اولین گزارش از وجود سفیدک پودری راشLeveillula taurica روی گیاه دارویی Ononis spinosa در ایران

گیاه دارویی انگشتی Ononis spinosa L. مبتلا به سفیدک پودری از مراتع منطقه گاماسیاب در مرز استان‌های لرستان و همدان جمع‌آوری شد. از اندامهای قارچ داخل محلول لاکتوفنل آنیلین‌بلو پرپاراسیون‌های میکروسکپی تهیه شد. تعداد 100 عدد از هر کدام از اندامهای قارچی شامل کلیستوتسیوم، آسک، آسکوسپور و کنیدی با میکروسکپ المپوس BH2 کالیبره شده، میکرومتری گردید. تمام مشخصات مورفولوژیکی میکروسکپی مشاهده شده اندامها یادداشت و شکل اندامهای قارچی هم با دستگاه دراوینگ تیوپ ترسیم و با استفاده از کلید Braun (1978) شناسایی و مشخص شد که گونه Leveillula taurica عامل بیماری است که برای اولین بار از روی این گیاه از ایران گزارش می شود. گیاه داروییL. Ononis spinosa گیاهی پایا و علفی از تیره Papilionaceae با ارتفاعی در حدود 60-20 سانتیمتر، خاردار، برگها تخم مرغی پهن و دراز با سه برگچه، فاقد دمبرگ و دارای میوه نیام است. این گیاه در استان لرستان در زمینهای بایر و باغات به صورت علف هرز و در عرصه منابع طبیعی در مناطق مرطوب و کنار آبراهه‌ها، سرابها و چشمه‌ها پراکنش دارد و در ارتفاعات مختلفی از استان، از مناطق پست (42 متر از سطح دریا) تا ارتفاعات (2000 متر از سطح دریا) رویش دارد. ریشه این گیاه گلوکزیدهایی به اسامی اونون، انونین، پزودواونونین، نوعی الکل، تانن، اسید سیتریک و املاح معدنی دارد. ریشه این گیاه در گذشته برای امراض سنگ کلیه، التهاب مخاط مثانه، یرقان، نقرس و روماتیسم‌های مزمن مورد استفاده قرار می‌گرفته ‌است. برگ و گل آن ادرار‌آور بوده و استعمال خارجی جوشانده اندامهای هوایی آن اثر ضد عفونی کنندگی دارد (زرگری، 1370). تاکنون در ایران از روی .Ononis sp گونه Erysiphe cruchetiana Blumer در منطقه همدان و از روی Ononis leiosperma Boiss گونه Leveillula taurica در منطقه کرج  و از روی Ononis spinosa L. گونه E. cruchetiana از همدان گزارش شده است (ارشاد، 1374). ضمن بررسی وضعیت این گیاه مشخص شد که مهمترین عامل خسارتزا، بیماری سفیدک پودری است. این بیماری در اثر قارچهای راسته Erisiphales بوجود می‌آید که به صورت پوشش سفید کرکی سطح اندامهای گیاهی را می‌پوشاند (شکل1). در نیمه دوم سال اجسام سیاهی که فرم جنسی قارچ عامل بیماری می‌باشد، داخل پوشش سفیدرنگ تشکیل می‌شود. ضمن بازدید از مناطق مختلف استان مشخص شد که این بیماری در جاهای مختلفی از جمله در کناره آبراهه‌ها و مناطق مرطوب وجود دارد. از گیاهان آلوده به این بیماری نمونه‌برداری صورت گرفت و از اندامهای قارچ نمونه‌های بیمار، پرپاراسیونهای میکروسکپی تهیه و قارچ عامل بیماری به شرح زیر شناسایی شد. در بررسیهای میکروسکپی انجام شده، قارچ عامل سفیدک پودری روی گیاه  Ononis spinosa، دارای میسیلیومهای پایا بوده، کلیستوتسیومها به صورت تکی داخل میسیلیوم وجود دارند، به طوری‌که در زیر بینوکولر به زحمت دیده می‌شوند. رنگ کلیستوتسیوم‌‌ها از قهوه‌ای روشن تا قهوه‌ای کاملاً تیره متغیر است و در سطح کلیستوتسیومهای روشن‌تر، سلول‌ها کاملاً مشخص و شکل نامنظم دارند (شکل2). طول زوائد کلیستوتسیوم از قطر کلیستوتسیوم کوچکتر بود که اکثراً بدون انشعاب و به‌ندرت انشعاب نامنظم (دو شاخه) دارند (شکل3). زوائد کلیستوتسیوم قهوه‌ای روشن و بدون دیواره می‌باشند. آسکها بیضوی پایه‌دار و به‌ندرت کشیده پایه‌دار و بعضی بدون پایه یا دارای پایه کوتاه هستند (شکل4). بیشتر آسکوسپورها تخم‌مرغی و به‌ندرت گرد اند، اندازه کلیستوتسیومها 205-90 میکرومتر، آسکها 130-58 × 54-27 میکرومتر، آسکوسپورها 40-21 × 28-11 میکرومتر و کنیدیها 70-40 × 20-11 میکرومتر هستند (شکل5). قارچ عامل بیماری این گیاه طبق کلید Braun (1978) گونه Leveillula tauricaتشخیص داده شد که ارشاد (1374) از این گیاه گونه Erysiphe cruchetiana را گزارش کرده بود.