بررسی اقتصادی تک‌آبیاری و تعیین هزینه تمام شده آب آبیاری در مزارع گندم دیم منطقه هنام، استان لرستان

این مطالعه با هدف برآورد هزینه، ارزش ناخالص و سود حاصل از تیمارهای مختلف آبیاری در تولید گندم دیم، تعیین نسبت‌های هزینه‌ای و بازده فروش محصول و انتخاب مدیریت زراعی مناسب با استفاده از آزمون اقتصادی و غیراقتصادی بودن جایگزینی تیمارهای آزمایش و تعیین هزینه تمام شده آب آبیاری بوده که طی دو سال زراعی 1389 و 1387 در سطح زارعین در منطقه هنام شهرستان الشتر در استان لرستان انجام شد. تیمارها شامل تک‌آبیاری زمان کاشت (پاییزه) و بهاره و شرایط دیم بود که تحت دو مدیریت مرسوم (عملیات خاکورزی بدون دیسک و کاشت دستی) و برتر زراعی (عملیات خاکورزی همراه دیسک و کاشت با بذرکار) به مرحله اجرا درآمد. برای این منظور فن بودجه‌بندی جزیی و روش‌های اقتصاد مهندسی (فرمول‌های سری یکنواخت) استفاده شد. میانگین سود خالص تولید گندم دیم در مدیریت برتر زراعی تحت شرایط دیم، تک‌آبیاری پاییزه و تک‌آبیاری بهاره به ترتیب 6/30، 103 و 5/76% بیشتر از حالت مدیریت مرسوم محاسبه شده که نشان‌دهنده اثربخشی کاربرد مدیریت برتر زراعی به جای مدیریت مرسوم در منطقه است. در این مدیریت زراعی و تک‌آبیاری به ازای یک ریال فروش، سود حاصله 74% محاسبه شد. با استفاده از فرمول‌های سری یکنواخت، ارزش کنونی هزینه یکنواخت سالانه سرمایه‌گذاری در آب آبیاری با نرخ تنزیل 15 و 25% به ترتیب 5/42 و 5/67 میلیارد ریال برآورد شد. هزینه هر متر مکعب آب آبیاری در منطقه با نرخ ‌‌تنزیل 15 و 25% به ترتیب 213 و 338 ریال محاسبه گردید. بنابراین تحت مدیریت برتر زراعی، تک‌آبیاری در زمان کاشت به عنوان اولویت اول و تک‌آبیاری بهاره به عنوان اولویت دوم قابل توصیه است.