بررسی تأثیرات فناوری اطلاعات و ارتباطات بر تولید در کشورهای منطقه منا با تأکید بر ایران

در طی دو دهه اخیر، اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات ([1]ICT) در ارتقای بهره­وری و رشد اقتصادی کشورها در قالب داده­های بین کشوری بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. اغلب این مطالعات به تاثیرگذاری مثبت ICT بر رشد اقتصادی و  بهره­وری کل اقتصاد اذعان دارند. لذا با توجه به کارکردهای اقتصادی متعدد  ICT،  در این مطالعه هدف این است که با استفاده از روش پانل دیتا، ضمن بررسی نقش فن­آوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) بر تولید در کشورهای عضو منا[2] در دوره زمانی 2009-2000، رابطه بلندمدت تولید و فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران نیز با استفاده از داده­های سری زمانی 1347-1386، آزمون همگرایی یوهانسون- یوسیلیوس و مفهوم بردارهای همگرایی مطالعه شود. علاوه بر این از طریق آزمون علیت گرنجر، وجود علیت بین فناوری اطلاعات و ارتباطات و تولید در کشورهای مدنظر و برای ایران نیز بررسی شده است. نتایج برآورد مدل برای کشورهای عضو منا نشان می­دهد که کلیه ضرایب تخمینی علامتهای مورد نظر را دارا بوده و از لحاظ آماری نیز معنادار می­باشند. در کشورهای نمونه عضو منا، کشش تولیدی مخارج فناوری اطلاعات و ارتباطات، سرمایه، نیروی کار و سرمایه انسانی به ترتیب 0.0559 ، 0.2747 ،0.467و0.153 برآورد گردیده است. همچنین در سطح معناداری 5 درصد، علیت یک طرفه­ای از ICT به تولید برقرار است. نتایج برآورد مدل برای ایران نیز نشان می­دهد که  ضرایب مربوط به مخارج در فناوری اطلاعات و ارتباطات، سرمایه، نیروی کار و سرمایه انسانی در بلند مدت بترتیب 0.07689 ،  0.4045، 0.1646 و 0.14288 بوده و همانند کشورهای عضو منا علیت یک طرفه­ای از  ICT به تولید برقرار است.