بازتاب پیامدهای استبداد در شعر احمد مطر

بی­­تردید، کشورهای ­عربی خاورمیانه و به­ویژه عراق، درحالی­که به ­لحاظ­­ معادن ­نفت،گاز و دیگر ثروت­های ­خدادادی در زمرة کشورهای بسیار ­غنی­ جهان به­شمار می­روند، از نظر اقتصادی و صنعتی، اوضاعی بسیار عقب‌مانده و بحرانی دارند. به­نظر می‌رسد این عقب­ماندگی­ها و نابسامانی­های ­اقتصادی و اجتماعی،­ یکی از مهمّ­ترین­ عوامل ­­بروز جنبش‌ها و خیزش‌های ­فراگیر اجتماعی و مردمی در این کشورهاست. بدیهی است­که خود­ این­ عقب‌ماندگی­های­گوناگون نیز، ناشی از ساختار قدرت ­استبدادی و حکومت­ مطلقة­ سیاسی در این جوامع ­است؛ بنابراین، ساختار­ قدرت­ متصلّب و ­استبدادی، همچنین ریشه‌دار بودن سنّت در خاورمیانة عربی، بحران­های­ عمیق و در نتیجه، پیامدهای ­ویرانگری را در عرصه­های ­­گوناگون­ زندگی مردم به­ وجودآورده‌است. شناخت ­این پیامدها و ریشه­های مخرّب­آن، می­تواند برای دوستداران ادب ­سیاسی بسیار سودمند باشد. این پژوهش، با روش­توصیفی– تحلیلی و بر پایة تأمّل در آخرین­ دیوان احمد مطر، می­کوشد تا ویرانگرترین ­­پیامدهای ­استبداد؛ یعنی نهادینه­شدن­ ترس و اندوه در جامعه، گسترش­ انفعال و یأس ­اجتماعی در مردم، ترویج ­نفاق و دروغ، انحراف ­زبان، بحران­ هویّت و در نتیجه عقب‌ماندگی ­اقتصادی و علمی و در نهایت، فروپاشی ­اجتماعی­ و فرهنگی­ جامعة ­عرب را از منظر­شعر او مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. بدیهی است­که دستاورد این نوشتار، موجب ارتقا و افزایش­ سطح ­آگاهی ­علاقه­مندان به­ ادب­ سیاسی نسبت به ساختار قدرت مطلقة­ سیاسی در جامعة­ عرب و ­­­پیامدهای­ مهمّ­ آن از منظر شعر ­احمد مطرخواهد شد.