افزایش عملکرد و بهبود ترکیب اسیدهای آمینه و میزان پروتئین دانه گندم با استفاده از اسید فولیک

سابقه و هدف: سوء تغذیه یکی از مشکلات کنونی کشورهای در حال توسعه مانند ایران می‌باشد که کاهش تنوع غذایی از دلایل آن است. با توجه به اینکه گندم در تغذیه مردم این قبیل کشورها از جایگاه خاصی برخوردار است، محققین تلاش می‌کنند با افزایش میزان پروتئین و ترکیب اسیدهای آمینه آن به‌همراه میزان آهن انباشته شده در دانه، با تامین مواد مورد نیاز بدن به کاهش سوء تغذیه کمک نمایند. با توجه به نقش اسید فولیک در انتقال بنیان‌های تک کربنه و تاثیر آن بر بهبود فرآیندهای متابولیسمی، در این پژوهش تاثیر کاربرد خارجی اسید فولیک بر بهبود عملکرد کمی و کیفی گندم مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش‌ها: در این پژوهش رقم کوهدشت گندم در آزمایش مزرعه‌ای با تراکم 500 بذر در متر مربع و با فاصله 20 سانتی‌متر بین ردیف‌ها در تاریخ 15 فروردین 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار کشت گردید. در این پژوهش تیمارهای مورد مطالعه شامل عدم استفاده از اسید فولیک (شاهد) و استفاده از اسید فولیک (پیش تیمار بذور با غلظت 25 میکرومولار اسید فولیک به‌همراه اسپری برگی این ویتامین در مرحله ساقه‌دهی و پیش تیمار بذور با غلظت 25 میکرومولار اسید فولیک به‌همراه اسپری برگی این ویتامین در مرحله سنبله‌دهی) بود. در این مطالعه عملیات محلول‌پاشی اسید فولیک در ساعات پایانی روز با استفاده از سمپاش پشتی تلمبه‌ای به میزان 100 میلی‌لیتر از محلول یاد شده به ازای هر متر مربع انجام گردید. یافته‌ها: نتایج حاصل نشان داد که در رقم کوهدشت کاربرد خارجی اسید فولیک سبب افزایش میزان عملکرد دانه در مقایسه با شاهد شد. همچنین، میزان پروتئین دانه، اسیدهای آمینه ضروری و عنصر آهن تجمع یافته در دانه در اثر کاربرد خارجی اسید فولیک در مقایسه با شاهد به‌طور معنی‌داری افزایش نشان داد. به‌علاوه کاربرد خارجی اسید فولیک سبب افزایش میزان کلروفیل در برگ پرچم در مقایسه با شاهد گردید. نتیجه‌گیری: اگرچه در این مطالعه اثرات کاربرد خارجی اسید فولیک بر روی دانه کامل مورد بررسی قرار گرفته‌است و بخشی از عنصر آهن انباشته شده در دانه به‌همراه پروتئین در فرآیند آردسازی حذف می‌گردد، اما با توجه به اثرات مثبت کاربرد خارجی اسید فولیک بر عملکرد، میزان پروتئین دانه، اسیدهای آمینه ضروری و تجمع آهن در دانه گندم می‌توان عنوان نمود که کاربرد خارجی اسید فولیک می‌تواند راهکاری کوتاه مدت، برای بهبود هر دو بعد کمی و کیفی امنیت غذایی و کاهش اثرات منفی سوء تغذیه به‌شمار آید.