بررسی ارتباط متقابل بین بخش‌های کشاورزی و صنعت در استان‌های ایران

با توجه به وابستگی متقابل میان رشد کشاورزی و صنعت، شناخت رابطه بین بخش­های اقتصادی یک کشور برای ارزیابی سیاست­های اقتصادی گذشته و تهیه استراتژی­های آینده بسیار ضروری است. بدون شناخت ارتباط متقابل بین بخش­های اقتصادی، تدوین سیاست­های مناسب برای دستیابی به رشد و توسعه پایدار اقتصادی ممکن نخواهد بود. این موضوع به اندازه­ای اهمیت دارد که در برنامه ششم توسعه، به عنوان یکی از سیاست­های رشد اقتصادی شتابان، پایدار و اشتغال­زا مطرح شده است. لذا رویکرد اصلی در این مطالعه بر این اصل قرار گرفت که فرآیند تعامل بین دو بخش کشاورزی و صنعت به عنوان دو بخش مهم در اقتصاد ایران، طی دوره­ی زمانی 1393-1384 برای 30 استان کشور و با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم­یافته بررسی شود. در ابتدا با استفاده از آزمون علیت گرنجر، رابطه یک­طرفه از بخش کشاورزی به صنعت مشخص شد، به گونه­ای که هدف، بررسی اثرگذاری رشد بخش کشاورزی بر صنعت قرار گرفت. نتایج حاصل از برآورد مدل نشان داد که یک رابطه مثبت و معنادار بین ارزش افزوده بخش کشاورزی و صنعت وجود دارد. همین رابطه مثبت بین سهم نیروی کار و سرمایه­گذاری با ارزش افزوده صنعت نیز وجود دارد. از دیگر یافته­های این مطالعه آن است که با استفاده از روش حداقل مربعات کاملاً تعمیم­یافته (FMOLS) رابطه­ی مثبت بین ارزش افزوده بخش کشاورزی و صنعت در بلندمدت نیز برقرار است. ولی رابطه­ی ارزش افزوده بخش حمل­ونقل به عنوان عنصر واسطه در میان بخش­های اقتصادی با ارزش افزوده صنعت، منفی و معنادار است که البته این رابطه در بلندمدت به دلیل سرمایه­گذاری و بهره­مندی از سیستم حمل و نقل پیشرفته، موجب افزایش ارزش افزوده صنعت خواهد شد.