی بررفتارهای پیشگیری از اضافه وزن و چاقی در دانش‌آموزان دختر دوره‌ی متوسطه‌ی دوم شهر مشهد، انجام گرفت. مواد وروش‌ها: پژوهش حاضر، مطالعه‌ای نیمه تجربی از نوع پیش آزمون و پس آزمون بود که در آن 70 دانش‌آموز به روش نمونه‌گیری مرحله‌ای، انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه (آزمون و شاهد هرکدام 35 نفر) قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از پرسش‌نامه‌ی استاندارد خودکارآمدی سبک زندگی مربوط به کنترل وزن"Weight-Efficacy of Life style questionnaire" جمع‌آوری شدند. برنامه‌ی آموزشی برای گروه آزمون اجرا شد. نتایج بعد از مداخله، در هر دو گروه بررسی و تحلیل شدند. یافته‌ها: قبل از مداخله، اختلاف معنی‌داری از نظر میانگین نمرات خودکارآمدی کنترل رفتار خوردن در موقعیت‌های توام با هیجان مثبت، هیجان منفی، دسترسی به مواد غذایی، فشار اجتماعی و ناراحتی جسمی در دو گروه شاهد و آزمون مشاهده نشد (05/0(P>. اما بعد از مداخله، میانگین نمرات در گروه آزمون افزایش یافت و تفاوت معنی‌داری در تمام موقعیت‌ها مشاهده شد (001/0(P<. در گروه شاهد، در هیچ‌کدام از موقعیت‌ها تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد (05/0(P>. نتیجه‌گیری: استفاده از مداخله‌ی آموزشی مبتنی بر خودکارآمدی سبک زندگی، خودکارآمدی دختران نوجوان را در موقعیت‌های هیجان مثبت و هیجان منفی، دسترسی به مواد غذایی، فشار اجتماعی و ناراحتی جسمانی که احتمال خوردن را افزایش می‌دهد، بهبود بخشید. شاید بتوان توصیه کرد که در برنامه‌ریزی اجرای مداخلات ارتقاء‌دهنده رفتارهای تغذیه‌ای در نوجوانان، بر استفاده از استراتژی خودکارآمدی تاکید شود.