بررسی اثر متقابل نماتد ریشه گرهی Meloidogyne javanica و قارچ عامل پژمردگی ورتیسیلیومی Verticillium dahliae روی نهال‌های برخی از ارقام زیتون

در این تحقیق نمونه‌برداری از قارچ Verticillium dahliae سویه غیر برگریز (SS-4) از باغ‌های آلوده زیتون در ناحیه توشن واقع در جنوب شهر گرگان انجام گرفت. نماتد ریشه گرهی، Meloidogyne javanica، از نهال‌های زیتون آلوده جداسازی شده و بعد از شناسایی گونه، نماتد روی نشاءهای گوجه‌فرنگی رقم روتگرز تکثیر گردید. در این آزمایش نهال‌های یکساله زیتون رقم زرد، روغنی، کرونیکی (مقاوم به ورتیسیلیوز) و مانزانیلا (حساس به ورتیسیلیوز) در بستری از خاک لومی شنی سترون کشت شدند. آزمایش بر اساس طرح کاملاً تصادفی در 32 تیمار و پنج تکرار به صورت ذیل طراحی گردید: شاهد، نماتد به تنهایی، قارچ به تنهایی و قارچ + نماتد. میزان زادمایه نماتد با سه جمعیت (2000، 3000 و 4000) لارو سن دوم و در مورد قارچ 10 عدد میکرواسکلروت در هر گرم خاک بستر برای هر گلدان تعیین گردید. گلدان‌ها در شرایط گلخانه با نور طبیعی و دمای 25-27 درجه سلسیوس نگهداری شدند. پس از گذشت 10 ماه از مایه‌زنی نهال‌ها از خاک خارج و پارامترهایی مانند وزن تر ریشه و ساقه، تعداد گال و توده تخم ایجاد شده در ریشه و میزان درصد نشانه‌های بیماری در بخش هوایی نهال، قهوه‌ای شدن بافت آوندی، کاهش ارتفاع نهال و کلونیزاسیون بافت ریشه و ساقه توسط قارچ اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که حضور نماتد موجب کاهش کلونیزاسیون ریشه و ساقه توسط قارچ شده است و در مقابل وجود قارچ نیز سبب کاهش گالزایی و تولید توده تخم از سوی نماتد شده است. در حالی که بیشترین درصد نشانه‌های بیماری روی بخش هوایی نهال‌ها در تیمارهای قارچ + نماتد مشاهده گردید. پژمردگی ناشی از فعالیت قارچ در بخش هوایی در تیمارهای قارچ + نماتد، در رقم زرد از بیشترین مقدار برخوردار بود. کمترین شدت پژمردگی قارچی در رقم کرونیکی در تیمارهایی که قارچ را به تنهایی دریافت کرده‌اند مشاهده شد. گالزایی و تولید توده تخم نماتد در ریشه به ترتیب در ارقام مانزانیلا، زرد، روغنی و کرونیکی کاهش یافته بود (05/0? p).