افزایش تولید ترکیبات لیگنانی و فنیل پروپانوییدی تحت تأثیر کیتین و کیتوزان در کشت سلول کتان سفید (Linum album)

پودوفیلوتوکسین ترکیبی لیگنانی است که در گونه‌های گیاهی معدودی حضور داشته، به علت خواص ضد سرطانی اهمیّت دارویی بسیاری دارد. کتان سفید (Linum album) یکی از گونه‌های بومی ایران است که دارای پودوفیلوتوکسین و دیگر ترکیبات لیگنانی است. کیتین و کیتوزان از ترکیبات اصلی دیواره سلولی بسیاری از گونه‌های قارچی هستند، به عنوان الیسیتورهای زیستی کارآمد برای بهبود بخشیدن بیوسنتز متابولیت‌های ثانویه در کشت سلولی استفاده می‌شود. در این پژوهش، ابتدا اثر غلظت‌های مختلف کیتین و کیتوزان بر رشد سلول و میزان پودوفیلوتوکسین و لاریسی رزینول در کشت سلول کتان سفید بررسی شد. سپس در غلظت بهینه کیتوزان، میزان لیگنان‌ها، ترکیبات فنلی، فلاونول، فلاونوئید و لیگنین در زمان‌های مختلف بررسی گردید. تیمار سلول‌های کتان سفید با کیتوزان در غلظت 100 میلی‌گرم بر لیتر سبب افزایش میزان پودوفیلوتوکسین و لاریسی رزینول به میزان دو برابر شاهد شد. میزان فنل کل، فلاونول و فلاونوئیدها تا انتهای دوره رشد، تحت تأثیر کیتوزان افزایش یافت. میزان لیگنین نیز در پاسخ به کیتوزان به میزان دو برابر نمونه‌های شاهد افزایش یافت. در راستای درک سازوکار کیتوزان، فعالیت آنزیم‌های فنیل آلانین آمونیالیاز (PAL) و سینامیل آلکل دهیدروژناز (CAD) نیز بررسی شد. فعالیت PAL و CAD که در مراحل ابتدایی مسیر بیوسنتزی پودوفیلوتوکسین قرار دارند، پس از افزودن کیتوزان افزایش یافت، اوج فعالیت آنها پس از گذشت 3 روز مشاهده گردید. کیتوزان با تأثیر بر فعالیت آنزیم‌های مسیر بیوسنتزی پودوفیلوتوکسین باعث افزایش میزان پودوفیلوتوکسین و لاریسی رزینول شده، علاوه بر آن، بر بخش فنیل پروپانوئیدی مسیر بیوسنتزی پودوفیوتوکسین نیز تأثیر می‌گذارد.