برآورد اثرات سرمایه‌های انسانی، فیزیکی و اجتماعی بر بهره‌وری کل عوامل تولید (مطالعه موردی کشور ایران)

می‌توان تولید کل یک جامعه را حاصل انباشت و تعامل سه نوع سرمایه دانست: نخست سرمایه فیزیکی که از طریق بهبود در کیفیت ابزار و ماشین‌آلات، بهره‌وری نیروی‌ کار را افزایش می‌دهد و از این طریق رفاه را بهبود می‌بخشد، دوم سرمایه انسانی که به شکل مهارت‌ها، آموزش، تعلیم و کارآموزی تحقق می‌یابد و سوم، سرمایه اجتماعی که با تسهیل، تسریع و کم هزینه ساختن مبادله‌های اقتصادی موجب افزایش بهره‌وری می‌شود. بر این اساس و با توجه به اهمیت افزایش بهره‌وری در رشد و توسعه اقتصادی کشور، در مطالعه حاضر به بررسی تأثیر متغیرهای نرخ رشد سرمایه ثابت ناخالص به‌عنوان شاخص سرمایه فیزیکی، نرخ باسوادی (سواد و پوشش تحصیلی) به‌عنوان شاخص سرمایه‌ی انسانی و شاخص ریسک بین‌المللی کشور (ICRG) به عنوان شاخص سرمایه اجتماعی بر بهره‌وری کل عوامل تولید، با استفاده از روش ARDL و طی دوره زمانی 1388-1371 پرداخته شده است. بر اساس نتایج به‌دست آمده از برآورد مدل، سرمایه فیزیکی تأثیر معناداری بر بهره‌وری ندارد، اما سرمایه‌های انسانی و اجتماعی، به‌عنوان عواملی مهم در افزایش بهره‌وری، هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت تأثیر مثبت و معنی‌دار بر بهره‌وری دارند.