بررسی اثربخشی یارانه‌ها در بهبود توزیع درآمد در برنامه‌های توسعه ایران

یارانه‌ها یکی از ابزارهای حمایتی دولت در راستای حمایت از مصرف‌کنندگان و بخش‌های خاص تولیدی است که یکی از مهم‌ترین اهداف آن ارتقاء عدالت اجتماعی، کاهش فقر و توزیع مجدد ثروت به نفع طبقات فقیر می‌باشد. ضریب جینی یکی از شاخص‌های تعیین‌کننده نحوه توزیع درآمد میان گروه‏های مختلف جامعه می‏باشد. از این رو، به منظور بررسی اثربخشی یارانه‏ها در برنامه‎های توسعه میزان تغییرات ضریب‌جینی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که در برنامه اول توسعه، به رغم روند فزاینده یارانه‏ها (اعم از اسمی و حقیقی) تنها در سال‎های (1369 - 1368) و (1371 – 1370) بهبود نسبی توزیع درآمد میان گروه‌های مختلف جامعه حاصل شده است. در برنامه دوم توسعه همواره رابطه‌ای منفی میان یارانه‌های اسمی و ضریب جینی وجود داشته است که می‌تواند به‌معنای بهبود نسبی اثربخشی یارانه‌ها در این برنامه باشد. در برنامه سوم توسعه به رغم روند فزاینده یارانه‌های اسمی و حقیقی تنها در سال‌های (1380- 1379) و (1333- 1382) ضریب جینی کاهش داشته است. در مجموع، بررسی روند تغییرات ضریب جینی در سال‌های برنامه‌های توسعه نشان از اثربخشی پایین یارانه‌ها دارد که این امر ضرورت‌های توام با بازنگری در شیوه پرداخت یارانه‌ها را آشکار می‌سازد. این مهم تا حدودی با اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها محقق شده است.